منطقه آزاد ماکو، خفته در تاریخ و برآمده از طبیعت/ به دومین منطقه آزاد بزرگ جهان خوش آمدید

منطقه آزاد ماکو با دارا بودن آثار تاریخی و طبیعی فراوان همچون کاخ باغچه جوق، عمارت کلاه فرنگی ماکو، دیواره سنگی، منشورهای بازالتی و بازارچه‌های مرزی یکی از مناطق مهم گردشگری تجاری کشور محسوب می‌شود که سالانه تعداد قابل توجهی از گردشگران را به خود جذب می‌کند.

اقتصاد۲۴ – منطقه آزاد تجاری- صنعتی ماکو یکی از هفت منطقه آزاد کشور و از مهمترین مسیرهای ترانزیتی است که به عنوان گذرگاه بین ایران و کشورهای اروپایی شناخته می شود. این منطقه در شمال غرب کشور و استان آذربایجان غربی واقع شده و از موقعیت استثنایی در حمل و نقل و ترانزیت کالا به واسطه اتصال به بازارهای اروپا و آسیای میانه برخوردار است. همچنین وسعت این منطقه که آن را بعد از شانگهای چین در رتبه دوم بزرگترین مناطق آزاد جهان قرار داده است که به دلیل داشتن ظرفیت های گوناگون تبدیل به یکی از کانون‌های مهم اقتصادی، فرهنگی، تاریخی و گردشگری کشور شده است.

آثار تاریخی و طبیعی فراوانی همچون کاخ باغچه جوق، عمارت کلاه فرنگی، دیواره سنگی، منشورهای بازالتی، آبگرم شوط، سد بارون، بازارچه‌های مرزی و گمرک بازرگان در این منطقه دیده می شود که آن را تبدیل به یکی از مناطق مهم گردشگری تجاری کشور تبدیل کرده است. در ادامه به برخی از این نقاط دیدنی اشاره می کنیم:

1- کاخ موزه باغچه جوق: این کاخ در سال 1272 هجری شمسی به دستور سردار ماکو (اقبال السلطنه) ساخته شد. در این بنا به دلیل استفاده از دو معمار ایرانی و روسی تلفیقی از معماری دوره قاجار و روسی قابل مشاهده است. بنای این کاخ در باغی به مساحت 11 هکتار احداث شده که چشم انداز زیبایی را به منطقه داده است.

2- عمارت کلاه فرنگی: از جاذبه های گردشگری تاریخی منطقه آزاد ماکو می توان به عمارت کلاه فرنگی اشاره کرد. این عمارت تاریخی قسمتی از مجموع ساختمان های بزرگ و قدیمی ماکو و متعلق به خان بیات است. همچنین ساختمان این بنا مربوط به اواخر دوره قاجاریه است که تاکنون هیچ دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته است. این ساختمان در دو طبقه ساخته شده و فضای ساختمان کم است و پوشش بام آن شیروانی و طرح عمارت هشت ضلعی است که هر طبقه دارای یک بالکن با 20 ستون چوبی است. قسمت داخل از نظر شیوه معماری به خصوص با گچ‌بری های الهام گرفته از طبیعت و آئینه کاری های بسیار ارزنده اثری جالب و دیدنی است. تزئینات گچ‌بری و آینه کاری فوق العاده زیبا و شیشه های رنگی ارسی ها، اتاق آینه کاخ گلستان را تداعی می کند. طبقه های این عمارت از نظر نقشه مانند هم اما از نظر تزیینات و نقاشی های روی دیوارها متفاوت است.

3- دیواره سنگی ماکو: ایـن دیـواره سـنگی عظیـم، بـه طـول تقریبـی 7 کیلومتر و ارتفاعـی کـه بیـن 150 تـا 600 مـر متغیـر است، شـهر ماکـو را در ضلـع شـمالی در چنبــره خــود گرفتــه و صحنــه ای خوفنــاک ولــی بســیار زیبــا خلــق کرده اسـت. دیـواره سـنگی ماکـو، بزرگتریـن کلاهـک سـنگی خمیـده جهــان بــا شــیب منفــی 40 درجــه، بــا نــام «قیــه» را در خــود جــای داده اسـت کـه چـون چـتری بـر فـراز شـهر ماکـو گستـرده اسـت.

ایـن دیـواره بهشـت صخـره و سـنگ نـوردان اسـت و آنـان را بـه مبـارزه مـی طلبـد. منطقـه آزاد ماکـو بـا داشـتن کوهسـتان هـای خشـن و دیـواره هــای ســنگی عظیــم مــکان بســیار خوبــی بــرای کــوه نــوردی و صخــره نـوردی است.

4- قلعه ماکو: قلعه ماکـو زیباتریـن و در عیـن حـال ترسناکترین محلـی اسـت کـه انسـان می توانــد در آن زندگــی کنــد علت ترســناک بــودن آن هم این است که از زمـان باسـتان سـاکنان این منطقه بتواننـد بـه راحتـی بـر دشـمن غلبـه کـرده و در آرامـش زندگـی کننـد. همچنین از قلعـه ماکـو در کتـب تاریخـی مکـررا نـام بـرده شــده اســت به طوریکه 900 ســال قبــل تیمــور لنــگ بــر سر راه خــود بــرای جنــگ بــا بایزیـد عثمانی، این قلعـه را محاصره کرده و بـه نتیجه ای هم نرسید که ایـن امـر نشـانگر استحکام ایـن قلعـه اسـت. بـه خاطـر موقعیـت خاصـی کـه دارد هرساله مـورد توجـه بسـیاری از گردشـگران داخلـی و خارجـی قرار می گیرد.

5- بازارچه های مرزی ماکو: ایـن بـازار بـا دارا بـودن بیـش از 700 دهنـه مغـازه یکـی از بازارهـای مـرزی پرطرفدار بین مناطق آزاد است وجود تنـوع زیـاد لبـاس، کفـش، محصـولات چـرم، مـواد غذایـی، لـوازم خانگـی و بهداشـتی مشـتریان بسـیاری را از نقـاط مختلـف کشـور بـه ایـن محــل می کشــاند و هــر گردشــگری بعــد از تفــرج در منطقــه آزاد ماکــو، یقینــا سری بــه ایـن بـازار خواهـد زد. همچنین کیفیـت و قیمـت محصـولات ارایـه شـده کـه همگـی از برندهـای معتـبر اروپایـی هستند سـبب شده اسـت کـه خریـد از ایـن بـازار بـرای گردشگران بسیار مطلوب باشد.

6- چشمه ثریا : تــالاب چشـمه ثریــا حاصـل جوشش بیــش از 2 هزار چشمه ای اســت کــه نقطــه صفــر مـرز ایـران و ترکیـه می جوشـد ، ایـن تالاب متعلـق بـه ایـران بـوده و در دل کویـر بـورالان زیبایـی محسـورکننده ای را بـه شـمال غربـی تریـن نقطـه کشـور می دهد. همچنین این تالاب نیزارهــای سر راه خــود را آبیاری کــرده و نهایتا بعـد از 15 کیلومــتر بــه رود مــرزی ارس می ریزد کــه یکــی از مهمترین آبریزگاه های ایــن رود مرزی محسوب می شود.

7- شهر باستانی دامبات (دامباتان): ایـن منطقـه بـه لحـاظ قـرار گرفـتن در دامنـه کـوه آرارات کوچـک، زیبایـی خاصـی دارد. همچنین وجــود ســنگ های آتشفشــانی باعــث شــده اســت کــه ســاکنان ایــن منطقــه در سده های گذشــته بــرای خانه ســازی از آن اســتفاده کننــد این درحالی است که ایــن منطقــه زمانــی یکـی از بزرگتریـن شـهرهای کـوچرو حـوزه ارس بوده است.

8- رودخانه زنگمار (زنگبار): رودخانــه بســیار زیبــا بــا بسـتـری از ســنگ های آتشفشــانی بازالتــی در امتــداد جنـوب غـرب بـه شرق منطقـه آزاد ماکـو کشـیده شـده اسـت که ایـن رودخانـه دایمـی از شهرسـتان چالـدران در جنـوب ماکـو سرچشـمه گرفتـه و بعـد از طـی مسـیری بیـش از 150 کیلومـری بـه رود مـرزی ارس می ریـزد. این رودخانـه محلـی مناسـب بـرای ورزش قایقرانـی در آبهـای خروشـان اسـت.

9-دریاچه سد ارس: ایــن دریاچــه کــه در واقــع در دریاچــه پشــت ســد ارس واقع شده است در مــرز مشـتـرک بیــن ایــران و نخجــوان واقــع شــده اســت. گنجایــش ایــن دریاچــه بیــش از یـک میلیارد و 200 میلیون متر مکعــب آب است کــه کناره های آن بــا داشتن ساحل شنی و ماسه ای یکی از زیباترین دریاچه های کشور محسوب می شود.

10- جنگل حاشیه رود ارس: در کناره رود ارس جنگل هایی دیده می شـود کــه از درختـان متفـاوت جنگلـی تشـکیل شـده اسـت به طوریکه درختـان در عرضی بیـش از 500متر در حاشـیه دریاچــه و رود ارس کشیده شده اند که منظره فوق العاده ای برای گردشگران به تصویر می کشد .

11- منشورهای بازالتی: ستون های منشوری بازالتی ماکــو یکــی از نمونه های کم نظیــر جهان است کـه حاصل انجماد گدازه های آتشفشانی در دوره سوم زمین شناسی است.

12- کوه آرارات: ایـن دو کوه دوقلـو در نقطـه صفر مرزی بیـن ترکیه و ایـران قـرار گرفته است؛ هرچنـد هر دو کوه متعلق بـه کشـور ترکیـه است امـا دامنـه ایـن کـوه متعلق بـه ایـران اسـت و نکتـه جالـب توجـه این است که بهترین منظـره و چشـم انـداز آن از سـوی ایـران است و چشم انـداز کوه های آرارات از ترکیـه و ارمنسـتان بـه زیبایـی ایـران نیست. کـوه های آرارات در اصطلاح محلـی آغـری داغ نیـز گفته می شود کـه بنا بـه نوشـته متـون کهـن دینی محل فرود کشتی نـوح است.

13- روانه های آتشفشانی: ایـن روانه ها کـه در سـطح ایران بسـیار نایاب و کم نظیر است، بر اثر انجماد حرکت گدازه های آتشفشانی کوه آرارات به وجود آمـده اسـت به طوری که مـواد مذابی کـه از آتشفشـان روان شده اند در اثـر تاثیـر هـوا بـر آن منجمـد شـده و روانه های زیبایـی را شـکل داده اسـت.

14- آبگرم شهر شوط: منطقـه آزاد ماکـو بـه خاطر قرار گرفتن در کنار کـوه آتشفشـانی آرارات دارای چشمه های آب معدنـی و آبگرم متعددی است. آبگــرم شــوط در شهرستان شــوط منطقــه آزاد ماکــو قــرار دارد و این آبگرم از بالای تپه های زیبای آهکی جوشیده و بــه استخری روبـاز هدایت می شود که البته مــردم محلی اعتقــاد دارنــد آب ایــن چشــمه بــرای بیماری های روماتیســمی و مفصلــی بســیار مفیــد اســت.

15- گمرک بازرگان: گمرک بازرگان بـه عنـوان بزرگترین گمرک زمینـی کشـور، همه سـاله هـزاران دسـتگاه خـودروی سـنگین و سـبک و میلیـون هـا نفـر مسـافر را میـان ایـران و اروپـا جابجـا می کند. این گمـرک محل ورود و خـروج کالا و همچنین مسـافر از مقصـد اروپـا و ترکیـه بـه ایـران و کشـورهای آسـیای میانـه و جمهـوری آذربایجـان و بالعکـس است.

گذشته از جاذبه های دیدنی، ماکو به دلیل داشتـن ارتفاعـات کوتـاه و بلنـد جایگاه ویژه ای برای ورزش های پروازی دارد که همین مسئله موجب شده است تا ماکو به عنوان بهشت پاراگلایـدر، کایـت، موتورگلایدر و سایر وسایل پروازی باشد.

حضور عشایر در این منطقه یکی دیگر از جاذبه های دیدنی ماکو است. زندگی عشایر جزیی از زندگـی سـنتی است کـه بـه خاطـر کـوچ ییلاقی و قشلاقی تابه امروز مــورد توجــه گردشــگران زیادی واقع شده است تــا در کنــار آنهــا بــودن را تجربـه و از نزدیـک بـا شرایط آنهـا آشـنا شـوند.