اقتصاد۲۴ - حدود 2.5 سال است که واردات لوازم خانگی به کشور ممنوع شده است و همین امر فضای خوبی برای تولیدکنندگان ایجاد کرده است تا بدون رقیب محصولات خود را در بازار عرضه کنند. ممنوعیت واردات باعث دو اتفاق در حوزه لوازم خانگی شده است. یک آنکه قیمت لوازم خانگی بدون معیار و سنجشی در بازار افزایش پیدا می‌کند و حتی اهرم‌های نظارت هم نتوانسته قیمت را کنترل یا مهار کند. زمانیکه دلار کوچک‌ترین نوسانی پیدا می‌کند بسرعت قیمت لوازم خانگی در بازار افزایش پیدا می‌کند.
دوم آنکه، لوازم خانگی «فیک» در بازار براحتی جولان می‌دهند. آنگونه که فعالان بازار لوازم خانگی به روزنامه ایران گفتند، جریان «فیک‌ها» از این قرار است که برخی از تولیدکنندگان که هیچگونه مجوزی ندارند و بعضاً آنها را به اسم زیرپله‌ای می‌شناسیم لوازم خانگی تولید می‌کنند که مشابه محصول خارجی است. آنها با سفارش کارتن‌های بسیار شیک و مشابه برندهای «آ ا گ» و «بوش» محصولات بی‌کیفیت خود را وارد عرضه کردند. عنوان می‌شود که این کالاها بیشتر در اصفهان تولید و به شهرهای مختلف ارسال می‌شود. یکی از فروشندگان با علم بر اینکه جنس تقلبی را به اسم خارجی به مردم می‌فروشد به «ایران»، گفت: «ظاهر و نمای کالاهایی که ما می‌فروشیم با خارجی آن هیچ فرقی ندارد حتی جعبه و نوع بسته‌بندی آن. حداکثر قیمت جاروبرقی ایرانی کمتر از یک میلیون تومان است اما محصولاتی که مشابه خارجی عرضه می‌شود را با قیمت حدود 4 الی 5 میلیون تومان می‌توانیم بفروشیم.»
او ادامه داد: «مصرف‌کننده وقتی وارد بازار می‌شود دنبال کالای خارجی است به همین دلیل ما مجبوریم چنین راه و روشی را داشته باشیم تا در شرایط بد بازار درآمدمان متوقف نشود.البته نمی‌گویم کار درستی است به هر ترتیب کالایی که به اسم خارجی فروخته می‌شود نسبت به لوازم خانگی برند داخلی سطح بسیار پایین‌تری دارد.»
لوازم خانگی فیک یا تقلبی در دو بخش تقسیم‌بندی می‌شوند. بخشی در کشور تولید (به صورت زیرپله‌ای) می‌شوند و بسته‌بندی آنها با مشابه خارجی هیچ فرقی ندارد. اما بخش دیگر لوازم خانگی بی‌کیفیت، تولید چین است که به‌صورت قاچاق وارد کشور می‌شود و در مرزهای شرق و غرب کشورمان با نام برندهای معروف بسته‌بندی می‌شوند.
آنگونه که فعالان بازار می‌گویند بیشترین سهم در کالاهای تقلبی مربوط به جاروبرقی (50 تا 60 درصد)، آبمیوه گیری، غذاساز، یخچال و لباسشویی است. البته کالاهای یاد شده به‌صورت قاچاق هم وارد کشور می‌شوند که هنوز بازرسان صنف لوازم خانگی نتوانستند برای ساماندهی این بازار کاری انجام دهند و از آنجا که واردات لوازم خانگی ممنوع است حتی بازرسان هم نمی‌توانند کالاهای اصل (قاچاق) و فیک (تولید داخل یا چین که در ایران بسته‌بندی می‌شود) را متمایز کنند. محمدحسین صمدی یکی از فعالان بازار به «ایران»، گفت: «بیشتر کالاهایی که به اسم خارجی دربازار به فروش می‌رسد در ایران تولید می‌شود. ممنوعیت واردات لوازم خانگی و تنشی که در بحث قیمت ارز ایجاد کرد باعث شد تولیدکنندگان لوازم خانگی مانند قارچ رویش داشته باشند. بخش قابل توجهی از تولیدکنندگان اسم و رسم ندارند و حتی محصولشان طبق استاندارد نیست اما به هر ترتیب وضع موجود باعث شده که این گروه بتوانند ادامه حیات دهند و سودهای کلان هم ببرند.»
بیشتر بخوانید: باید درباره واردات لوازم خانگی بوش شفاف سازی شود
او ادامه داد: «واردات لوازم خانگی ممنوع است لذا هیچکدام از مغازه داران نمی‌توانند برندهایی را که به اسم خارجی می‌فروشند گارانتی کنند، بدین جهت اگر مردم می‌بینند کالا با گارانتی است اطمینان داشته باشند که ضمن قاچاق یا تقلبی بودن جنس، هیچگونه خدماتی هم نمی‌توانند در آینده دریافت کنند.»
طبق اطلاعات به دست آمده از بازار لوازم خانگی، این روزها گارانتی فروشی به یکی از مشاغل پردرآمد تبدیل شده است. برخی از شرکت‌ها برگه‌هایی را به‌عنوان گارانتی به مغازه‌داران می‌دهند. این شرکت‌ها با استخدام پروژه‌ای تعمیرکاران به مشتریان خدمات می‌دهند. اما 80 الی 90 درصد خدمات آنها برای مردم هزینه دارد وخیلی از قطعات مشمول گارانتی نمی‌شود. گفته می‌شود تولیدکنندگان زیر پله‌ای و شرکت‌های عرضه کننده گارانتی مانند یک زنجیره بهم وصل شدند.
اکبر پازوکی رئیس اتحادیه لوازم خانگی درباره قیمت لوازم خانگی و فیک فروشی که برخی از مغازه داران انجام می‌دهند به «ایران»، گفت: «موضوع قیمت‌ها این روزها کاملاً وابسته به تأمین مواد اولیه و بورس کالا است هر زمان که قیمت‌ها در این بخش با چالش مواجه شود بسرعت قیمت لوازم خانگی در بازار تغییر خواهد کرد. اما در مورد قیمت لوازم خانگی خارجی به‌دلیل اینکه واردات آن ممنوع است نمی‌توان قیمتی مشخص کرد و فروشندگان لوازم خانگی خارجی قاچاق با قیمت‌های که بخواهند محصولات خود را عرضه می‌کنند.»
او ادامه داد: «از آنجا که واردات لوازم خانگی ممنوع است امکان رصد لوازم خانگی قاچاق در بازار، بسیار سخت است بدین جهت برای اینکه مردم متضرر نشوند توصیه می‌کنم که سراغ برندهای خارجی نروند چرا که معلوم نیست آن کالا اصل باشد یا تقلبی.»
رئیس اتحادیه لوازم خانگی گفت: «لوازم خانگی ایران از نظر کیفیت، قیمت و مصرف انرژی پیشرفت‌های زیادی داشته است از این‌رو نمی‌توان گفت که در مقطع فعلی کالای قاچاق و فیک بهتر از تولیدات داخلی است. وقتی مردم هیجان و تمایل برای خرید کالای خارجی دارند برخی‌ها فرصت سوء‌استفاده و گران فروشی را پیدا می‌کنند.»
اوبا بیان اینکه برخی از فروشندگان برای آنکه کالای خود را به فروش برسانند یک کالا را که ارزش آن حداکثر 5 میلیون تومان است با قیمت 20 میلیون تومان می‌فروشند، افزود: «اگر فردی با چنین معضلی روبه‌رو شد و اطمینان یافت که کالای خریداری شده تقلبی است می‌تواند در سامانه 124 شکایت خود را مطرح کند که پس از بررسی‌های لازم و در کمتر از یک هفته پول خریدار به حسابش واریز می‌شود.»
پازوکی در ادامه صحبت‌هایش تأکید کرد: «به نظر می‌رسد حجم کالای قاچاق در بازار لوازم خانگی بیشتر از تقلبی آن است و شاهد این هستیم که لباسشویی، ماشین ظرفشویی و یخچال ساید قاچاق سهم بالایی در بازار دارد.»
جمشید جمشیدی عضو اتاق بازرگانی ایران درباره اینکه چه عواملی باعث شده که بازار لوازم خانگی این روزها دچار بهم ریختگی شود، گفت: «هر بازاری که در آن رقابت به کمترین سطح خود برسد قیمت‌ها افزایش پیدا می‌کند و حتی کیفیت هم لطمه می‌بیند. نمونه این اتفاق را همه در موضوع خودرو تجربه کردند. هر صنعتی برای رشد نیازمند رقابت است در روزهایی که برندهای کره‌ای در ایران فعال بودند تولیدکنندگان لوازم خانگی تمام سعی خود را برای کاهش قیمت تمام شده و تنوع محصول انجام می‌دادند ولی طی چند وقت خیر شاهد چنین اتفاق‌های نیستیم.» او گفت: «بازار لوازم خانگی یکی از بازارهایی است که مرتب شاهد نوسان قیمت می باشد اما از آنجا که این کالاها در سبد مصرفی خانوارها سهم کمی دارند رشد قیمت آن خیلی به چشم نمی‌آید. اگر این بازار به‌صورت دقیق رصد شود می‌بینیم که قیمت‌ها واقعی نیست لذا ضروری است که دستگاه‌های نظارتی قیمت‌ها را بررسی کنند. نباید ممنوعیت واردات و یکه تازی تولیدکنندگان باعث شود که تولیدکنندگان داخلی با هر قیمت و کیفیتی که خواستند محصولات خود را در بازار عرضه کنند.»
7 توصیه به خریداران
1-تنها از مغازه‌هایی که جواز دارند خرید انجام شود
2- از فروشنده لوازم خانگی فاکتور دریافت شود
3-در فاکتورها اسم کشور تولیدکننده درج شود
4-قیمت کالا به‌صورت دقیق در فاکتور عنوان شود
5- مردم قبل از خرید به سامانه 124 مراجعه کنند
6-قیمت بالا دلیل بر اصالت کالا نیست
7- برندهای خارجی هیچ گارانتی در ایران ندارند