اقتصاد۲۴ - حذف قیمت‌ها از سایت‌های آگهی مانند دیوار، شیپور و ... در اوج تلاطم‌های بازار‌هایی مانند املاک و خودرو صورت گرفت. در پی نوسان شدید قیمت‌ها در بازار خودرو و مسکن، توجه بسیاری از مسئولان و صاحب‌نظران به سمت سایت‌های مجازی جلب شد و آن‌ها از قیمت‌گذاری کاذب و غیرواقعی در این سایت‌ها خبر دادند، به همین دلیل حذف قیمت از پلتفرم‌های آنلاین اولین راهکار کنترلی برای از بین بردن مشکلات به وجود آمده بود.
این تصمیم هرچند با واکنش کارشناسان مواجه شد، اما بودند عده‌ای که معتقد بودند درج قیمت در سایت‌ها باعث بالا رفتن نرخ‌ها شده است. برای مثال مصطفی قلی خسروی، رئیس اتحادیه مشاوران املاک، درخصوص درج قیمت‌های نامتعارف در سایت‌هایی مثل دیوار، شیپور و فضای مجازی و تاثیر آن بر بازار مسکن خاطرنشان کرد: «تعیین قیمت‌ها توسط کاربران و مالکان بدون هیچ مبنا و اساسی صورت می‌گیرد و مالک که گاهی اصلا به دنبال فروش هم نیست، بدون هیچ منطق و الگویی بلکه تنها با توجه به قیمت اعلام شده از سوی همسایه یا هم‌محله‌ای خود قیمتی را در سایت‌ها درج می‌کند، همین اتفاق توسط دیگران هم تکرار می‌شود و بدون دلیل قیمت‌ها را بالا می‌برد».
اما در نهایت حذف قیمت‌ها هم نتوانست جلوی پراید ۱۰۰ میلیونی و یا افزایش قیمت مسکن را بگیرد. حداقل تجربه نشان داد حذف قیمت‌ها چندان تاثیر در بازار نداشت چنانکه به گفته برخی کارشناسان باید به دنبال دلایل اقتصادی برای هیجان و تلاطم در بازار گشت.
با این همه، اما به نظر می‌رسد نمایندگان فعلی مجلس نیز اخیراً موافق بازگشت درج قیمت‌ها در سایت‌ها هستند. طی روز‌های گذشته تنی چند از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ضمن اذعان به اشتباه بودن حذف قیمت از وبسایتها، از تبعات نامطلوب این تصمیم از جمله حذف شفافیت از بازار و مهاجرت فعالان بازار به شبکه‌های اجتماعی که هیچ نظارتی بر آن‌ها وجود ندارد، سخن گفتند.
اما در نهایت حذف قیمت‌ها هم نتوانست جلوی پراید ۱۰۰ میلیونی و یا افزایش قیمت مسکن را بگیرد. حداقل تجربه نشان داد حذف قیمت‌ها چندان تاثیر در بازار نداشت چنانکه به گفته برخی کارشناسان باید به دنبال دلایل اقتصادی برای هیجان و تلاطم در بازار گشت.
با این همه، اما به نظر می‌رسد نمایندگان فعلی مجلس نیز اخیراً موافق بازگشت درج قیمت‌ها در سایت‌ها هستند. طی روز‌های گذشته تنی چند از نمایندگان مجلس شورای اسلامی ضمن اذعان به اشتباه بودن حذف قیمت از وبسایتها، از تبعات نامطلوب این تصمیم از جمله حذف شفافیت از بازار و مهاجرت فعالان بازار به شبکه‌های اجتماعی که هیچ نظارتی بر آن‌ها وجود ندارد، سخن گفتند.
حذف قیمت از سایت‌ها؛ پاک کردن صورت مسئله به جای حل آن
در این زمینه پیمان مولوی، کارشناس مسائل اقتصادی به اقتصاد۲۴ می‌گوید: رویکرد سیستمی تصمیم گیری در اقتصاد ایران به این گونه است که به جای حل مسئله با پاک کردن صورت مسئله قصد برطرف شدن مشکل را داریم. بار‌ها و بار‌ها این را تجربه کرده و نتیجه‌ای نگرفتیم، اما باز هم عطش استفاده از این روش‌های من‌درآوردی در مسئولان وجود دارد.
این اقتصاددان تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد درک درستی از مکانیزم این وبسایتها وجود ندارد. سوال اینجاست که چرا قیمت‌ها از سایت‌هایی مانند دیجی کالا و یا اسنپ مارکت برداشته نشد و فقط در برخی حوزه‌ها مانند املاک قیمت‌ها برداشته شد.
این اقتصاددان تاکید می‌کند: به نظر می‌رسد درک درستی از مکانیزم این وبسایتها وجود ندارد. سوال اینجاست که چرا قیمت‌ها از سایت‌هایی مانند دیجی کالا و یا اسنپ مارکت برداشته نشد و فقط در برخی حوزه‌ها مانند املاک قیمت‌ها برداشته شد.
بیشتر بخوانید: اثر معکوس سانسور قیمت‌ها
مولوی در این باره توضیح می‌دهد: دو فرض را می‌توان در این اقدام در نظر گرفت. نخست فرض ما بر این است که عده‌ای شاید نمی‌دانند که حذف قیمت‌ها چه تاثیری بر بازار می‌گذارد. در این دیدگاه حذف قیمت‌ها برای افرادی که به دنبال خانه یا خودرو هستند، در صورت نبودن قیمت در سایت با تلفن زدن قیمت را دریافت می‌کند، اما در این بین اتفاقی که رخ می‌دهد حذف شفافیت است.
این کارشناس اقتصادی می‌افزاید: استارت‌آپ‌هایی که بر اساس داده و تحلیل، قیمت درج می‌کردند حالا محدودیت دارند و تحلیل ما مبتنی بر آمار نیم‌بند بانک مرکزی از متوسط قیمت ملک در تهران می‌شود. در صورتی که تا پیش از این پلتفرم‌های جوان، قیمت را در نقاط مختلف ایران در اختیار همه قرار می‌دادند.
وی خاطرنشان می‌کند: به بیان دیگر نمی‌توان با حذف قیمت‌ها تقاضا را کم کنیم. با حذف کردن قیمت کره، قیمت آن پایین نمی‌آید؛ این موضوع در همه کالا‌ها صادق است.
مولوی در ادامه می‌گوید: اما دیدگاه دوم و البته بدبینانه این است که ذینفعانی به دنبال فضایی غیر شفاف برای بهره‌برداری خود هستند که این حذف قیمت به آن‌ها کمک می‌کند. این افراد می‌توانند در نبود شفافیت بهره‌برداری لازم را داشته باشند. در هر صوت حذف قیمت موجب عدم شفافیت، حذف قدرت مقایسه، عدم صرفه‌جویی در وقت و در نهایت نشان دهنده ضعف سیاستگذار است.
مولوی در ادامه می‌گوید: اما دیدگاه دوم و البته بدبینانه این است که ذینفعانی به دنبال فضایی غیر شفاف برای بهره‌برداری خود هستند که این حذف قیمت به آن‌ها کمک می‌کند. این افراد می‌توانند در نبود شفافیت بهره‌برداری لازم را داشته باشند. در هر صوت حذف قیمت موجب عدم شفافیت، حذف قدرت مقایسه، عدم صرفه‌جویی در وقت و در نهایت نشان دهنده ضعف سیاستگذار است.
درج قیمت‌ها در سایت‌ها، به بالا رفتن نرخ دامن می‌زند؟
وی در پاسخ به این سوال که عده‌ای شاید از درج قیمت در این سایت‌ها سوء استفاده کنند؟ می‌گوید: فرض کنید یک خودروی پراید دارید که آن را یک میلیارد تومان قیمت گذاری می‌کنید؛ آیا کل بازار قیمت‌هایشان را با آن تطبیق می‌دهند؟
این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: این تفکر ناشی از عدم درک درست مکانیزم‌های اطلاعاتی در عصر حاضر است. یک مثال معروفی در اقتصاد وجود دارد که طی آن یک شیشه را پر از تیله می‌کنند و از افراد مختلف تعداد این تیله‌ها رو می‌پرسند؛ جالب اینجاست که متوسط اظهارنظر‌ها نزدیک به واقعیت بوده است. اینکه فکر کنیم مردم اطلاعی از محیط پیرامون و شرایط اقتصادی ندارند اشتباه است.
این اقتصاددان با بیان اینکه حذف قیمت‌ها ناشی از عدم درک درست از اقتصاد رفتاری و موتور‌های تورم‌زا در اقتصاد است، اظهار می‌کند: برخی فکر می‌کنند با حذف صورت مسئله می‌توان به مشکل فائق آمد؛ در حالی که با درج قیمت اتفاقا اعداد واقعی‌تر خواهد بود. اگر همین امروز قیمت‌ها به سایت‌ها برگردد آب از آب تکان نمی‌خورد بلکه تنها شرایط روشن‌تر خواهد شد و به تصمیم‌گیری مردم کمک می‌کند.
این کارشناس اقتصادی تصریح می‌کند: این تفکر ناشی از عدم درک درست مکانیزم‌های اطلاعاتی در عصر حاضر است. یک مثال معروفی در اقتصاد وجود دارد که طی آن یک شیشه را پر از تیله می‌کنند و از افراد مختلف تعداد این تیله‌ها رو می‌پرسند؛ جالب اینجاست که متوسط اظهارنظر‌ها نزدیک به واقعیت بوده است. اینکه فکر کنیم مردم اطلاعی از محیط پیرامون و شرایط اقتصادی ندارند اشتباه است.
این اقتصاددان با بیان اینکه حذف قیمت‌ها ناشی از عدم درک درست از اقتصاد رفتاری و موتور‌های تورم‌زا در اقتصاد است، اظهار می‌کند: برخی فکر می‌کنند با حذف صورت مسئله می‌توان به مشکل فائق آمد؛ در حالی که با درج قیمت اتفاقا اعداد واقعی‌تر خواهد بود. اگر همین امروز قیمت‌ها به سایت‌ها برگردد آب از آب تکان نمی‌خورد بلکه تنها شرایط روشن‌تر خواهد شد و به تصمیم‌گیری مردم کمک می‌کند.
مولوی می‌گوید: سوال اینجاست که چرا زمان بالا رفتن قیمت، تصمیم به حذف آن گرفته می‌شود و در زمان پایین آمدن تصمیم به بازگشت آن می‌شود. عین همین رفتار در بازار‌های ما وجود دارد. برای کنترل قیمت طلا و سکه، کل بورس سکه را پایین آوردند. این شیوه‌ها علاج درد نخواهد بود.