اقتصاد۲۴ - از میانه دهه ۸۰ شمسی بود که تبلیغ گرفتن اقامت کشور‌های خارجی در ازاء خرید خانه در کنار آگهی فروش دارو‌های ترک اعتیاد، لاغری و تقویت قوای جنسی از تلویزیون‌های فارسی زبان ماهواره‌ای پخش شد و کم‌کم به پای ثابت تبلیغات این تلویزیون‌ها درآمد؛ تبلیغاتی که حتی اگر اغواگری ورزشکاران، بازیگران و خوانندگان قدیم و جدید به افزایش فروش منجر نشده باشد دستکم آن‌ها را نزد مردم داخل ایران جذاب‌تر و ماندگارتر کرده است.
پس از روی آوردن مردم به استفاده از شبکه‌های اجتماعی اغلب تبلیغات دارویی از تلویزیون به صفحات شخصی چهره‌های فرهنگی و ورزشی اجتماعی نقل مکان کردند، اما شبکه‌های ماهواره‌ای فارسی زبان هنوز به پخش آگهی مهاجرت از ایران از طریق خرید ملک در خارج از کشور مشغولند و گاه به گاه در یکی از همین آگهی‌ها رلی کوچک، ولی ماندگاری به سلبریتی‌ها داده می‌شود.
تا آنجا که حافظه تاریخی قد می‌دهد علی میری بازیگر سینمای قبل از انقلاب، بهمن مفید بازیگر سینمای قبل انقلاب، عارف کیا خواننده لس آنجلسی، حسین رضازاده قهرمان سابق المپیک، ناصرحجازی فوتبالیست سابق و مهرداد میناوند فوتبالیست سابق از جمله معروفترین چهره‌هایی هستند که در تبلیغات فروشندگان املاک غیر ایرانی حضور داشته اند؛ در همان سال‌ها جنجال ناشی از پخش چنین آگهی‌هایی باعث شد تا دستکم محدودیت‌هایی برای حضور ستاره‌ها در تبلیغاتی از این دست ایجاد شود.
حالا با پخش غیر رسمی تیزری که در آن سید جواد هاشمی (بازیگر سینما) به سبک خود به بازارگرمی برای فروشندگان خانه در بیرون از ایران مشغول است، یکبار دیگر جنجال به روی آوردن فروشندگان خارجی املاک به اغواگری سلبریتی‌های ایرانی از سرگرفته شده است.
سوای تمام این حاشیه‌های به وجود آمده انگار که برای ایرانیان خانه دار شدن در کشوری بیگانه آسان‌تر از داخل ایران است که معاملات ملکی‌های آنسوی مرز اینطور روی ظرفیت خرید مردم داخل ایران حساب باز کرده اند.
نمی‌توان کتمان کرد که با وجود رکود بازار مسکن در داخل ایران و ناتوانی اغلب مردم از داشتن یکی از بدیهی‌ترین حقوق اساسی، در کشور‌های همسایه رکورد خرید خانه به ایرانیان داده شده است.
هرچند این عملکرد دوگانه به خودی خود تا حد زیادی از توزیع ناعادلانه ثروت در میان طبقات مختلف جامعه ناشی می‌شود، اما بیانگر قوت گرفتن نگاهی است که طی سال‌های اخیر در میان اقشار برخوردارتر جامعه برای مهاجرت از ایران و گرفتن حق شهروندی از کشور‌های همسایه ایجاد شده است.
بیشتر بخوانید: خریداران خانه در خارج از ایران عاقبت بخیر نمی‌شوند
مشکل تصور خاصی است که ذهن بسته ایرانی از بازار املاک دارد
موسی احمدزاده از اعضای اتاق‌های بازرگانی ایران با کانادا و استرالیا درباره اشتیاق ایرانیان به خرید ملک در خارج از کشور به اقتصاد۲۴ می‌گوید: بخشی عمده این هیجان ناشی از شناخت ناکافی است که مردم ایران از وضعیت ملک و املاک در بیرون از ایران دارند. سرمایه گذاری در بازار املاک تقریبا مطمئن‌ترین راه سرمایه گذاری در همه جای دنیاست، اما هیچ جای دنیا خرید ملک و املاک به اندازه ایران مطمئن و سودآور نیست. در ذهن اغلب ایرانیان ذهنیتی از بازار مستغلات شکل گرفته که مختص به خود ایران است و الزاما این شرایط در بازار‌های مستغلات هیچ جای دیگر دنیا و حتی کشور‌های همسایه حاکم نیست.
وی که باور دارد وقوع طوفان‌های سیاسی، اقتصادی و حتی اقلیمی باعث شده است تا در سال‌های اخیر بخشی از جامعه ایران به فکر مهاجرت و دستکم دریافت اقامت و شهروندی از کشور‌های دیگر باشد می‌افزاید: همه این اتفاقات در نهایت منتج به خروج اشکال گوناگون سرمایه از ایران شده است. این روز‌ها تشویق و ترغیب به خرید خانه در کشور‌های خارجی به شایع‌ترین راه خارج کردن سرمایه از ایران تبدیل شده است. این جریان نه فقط سرمایه‌های مادی و ارزی که حتی سرمایه‌های فرهنگی و انسانی کشور را هم به آنسوی مرز‌ها هدایت می‌کند.
احمدزاده ادامه می‌دهد: جریان غالب تبلیغاتی که از طریق‌های تلویزیون‌های ماهواره‌ای و شبکه‌های اجتماعی برای تحریک ایرانیان به خرید ملک و املاک در کشور خارجی به راه افتاده است تنها بر روی جذابیت‌ها متمرکز است و به اتفاقات ناگواری که ممکن است بعدا برای خریداران رخ بدهد کاری ندارد. یادمان باشد همین رکود که سال ۲۰۰۹ برای اقتصاد جهانی پیش آمد، هست و نیست بسیاری از ایرانیانی که از بازار املاک دبی خانه خریده بودند را به باد داد.
هزینه نگهداری ملک در خارج از کشور بالاس
این عضو اتاق‌های بازرگانی ایران با کانادا و استرالیا تصریح می‌کند: در بیرون از مرز‌های ایران و در بازار املاک مسئله استهلاک و مالیات معضل جدی سرمایه گذاران است. بازار ملک کشور‌های خارجی اینطور نیست که امروز به هر مبلغی خریدی چند سال بعد آن را گرانتر بفروشی. واقعیتی که عموم فروشندگان مالک در خارج از کشور راجع به آن حرفی نمی‌زنند این است که هزینه نگهداری ملک در دراز مدت بالاست، سوای هزینه اقساط بانکی، مالیات‌ها و عوارض سالانه، سال به سال تحت عنوان استهلاک از ارزش ملک کاسته می‌شود. قواعد قانونی بازار ملک دبی و ترکیه و... مثل ایران نیست که مالکان بتوانند بعد از چند سال راحت بساز بفروشی کرده و از این طریق ارزش سرمایه خود را به روز کنند.
بیشتر بخوانید: فیلم/ عذرخواهی سید جواد هاشمی از مردم
وی که باور دارد در مقابل تبلیغات اغواگرایانه خرید املاک در خارج از ایران هیچ اقدامی برای اطلاع رسانی از حقوق قانونی و شفاف سازی شرایط فروش خانه در خارج به ایرانی‌ها صورت نمی‌گیرد، ادامه می‌دهد: هرچند مخاطبان این تبلیغات بخش‌های خاص و به نظر برخوردارتر جامعه ایران هستند، اما تجربه سال‌های گذشته نشان می‌دهد که همین قشر متفاوت و خاص ایرانی هم از بابت ندانستن همه واقعیت چه لطماتی دیده است؛ از گرفتار شدن در دام شیادانی که قصدشان کلاهبرداری است گرفته تا تباه شدن سرمایه همه آرزو‌هایی که برای داشتن زندگی بهتر در خارج از ایران داشته اند.
این فعال اقتصادی که باور دارد در جریان نقل و انتقال سرمایه‌ای که شهروندان ایرانی برای خرید ملک در کشور‌های خارجی با خود به همراه می‌برند، هیچ سرمایه‌ای وارد کشور کشور نمی‌شود، ادامه می‌دهد: هرچند طبق قانون افراد حق مالکیت بر اموال خود را دارند، اما با این وضعیت اقتصادی فقط شاهد خروج ارز از ایران هستیم، از طرف دیگر در کشور‌های مقصد هم هر آن این احتمال وجود دارد که تحت عنوان معلوم نبودن منبع دارایی، سپرده خریداران هر آن بلوکه شود.
این عضو اتاق‌های بازرگانی ایران با استرالیا و کانادا باور دارد استنباط ذهنیت ایرانی از بازار املاک در کنار شوق گرفتن اقامت و شهروندی از کشور‌های دیگر باعث شده است که فروشندگان خارجی ملک از هر فرصتی برای تخلیه سرمایه‌های ایرانی استفاده کنند. البته بخشی از این اتفاق ناشی از مقهور شدن جاذبه زندگی در خارج است. حالا شخصی کسب و کاری بین المللی دارد و مدام در میان چند کشور در رفت آمد است می‌تواند درصدی از سرمایه خود را در جایی بیرون از ایران تبدیل به ملک کند، اما اینکه مردم دسته دسته دار و ندارشان را از ایران خارج و در بازار املاک خارج از ایران سرمایه گذاری کنند دور از منطق اقتصادی است؛ فرض اینکه در قبال خرید ملک، اقامت و شهروندی هم داده شود در نهایت هیچ بعید نیست که خریدار ایرانی در نتیجه تغییرات قوانین یا یک تحول سیاسی و اقتصادی دچار مشکل شوند و دارایی خود را از دست بدهند؛ این اتفاقی است که از نظر قانونی مشکل دارد، اما به هر دلیل رویای داشتن زندگی بهتر باعث شده تا این وضعیت از سال‌ها قبل تا حالا ادامه داشته باشد؛ هربار هم ممکن است از ترفندی جدید برای ایجاد جذابیت استفاده شود، اما در نهایت هر زمان که مشکلی جدی به وجود آید تمامی این رویا‌ها به کابوس و سراب خریداران تبدیل خواهد شد.