اقتصاد۲۴- در حالیکه قرار بود، با فعال شدن بازارگردان‌ها در نماد‌های بورسی، این صندوق بتوانند، باعث بهبود معاملات بورس و تعادل بخشی به آن‌ها شوند، طی روز‌ها اخیر بسیاری از فعالان و سهامداران خُرد بورس نسبت به فعالیت مخرب این بازارگردان‌ها شاکی هستند، به طوریکه معتقدند، این صندوق‌ها در حال نوسان گیری از سهامداران خُرد در یک بازه قیمتی مشخص در هر نماد‌های هستند.
این انتقادات تا آن‌جا ادامه پیدا کرد که سعید اسلامی بیدگلی عضو شورای عالی بورس با اشاره به برگزاری نشست بررسی مشکلات فعالیت بازارگردانی در توییتر اعلام کرد: فعالان این حوزه حرف‌های بسیاری داشتند. به نظر می‌رسد دستورالعمل بازارگردانی نیاز به بازنگری دارد. نتیجه نشست را به اطلاع فعالان بازار سرمایه، سازمان بورس و بورس‌ها خواهیم رسانید.
فعالیت بازارگردان‌ها در ایران با دو اشکال مهم روبرو است
همایون دارابی مدیرعامل سبدگردان داریوش و کارشناس بازار سهام با اشاره به نقش بازارگردان‌ها در بورس، گفت: بازارگردان‌ها از جمله بازیگران مهم بازار‌های سرمایه هستند که مسئولیت تعادل بخشی به بازار سهام و روان سازی معاملات سهام را برعهده دارند و تحت تاثیر حضور آن‌ها از تشکیل صف خرید و فروش سنگین جلوگیری شده و بازار روان می‌شود، به بیان دیگر آن‌ها در زمان صف فروش و مازاد عرضه خریدار و در زمان صف خرید و مازاد تقاضا فروشنده هستند تا با این کار به رساندن سهم به قیمت عادلانه و بر اساس واقعیات کمک کنند.
دارابی افزود: بازارگردان‌ها در بورس‌های خارجی نیز همین کارکرد را دارند، اما یک فرق مهم در این جا وجود دارد، در بورس‌های جهانی چیزی به نام حجم مبنا و دامنه نوسان وجود ندارد، بازارگردان‌ها در بورس‌های جهانی در طول یک روز معاملاتی سهم را در قیمت‌های متفاوت می‌فروشند و می‌خرند و به نوعی به متعادل شدن وضعیت کمک می‌کنند، اما در بورس کشورمان با توجه به وجود دامنه نوسان و حجم مبنا این مسئله فشار زیادی را بر روی بازارگردان‌ها می‌آورد و این موضوع می‌تواند خللی در کار آن‌ها ایجاد کند و موجب دشواری و پیچیدگی کار بازارگردان‌ها می‌شود.
این کارشناس بازار سهام با اشاره به اینکه بازارگردان‌های بورسی به دلیل تازگی دستورالعمل بازارگردانی هنوز از تجربه کافی برخوردار نیستند، اظهار داشت: به مرور زمان به نظر می‌رسد عملکرد بازارگردان‌ها نیز بهبود باید، از سوی دیگر به دلیل وجود دامنه نوسان و حجم مبنا در بازار، عملکرد بازارگردان‌ها استاتیک است، یعنی قدرت مانور زیادی نمی‌توانند داشته باشند، این در حالیست که در بورس‌های جهانی معاملات بازارگردان‌ها پویا و داینامیک است و آن‌ها به خوبی می‌توانند به وظایفی که بر عهده شان گذاشته شده را با هزینه کمتری نسبت به همکاران ایرانی خود اجرا کنند.
وی همچنین در مورد عملکرد بازارگردان وپارس در معاملات روز دوشنبه بانک پارسیان که از صف خرید سنگین به معاملات منفی کشیده شد، نیز بیان داشت: زمانیکه ۳۰۰میلیون صف خرید سهم عرضه می‌شود این عدد از میزانی که برای بازارگردان تعیین شده بسیار بیشتر است و این موضوع به بازارگردان ارتباط پیدا نمی‌کند که صف عرضه شده و به بازار باز می‌گشت بخصوص این سهم به دلیل عرضه اولیه سهام شرکت اپال پارسیان که برای روز چهارشنبه برنامه ریزی شده اخبرا رشد کرده است همچنین در کل بازار، با توجه به اینکه شاخص از کف ۱.۲میلیون واحدی در کانال یک میلیون و ۵۰۰ هزار واحدی قرار گرفت، توانست بازدهی ۲۵ درصد را به ثبت برساند. قدر مسلم در چنین شرایطی نوسان گیران و تحلیلگران تکنیکالی اقدام به فروش سهم خود می‌کنند، به خصوص در شرایطی که فشار عرضه نیز وجود داشته باشد، به مانند آن چه که در معاملات روز دوشنبه اتفاق افتاد و عرضه‌ها زیاد شد.
وی خاطر نشان کرد: به دلیل عمق تحلیلی کم در بازار، شمار قابل توجه‌ای از فعالان بازار براساس تابلو و صف خرید و فروش تصمیم می‌گیرند و با عرضه صف خرید یا جمع آوری صف فروش، بازیگران بازار نیز واکنش شدید نشان می‌دهند لذا با ریزش صف خرید عرضه‌ها شدت یافته و سهم افت می‌کند.
بیشتر بخوانید: برخورد با ۱۶۰ ناشر متخلف و عاملان ایجاد وحشت در بازار سرمایه
آیا برخی از بازارگردان‌ها دچار تخلف شده اند؟
حمیدرضا افشار کارشناس بازار سهام با اشاره به اینکه بعد از شروع روند اصلاحی اخیر یکی از قوانینی که توسط شورای عالی بورس در بازار وضع شد الزام به داشتن بازارگردان برای تمامی نماد‌های قابل معامله در بازار‌های بورس و فرابورس بود، گفت: در یک ماه گذشته با پیگیری‌ها و فشار‌های سازمان بورس بخش اعظمی از شرکت‌ها این مُهِم را محقق کردند. باید به این نکته اشاره کرد که طبق قرارداد بین شرکت و بازارگردان تعدادی سهام و وجه نقد از طرف شرکت به بازارگردان به صورت کاملا توافقی داده می‌شود.
وی افزود: تا بازارگردان طبق شرایط تعیین شده از طرف سازمان بورس (حداقل سفارش انباشته-حداقل معاملات روزانه-دامنه مطنه) اقدام به ثبت سفارش خرید و فروش به صورت همزمان در سیستم معاملات داشته باشد. هدف اصلی از این کار نقدشوندگی بهتر سهام و جلوگیری از نوسانات خارج از عرف سهم بوده که مسلما با توجه به محدودیت‌های اولیه و منابع تخصیص یافته چندان کارایی ندارد.
افشار اظهار داشت: حال از زمان وضع این قانون ایرادات و شبهاتی در مورد نحوه صحیح انجام این امر از طرف بازارگردان‌ها به وجود آمده که قابل بررسی هستند. حرفی که این روز‌ها در محافل بورسی زیاد به گوش می‌رسد نوسانگیری بازارگردان‌ها از سهامداران خرد است که نه می‌توان آن را نقض کرد و نه به همه بسط داد.
این فعال بازار سهام اضافه کرد: موضوع نوسانگیری ابتدا از ذات خود قانون برمی آید و در گام بعدی باید به نحوه اعمال آن نظارت داشت. البته هستند افرادی که از موقعیت پیش آمده سو استفاده می‌کنند و این نیاز به پیگیری نهاد‌های ذی صلاح و برخورد مناسب با متخلفین دارد تا قانون جدید که متاسفانه آزمون و خطای آن در بازار واقعی صورت می‌گیرد اهرم دیگری برای ضربه زدن به اعتماد عمومی به بازار سهام نشود، چون تنها بازنده مثل همیشه سهامداران خّرد خواهند بود.
وی ادامه داد: بورس امروز بیش از هر زمان دیگری نیاز به آرامش دارد و تا زمانیکه آرامش بر بازار حکمفرما نشود، بازار با هر خبر و اتفاقی به راحتی تغییر جهت می‌دهد، بنابراین در این راستا باید سرمایه گذاران با دلیل و منطق اقدام به خرید سهام در نقطه مناسب کنند، تا بعد از هر نوسانی در صف فروش قرار نگیرند، چرا که تنها با این کار مالیات و کارمزد بیشتری را پرداخت می‌کنند و از سوی دیگر نمی‌توانند در یک بازه مشخص زمانی به سودی که مد نظر دارند، دست پیدا کنند.