محمد آیتی، اقتصاد۲۴ - اقتصاد ایران از دهه‌ای گذشته همواره شاهد افزایش قیمت زمین و مسکن بوده و در این دوره‌ها در برخی مواقع این افزایش فوق حدانتظار بوده که کارشناسان از آن به‌عنوان حباب قیمت یاد می‌کنند.
موضوع عجیب این است که اگر قیمت زمین و مسکن در ایرانی حبابی است چرا این حباب هیچ‌گاه نمی‌ترکد و دستگاه‌های نظارتی و راس همه دولت نتوانسته به این بازار که نیاز اکثر خانواده‌های ایرانی است، نظم و نسق دهد؟
وزارت راه و شهرسازی که به‌تازگی روند ارایه آمار کشوری مسکن را آغاز کرده در تازه‌ترین گزارش خود به بررسی روند تحولات مسکن با تکیه بر اقتصاد کلان پرداخت و به شاخص‌هایی همچون نوسانات قیمت مسکن و ارز، سهم ارزش‌افزوده بخش مسکن و سهم بخش مسکن در هزینه خانوار اشاره کرده است.
این گزارش حکایت از این دارد که در فاصله زمانی ۱۰ ساله بین سال‌های ۱۳۸۸ تا ۱۳۹۸ سهم بخش مسکن در هزینه خانوار به بالاترین میزان خود یعنی ۳۶ درصد رسیده که نسبت به سال ۱۳۸۸ به میزان ۳.۴ درصد افزایش یافته است. این شاخص برای شهر تهران در سال ۱۳۹۶ معادل ۴۹ درصد بوده است. با توجه به این آمار و لحاظ این موضوع که قیمت مسکن از سال ۱۳۹۶ به بعد دچار جهش شده احتمالاً مسکن بیش از ۴۹ درصد هزینه‌های خانوار‌ها را دربر می‌گیرد.
گزارش متولی این حوزه نشان می‌دهد بخش عمده‌ای از درآمد بسیاری از خانواده‌های ایرانی برای مسکن خرج می‌شود و این یعنی زندگی سخت‌تر، سفره‌های کوچک‌تر.
در همین خصوص، بهروز محبی عضو کمیسیون برنامه و بودجه در مجلس یازدهم به اقتصاد۲۴ گفت: یکی از مباحث جدی مسکن در پایتخت این است که ما باید دسترسی مردم به مسکن ارزان را فراهم کنیم. این موضوع هم می‌تواند با طراحی شهرک‌هایی در اطراف تهران باشد و هم می‌توان پادگان‌ها و دانشگاه‌هایی که اراضی بزرگ در اختیار دارند را به بیرون از تهران منتقل کرد و در آن زمین‌ها مسکن ارزان ساخت.
نماینده سبزوار افزود: تا کی می‌خواهیم تهران را بزرگ کنیم؟ باید یک‌سری از مراکز مهم پایتخت را به بیرون تهران منتقل کنیم؛ یعنی باید به یک پایتخت دیگر غیر از تهران هم فکر کنیم که حالا آن پایتخت می‌تواند به فاصله ۶۰ تا ۱۰۰ کیلومتری نزدیک تهران باشد.
محبی تصریح کرد: ما همه چیز را در تهران خلاصه کردیم و درآمد ناخالص ملی در تهران بسیار بالاست. ثروت بسیار زیادی در تهران است و حتی تسهیلات بالای بانکی فقط شامل حال تهران می‌شود و به‌نظر می‌رسد که در حال انباشتن مشکلات در تهران هستیم و مدام به‌دنبال راه‌حل‌ایم که چه باید کرد؟
این چهره اصولگرای مجلس یازدهم یادآور شد: مهمترین راه‌حل همین است که پایتخت را بیشتر از این بزرگ نکنیم. ما محدودیت اراضی داریم و در جایی که پول زیاد باشد قطعاً تورم در آن‌جا به شکل جدی‌تری است و خدمات گران‌تر می‌شود. اگر این موضوع به‌طور جدی در دستور کار دولتمردان قرار بگیرد تا حد قابل ملاحظه‌ای مشکل مسکن به خصوص در تهران حل خواهد شد.
بیشتر بخوانید: بالا بودن قیمت مسکن تقصیر دولت است یا مشاوران املاک؟
این نماینده مجلس اضافه کرد: قیمت بالای زمین و مسکن در همه استان‌ها به‌وضوح دیده می‌شود. مردم به سختی درآمد کسب می‌کنند، اما به‌راحتی باید هزینه زیادی را برای اجاره پرداخت کنند که این موضوع به مرور نارضایتی مردم را شدت داده است. از این‌رو مجلس یازدهم طرح مالیات بر خانه‌های خالی را دنبال کرد که امیدوارم اثرات مثبت آن در آینده نه چندان دور برای همگان روشن شود.
وی افزود: ما معتقدیم بیش از ۵۰۰ تا ۶۰۰ هزار خانه خالی در تهران هست و اگر گرفتن مالیات از خانه‌های خالی اتفاق بیفتد، اجاره بسیار کاهش پیدا خواهد کرد. علاوه بر آن با در نظر گرفتن پایه‌های مالیاتی که قرار است بر عایدی سرمایه مالیات گرفته شود، قطعاً دوسویه کاهش قیمت به‌وجود می‌آید.
محبی در پاسخ به این پرسش که آیا در بحث اصلاح ساختار بودجه، موضوع مسکن را می‌توان به‌صورت ویژه دید؟ گفت: کمیسیون عمران روی این مورد در حال بررسی است و بسته‌ای جدی تعریف شده که مصوبه مجلس نیز است و آن هم، تولید یک میلیون مسکن در سال است. همچنین کار‌های خوبی را دولت با ستاد اجرایی فرمان امام(ره) در مناطقی مثل سبزوار شروع کرده است. به این ترتیب که اراضی با قیمت پایین داده می‌شود و با یک سوم قیمت در شهرستان‌ها انبوه‌سازی صورت می‌گیرد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس با اشاره به اینکه یکی از بسته‌های مورد توجه مجلس، مسکن است، ولی اینکه چقدر توانایی عملیاتی و اجرایی شدن داشته باشد محل بحث است، گفت: در این مسیر چالش‌هایی وجود دارد. به‌طور مثال بعضی از بانک‌ها در بحث تسهیلات حرف دارند و می‌گویند این توانایی را ندارند که مثلاً ۲۰ درصد تسهیلات خود را به مسکن اختصاص دهند. از این‌رو همفکری و تعامل می‌باید ادامه داشته باشد تا بتوان همه طرف‌ها را متقاعد به کمک در نظم دادن به حوزه مسکن کرد.
وی افزود: ما اعتقاد داریم اگر بحث اراضی رایگان اتفاق بیفتد نهاد‌های انقلابی باید پای کار بیایند و اگر بانک‌ها همکاری کنند اتفاقات خوبی می‌افتد. همان‌طور که می‌دانیم این جریان در شهرستان‌ها کلید خورده، ولی مشکل ما تهران است که تا عملیاتی‌شدن فاصله زیادی دارد.
عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس در پایان خاطرنشان کرد: چندی پیش قرارگاه خاتم پیشنهاد ساخت دانشگاه‌ها و پادگان‌ها را خارج از تهران به دولت داد، ولی دولت قبول نکرد.