اقتصاد۲۴ - قیمت دلار در بازار ارز طی سه هفته گذشته به‌شکلی مشکوک و در عین حال باورنکردنی ثابت مانده است. اوضاع طوری شده که حتی می‌توانیم دست به‌شیطنت بزنیم و دور از چشم شما خوانندکان و سردبیر سایت جدول قیمت روز‌های گذشته را به‌جای قیمت‌های روز اخیر جا بزنیم. در تمام طول این مدت دلار در محدوده ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومانی گیر افتاده است. به‌نظر ما مجموعه‌ای از عوامل سیاسی و اجتماعی دست به‌دست هم داده‌اند تا دلار در کانال ۲۵هزار تومان گرفتار شود. از یک طرف سختگیری‌های جدید امارات برای نقل‌و‌انتقال پول توسط تجار و صرافان ایرانی و از طرف دیگر شایعه تشدید تنش بین ایران و آمریکا و حتی احتمال بروز جنگ در روز‌های آخر حکومت دونالد ترامپ مهمترین عوامل اقتصادی- سیاسی هستند که اجازه نمی‌دهند دلار از مرز ۲۵ هزار تومان پایین بیاید. برای افزایش قیمت دلار شانس زیادی نمی‌توان درنظر گرفت. چرا؟ همه این‌ها مواردی هستند که با هم در این نوشته بررسی خواهیم کرد.
کاهش تاثیر عوامل روانی سیاسی بر بازار ارز
شنبه ۱۳ دی‌ماه اولین سالگرد شهادت سردار قاسم سلیمانی بود. یک سال پیش در همین روز آمریکایی‌ها مرتکب آن خبط بزرگ شدند و در اقدامی به‌دور از تمام قواعد نظامی یا دیپلماتیک و حقوق بین‌الملل، فرمانده عالی‌رتبه نظامی ایران را در کشور ثالث ترور کردند. هفته گذشته با نزدیک شدن به تاریخ ۱۳ دی در شبکه‌های اجتماعی و اخبار رسانه‌ها شاهد موجی از حرف و حدیث بودیم. شایعه‌هایی بر مبنای اظهارات مقامات رسمی و غیررسمی یا حتی فرماندگان نظامی شکل می‌گرفت و دست به‌دست می‌چرخید و از احتمال رویارویی نظامی ایران و آمریکا خبر می‌داد.
چنین اخباری به‌طور معمول در بازار ارز کشور به‌شکلی عجیب تاثیر می‌گذارد. برای همین تحولات قیمت ارز در ابتدای هفته به‌شدت اهمیت داشت. سه روز قبل، یعنی نهم، دهم و یازدهم دی‌ماه دلار در سطح ۲۵ هزار و ۷۰۰ تا ۲۵ هزار و ۸۰۰ تومان نوسان داشت.
با نزدیک شدن به روز ۱۳ دی کانال‌های تلگرامی، صفحات اینستاگرامی و اکانت‌های توییتری بیشتر از قبل درباره رویارویی ایران و آمریکا نوشتند و حتی خبری درباره پایان زودهنگام تعطیلات کریمس دونالد ترامپ و بازگشت فوری او به واشنگتن منتشر شد. با این حال در حالی که شنبه صبح معاملات با نرخ ۲۵ هزار و ۸۰۰ تومان آغاز شده بود در پایان روز به ۲۵ هزار و ۶۷۰ تومان کاهش پیدا کرد. بی تفاوتی بازار ارز به اخبار سیاسی که معمولا به شوک‌های منفی منجر می‌شود، ثابت می‌کند تابلوی قیمت‌ها به اتفاقی واقعی نیاز دارد.
از سوی دیگر ناتوانی در رشد و افزایش قیمت خبر خوبی به‌حساب می‌آید، چون دلار نشان داده هرگز تعارف ندارد و هرچقدر در توانش باشد، بالا می‌رود. عامل دیگری که باعث شده قیمت دلار افزایش پیدا نکند، نبود تقاضا است. در حال حاضر هیچ‌کس دلار نمی‌خرد.
بیشتر بخوانید: جزئیات ۳ سناریوی بودجه‌ای تلفیق با دلار ۱۷۵۰۰
وقتی کرونا اثر بابانوئل و درخت کریسمس را بر بازار ارز خنثی کرد
سال نو میلادی هیچ‌موقع برای بازار ارز در ایران خوش‌یمن نبوده؛ سنت بابانوئل و تزیین درخت کریسمس مال خارجی‌هاست، اما دردسرش نصیب ما می‌شود. هر سال با نزدیک شدن به اول ژانویه، شاهد افزایش قیمت دلار در بازار هستم، چون مردم به مسافرت می‌روند و شرکت‌ها و تاجران بزرگ باید حساب خود را با طرف‌های خارجی صاف کنند امسال، اما کرونا بانی خیر شده و به‌خاطر کاهش چشمگیر سفر‌های خارجی و تعطیلی تقریبی صادرات و واردات تقاضایی در بازار ارز وجود ندارد. به‌همین خاطر برای اولین بار در ۱۰ سال گذشته، در آغاز سال نو میلادی دلار گران نشده است. تجربه نشان می‌داد نوسان نرخ ارز تحت تاثیر بابانوئل و درخت کریسمس گاهی به ۳۰ درصد هم می‌رسد.
برای اینکه بدانید چه خطری از بیخ گوشمان گذشته بهتر است بدانید پارسال دلار در تعطیلات ژانویه حدود ۳.۴ درصد رشد کرد. یک ماه مانده به شروع سال ۲۰۲۰، قیمت دلار حدود ۱۲ هزار و ۶۸۰ تومان بود، اما پس از ایجاد موج تعطیلات ژانویه در عرض یک هفته حدود هزار تومان گران شده و به ۱۳ هزار و ۶۸۰ تومان رسید. میزان افزایش قیمت دلار در آستانه سال ۲۰۱۹ میلادی هم ۱۷ درصد بود. این رقم رتبه دوم بیشترین افزایش قیمت دلار در ماه منتهی به سال نو میلادی را در ۱۰ سال گذشته به خود اختصاص می‌دهد. در ابتدای سال ۹۷ قیمت دلار حدود چهار هزار و ۷۷۰ تومان قیمت داشت و تا دهم دی‌ماه هممان سال با ثبت بازدهی بازدهی ۱۵۱ درصدی همه را شوک زده کرد. با این حال همچنان به پای کریسمس سال ۲۰۱۲ میلادی و رشد ۲۹ درصدی قیمت دلار نمی‌رسد. در آن سال قیمت دلار یک ماه قبل از شروع سال نو میلادی تقریبا هزار و ۱۳۰ تومان بود، اما پس از بالا رفتن تقاضای خرید دلار در تعطیلات ژانویه قیمت آن به هزار و ۷۴۰ تومان رسید. در طول تاریخ دلار هرگز ظرف مدت یک ماه تا این اندازه گران نشده است. بگذریم.
تنها پیش‌بینی موجود درباره شروع روند افزایشی قیمت دلار
عده‌ای اعتقاد دارند دلار می‌تواند گران شود؛ به‌گفته آن‌ها فارغ از تنش‌های سیاسی، دلار مدت زیادی است که بالای ۲۵ هزار و ۷۰۰ تومان متوقف شده که این یعنی بازار کف قیمت را شناسایی کرده است. اگر آن دسته افراد که با وسوسه افت بیشتر قیمت، از وضعیت موجود ناامید شود و به بازار بیاید کف قیمت شکسته خواهد شد و دلار دوباره گران می‌شود. شانس تحقق این پیش‌بینی زیاد نیست حداقل تا زمانی که بورس بتواند مانند دو سه هفته اخیر یک روز در میان مثبت بماند.
یادتان باشد چهارشنبه ۱۷ دی ماه مصادف با ششم ژانویه تکلیف انتخابات آمریکا هم یکسره خواهد شد و شکست ترامپ به‌شکل رسمی اعلام می‌شود. پایان دی ماه روزی است که در آمریکا قدرت دست به‌دست می‌چرخد. عمر عوامل روانی سیاسی که قادر هستند بازار ارز را در ایران تحریک کنند، در این تاریخ به پایان می‌رسد.
اخبار مربوط به واکسن کرونا یا تشدید انتشار ویروس را هم نباید دست کم گرفت. اگرچه تاثیر آن‌ها روی بازار‌های جهانی مشهود خواهد بود. در ایران باید منتظر اعلام تصمیم سرنوشت‌ساز مجمع تشخیص مصلحت نظام درباره لوایح FATF باشیم. آخرین خبر‌ها حاکی از این است که مجمع قصد دارد تصمیم خود را تا زمان استقرار دولت جدید آمریکا در پایان دی و اوایل بهمن ماه اعلام کند. قطعا ایران از نظر سیاسی تمایلی به برداشتن قدم‌های تازه ندارد و تنها اگر بایدن و دولتش تصمیم بگیرند تغییری در رفتار‌ها و سیاست‌های خود ایجاد کنند، وضع فرق می‌کند. در حالت ایده‌آل چنین وقایعی می‌تواند در میانه بهمن به ریزش سهمگین بازار طلا و ارز در ایران منجر شود.