اقتصاد۲۴ - گردشگری در ماکو، سفر به قلب تاریخ است. منطقه‌ای که به علت مرزی بودن آن پر از قلعه‌های زیبا است که قدمت تاریخی برخی از آنان به دوره قاجار بازمی‌گردد. ماکو به قلعه‌ها، طبیعت زیبا و کلیساهای قدیمی‌اش معروف است و خیلی از گردشگران این منطقه را انتخاب می‌کنند. منطقه آزاد ماکو با وسعت ۵۰۰ هزار هکتار بزرگترین منطقه آزاد ایران و دومین منطقه آزاد دنیا بعد از شانگهای چین است که بیش از ۳۰۰ اثر تاریخی ثبت شده است. ده‌ها اثر طبیعی ثبت شده این منطقه را به یکی از مقاصد اصلی گردشگری شمال غرب کشور تبدیل کرده است. تعداد اقامت مسافران داخلی در این منطقه طی ۶ ماهه نخست سال ۹۸، ۴۳ هزار و ۸۵۵ نفر بود. تعداد گردشگران خارجی اقامت‌کننده در این منطقه نیز طی سال ۹۷ یک هزار و ۵۶۵ نفر بود که سال ۹۸ به ۲ هزار و ۵۱۰ نفر رسیده است.
قلعه قبان
یکی از قلعه‌های قدیمی در ماکو، قلعه قبان است که حاکمان تاریخی ماکو در دوره‌های حکومت ارامنه، عثمانی و صفویان و قاجاری در آن بوده‌اند. این قلعه حکومتی قدیمی از دو قسمت قلعه بالایی(قبان) و پایینی تشکیل شده که قلعه بالایی درب ورودی ندارد و تنها راه ورودی به نظر می‌رسد از طریق تونل های مخفی بوده است.
قلعه پایینی محل زندگی سربازان و نگهداری اموال و احشام و در دوره صفوی بازاری هم آنجا بوده است. قلعه پای کوه، بارها در اثر سیل‌های خروشان و زلزله تخریب شده و دوباره بناهای جدید روی آن ساخته شده است. کتیبه فتح‌نامه شاه عباس در دیواره کوه قیه در اطراف این قلعه مشاهده می‌شود.
بیشتر بخوانید: افزایش ۵۱ درصدی اقامت گردشگران خارجی در منطقه آزاد ماکو
این قلعه بر فراز کوهی بلند قرار دارد و قابلیت کنترل مناطق اطراف را دارد. طبق منابع تاریخی تیمور لنگ نتوانست این قلعه را فتح کند اما شاه اسماعیل نهایتاً آن را فتح کرد. در دیواره‌های صخره سه کتیبه وجود دارد که تنها کتیبه شاه اسماعیل سالم و قابل بازدید است.
همچنین در سال ۱۰۵۲ هجری قمری شاه عباس دوم دستور تخریب قلعه را صادر و این قلعه برای همیشه از نظامی بودن خود خارج شد. نوشته‌های دیگری نیز در صخره‌های قلعه موجود است که بر اساس ترجمه دو کتیبه که به خط ارمنی حکاکی شده است، قلعه ماکو در حدود ۷۰۰ سال قبل، مرکزیت حکومت مرکزی ایران را برعهده داشت که می‌توانست بر بخشی از شمال غرب ایران کنونی، شرق ترکیه ، نخجوان و بخشی از ارمنستان اشراف داشته باشد.
کاخ سردار
در بین بناهای تاریخی ماکو، کاخ سردار یکی از زیباترین کاخ‌ها است که هر گردشگری باید حتما از آن بازدید کند. این کاخ بیش از ۱۲۰ سال قدمت دارد. این کاخ دو طبقه با ۲۵۰۰ متر زیر بنا در قسمت غربی باغی ۱۱ هکتاری واقع شده که در روستای باغچه‌جوق شهرستان ماکو در شمال غرب‌ترین نقطه ایران قرار دارد و از زمان مظفرالدین شاه باقی مانده است. البته تا چند سال پیش از آن استفاده می‌شده است. خانواده سردار ماکو تا سال ۱۳۵۳ در این مکان سکونت داشتند و سپس دولت وقت این مجموعه را خریداری کرد. پس از آن مرمت‌ها و بازسازی‌هایی در این کاخ و محوطه آن صورت گرفت و از سال ۱۳۵۸، در‌های کاخ برای بازدید عموم مردم گشوده شد.
کلیسای زور زور ماکو
کلیسای زور زور ماکو یکی از بناهای قدیمی به یادگار مانده است. این کلیسای ارامنه جهان از مهم‌ترین بناهای ماکو است که در فهرست میراث جهانی یونسکو نیز ثبت شده است. ساخت کلیسا در ۱۳۱۴ میلادی به اتمام می‌رسد. زیبایی حیرت انگیز این کلیسا به علت موقعیت مکانی آن نیز هست.
کلیسای زور زور در منظره‌ای بسیار زیبا قرار دارد؛ بر تپه‌ای مشرف به سد بارون، دریاچه‌ای آبی که میان کوه‌های سر سبز، پیچ و تاب خورده و تا افق ادامه دارد. این کلیسا همانند سایر کلیساهای ارمنی که در آن روزگار ساخته می‌شد، با سنگ‌های تراشیده شده در حجم‌های مختلف ساخته شده است. نمای کلیسا بسیار ساده است و فقط اطراف پنجره‌ها و نورگیرها با ستون‌های کاذبی که به قوس جناغی ختم می‌شوند تزیین شده است.
عمارت کلاه فرنگی
این عمارت که قدمتی تا زمان قاجار دارد، عمارتی هشت ضلعی است که به نام عمارت کلاه‌فرنگی نامگذاری شده است. این بنای قدیمی از نظر فرم و تکنیک گچ‌بری و آیینه کاری بسیار جالب توجه بوده است.
این ساختمان در شیب تندی در دل کوه قرار گرفته است و قسمت داخلی دارای گچ‌بری و پلان آن صلیبی شکل و فرم آن از بیرون به صورت ۸ ضلعی است. بالکن چوبی که در هر طبقه دارای ۲۰ ستون چوبی است زیبایی و طرح جالبی به این بنا بخشیده است. این عمارت تنها بازمانده از مجموعه بزرگی است که متعلق به یکی از خان‌های ماکو به اسم علی قلی خان بیات ماکویی بوده است.