اقتصاد۲۴ - نخستین روز Ù‡Ùته با رشد قریب به اتÙاق سهام آغاز شد Ùˆ شاخص‌کل بورس تهران توانست با اÙزایش Û³/ Û³ درصدی تا Ù…Øدوده یک‌میلیون Ùˆ Û²Û´Û· هزار واØد پیشروی کند. بازگشت نرخ دلار به کانال ۲۴‌هزار تومان سبب شد تا خیال بورس‌بازان از روند سودسازی شرکت‌های صادرات‌مØور آن نیز در چشم‌انداز نه‌چندان مطلوب بازار‌های کالایی آسوده شود Ùˆ مجددا شاهد شکل‌گیری موج تقاضا در بازار سهام باشیم. جایی‌که سهامداران خرد پس از غیبت چهار روزه مجددا در سمت خرید سهام Ùعال شدند Ùˆ خالص خرید بیش از ÛµÛ°Û° میلیارد تومانی را رقم زدند.
این روز‌ها نگاه بورس‌بازان بیش از گذشته به تØولات خیابان Ùردوسی معطو٠شده است. همانطور Ú©Ù‡ چشم‌انداز کاهشی نرخ دلار در روز‌های اخیر، کاهش قیمت سهام را به دنبال داشت، روز گذشته بازگشت دلار از ک٠قیمتی سبب شد تا شاهد اÙزایش تقاضا برای سهام بورسی باشیم.
به‌دنبال ابهامات جدید درخصوص بازگشت سریع آمریکا به برجام، دلار Ú©Ù‡ تا ۲۱هزار تومان نیز عقب‌نشینی کرده بود، صعودی شد Ùˆ مجددا به کانال Û²Û´ هزار تومان بازگشت. همین رشد قیمتی کاÙÛŒ بود تا خیال سهامداران از روند سودسازی شرکت‌های کامودیتی‌مØور Ùˆ دیگر صادراتی‌ها راØت شود.
پیش‌تر با وجود آنکه رصد سامانه کدال در ماه گذشته گویای رقم‌خوردن یکی از طلایی‌ترین Ùصل‌های عملکرد بورسی‌ها با گزارش‌های مطلوب به‌ویژه در گروه‌های کالایی Ùˆ صادرکننده بود Ú©Ù‡ همچنان تردید در معاملات سهام خودنمایی می‌کرد. این عدم‌اطمینان، اما عموما به وضعیت نرخ ارز Ùˆ البته قیمت‌های جهانی باز‌می‌گشت.
برخی از این نگرانی‌ها به اÙزایش اØتمال مذاکرات ایران Ùˆ آمریکا با آمدن جوبایدن مربوط Ùˆ بخش دیگر آن به اظهارات رئیس دولت درخصوص پیش‌بینی دلار Û±Ûµ هزار تومانی برای سال Û±Û´Û°Û°. بر این اساس بورس‌بازان به استقبال سناریویی رÙتند Ú©Ù‡ در جریان آن با بازگشت دولت جدید آمریکا به برجام Ùˆ به‌تبع آن کاهش Ùˆ Øتی لغو کامل تØریم‌ها نرخ دلار اÙت قابل‌توجهی را تجربه می‌کند Ùˆ این موضوع می‌تواند به زیان سهامداران تمام شود.
اما چرا سرنوشت دلار به این میزان بر بازار سهام اثرگذار است؟ در Øال‌Øاضر بیش از Û¶Û° درصد از ارزش بازار سهام در دست شرکت‌های صادرات Ù…Øور است. Øضور پررنگ این شرکت‌ها سبب‌شده تا رابطه مستقیمی میان بازار سهام Ùˆ دلار برقرار باشد.
نرخ ارز که در واقع قیمت نسبی پول خارجی به پول داخلی است، نه‌تن‌ها در بورس بلکه به‌عنوان یکی از عوامل کلان اقتصادی، همواره مورد‌توجه جامعه اقتصادی و مالی بوده است. این نرخ بیانگر شرایط اقتصادی کشور بوده و عاملی برای مقایسه اقتصاد ملی با اقتصاد سایر ملل است.
بیشتر بخوانید: طلایی شدن بورس ایران در زمان بایدن
در این میان با توجه به صادراتی Ùˆ وارداتی بودن شرکت‌های Ùعال در بازار سهام Ùˆ میزان وابستگی آن‌ها به نرخ ارز، نوسانات نرخ ارز می‌تواند تاثیرات متÙاوتی بر منابع پذیرÙته شده در بورس Ùˆ شرکت‌ها بگذارد. به‌عبارتی دیگر در صورتی‌که یک بنگاه اقتصادی برای تامین مواد اولیه، خرید تجهیزات Ùˆ تکنولوژی تولید از تقاضاکنندگان ارز باشد، تغییرات نرخ ارز می‌تواند برنامه‌های تولیدی این شرکت‌ها را دستخوش تغییراتی کرده Ùˆ بهای تمام‌شده Ù…Øصولات تولیدی این دسته از بنگاه‌ها را اÙزایش یا کاهش دهد. موضوعی Ú©Ù‡ طبیعتا ارزش سهام این شرکت‌ها را نیز دچار نوساناتی می‌کند. در مقابل اÙزایش نرخ ارز برای شرکت‌های صادرات Ù…Øور، اثری مثبت در Ù¾ÛŒ دارد.
بر این اساس در صورت رشد نرخ ارز به‌ویژه دلار، Ù…Øصولات تولیدی این کشور‌ها با قیمت بالاتری به Ùروش رÙته Ùˆ سودآوری بیشتری نصیب شرکت‌های صادرکننده می‌شود. در شرایط کنونی، این موضوع درخصوص نیمی از شرکت‌های بورسی صدق می‌کند. البته میزان تاثیر‌پذیری شرکت‌ها از اÙزایش نرخ دلار، بسته به نوع Ùعالیت Ùˆ وابستگی آن‌ها به ارز متÙاوت است. در یک نگاه کلی، اما می‌توان شرکت‌های موجود در بازار سهام را به دو دسته Ùروشندگان دلاری Ùˆ Ùروشندگان غیردلاری تقسیم کرد.
Øسام Øسینی- کارشناس بازار سهام: در یک نگاه تاریخی از اثرگذاری نرخ ارز بر بازار سرمایه مشخص است Ú©Ù‡ سیکل‌های بزرگ بازار سرمایه در کشور ما غالبا ناشی از کاهش ارزش پول ملی بوده است. در واقع اقتصاد ما تا Øد زیادی دچار سیکل‌های تورمی-رکودی شده است Ùˆ به استثنای دوره Ù…Øدودی در اوایل دهه Û¸Û°ØŒ خبری از دوره‌های رونق (به معنای رشد اقتصادی) در غیاب تورم نبوده است.
در چنین شرایطی نه‌تن‌ها بازار سرمایه بلکه تمام دارایی‌ها شاهد تجربه سیکل‌های سینوسی تورم-‌رکود هستند. از سویی بخش قابل‌توجهی از ارزش بازار سرمایه را شرکت‌هایی تشکیل می‌دهند Ú©Ù‡ Ù…Øصول آن‌ها به‌طور مستقیم مرتبط با ارز است Ùˆ سایر شرکت‌ها نیز غالبا تØت‌تاثیر تورم ناشی از ارز به‌طور غیر‌مستقیم قرار می‌گیرند؛ لذا همبستگی بسیار بالای بازار سرمایه Ùˆ نرخ ارز امری غیر‌قابل‌انکار است.
اما آنچه Ú©Ù‡ در دوره‌های تورمی در شرکت‌های دلاری مشاهده می‌شود اÙزایش قابل‌توجه Øاشیه سود Ùˆ سپس کاهش آن در دوره‌های رکود است. در واقع در دوره‌های تورمی عواملی همچون موجودی مواد Ùˆ کالای ارزان، چسبندگی برخی از اقلام هزینه‌ای همچون نرخ انرژی Ùˆ همچنین رشد کمتر هزینه‌های دستمزد Ùˆ سربار سبب ایجاد یک Øاشیه سود بالای ناپایدار در شرکت‌ها می‌شود.
اما در دوره‌های رکود معمولا قانون‌گذار سراغ Ø§ØµÙ„Ø§Ø Ù‚ÛŒÙ…Øª انرژی یا خوراک شرکت‌ها می‌رود تا به نوعی این انباشت ثروت در شرکت‌ها را مجددا به Ø´Ú©Ù„ مناسب بازتوزیع کند. از سویی دیگر رشد پیوسته برخی اقلام دستمزد Ùˆ سربار سبب Ùشار مضاع٠بر Øاشیه سود شرکت‌ها Ùˆ برگشت آن به میانگین‌ها است. در مقطع Ùعلی بورس تهران پس از تجربه یک Øباب قابل‌توجه در مرداد سال‌جاری شاهد تخلیه نسبی Øباب (به‌ویژه در سهام بزرگ‌تر) بوده است Ùˆ Øالا در شرایط مطلوبی از همپوشانی نرخ ارز Ùˆ قیمت‌های جهانی Ùˆ انرژی ارزان قرار گرÙته است.
در واقع بسیاری از شرکت‌های کامودیتی‌مØور در مقطع Ùعلی به Ù„Øاظ نسبت‌های P/ E شاهد برگشت نسبی به میانگین‌های بلندمدت خود هستند Ùˆ می‌توان Ú¯Ùت با شرایط روز نرخ‌های Ùروش این شرکت‌ها را در Ù…Øدوده‌های تعادل بلند‌مدت Ùˆ ارزنده‌تر نسبت به سایر شرکت‌های دیگر دانست. اما آنچه در شرایط Ùعلی این Øاشیه سود را تهدید می‌کند عمدتا به علت اÙزایش اØتمالی هزینه‌ها (رشد قیمت Øامل‌های انرژی) Ùˆ عدم امکان پایداری قیمت‌های جهانی در Ø³Ø·ÙˆØ Ùعلی است.
از طرÙÛŒ دیگر با کاهش قیمت دلار از سقÙ‌های Û³Û² هزار تومان تا Ù…Øدوده Û²Û² هزار تومان در روز‌های گذشته مقدار زیادی از رشد اضاÙÙ‡ دلار تخلیه شده است Ùˆ از این Øیث کاهش بیشتر نرخ ارز چندان تصور نمی‌شود Ú©Ù‡ به‌عنوان تهدید مضاع٠سودآوری Ù…Øسوب شود. اما روی دیگر سکه Øالا نوسانات نرخ ارز به سمت بالاست، در واقع پس از اینکه قیمت سهام با کاهش قابل توجه به Ù…Øدوده‌ای رسید Ú©Ù‡ Øتی با دلار Û²Û² هزار تومانی شاهد انبوهی از شرکت‌های کامودیتی Ù…Øور با نسبت p/ e معقول بودیم Øالا تغییر قیمت دلار به سمت بالا از جذابیت سهام نسبت به رشد هزینه‌های انرژی یا کاهش قیمت کامودیتی می‌تواند دÙاع کند؛ لذا به نظر می‌رسد مادامی‌که نرخ دلار در Ù…Øدوده‌های Ùعلی (Û²Û± تا Û²Û¶ هزار تومان) در نوسان باشد، بازار سرمایه نیز Øالتی نوسانی ما بین شاخص یک تا Ûµ/ Û± میلیون واØد داشته باشد.
عبور پر قدرت دلار از Ù…Øدوده مذکور Ùˆ Øمله به سقÙ‌های Û³Û° هزار تومانی می‌تواند عامل جدی برای تبدیل Ùضای ریزشی بورس به امکان صعود مجدد Ùˆ عبور از سق٠۵/ Û± میلیون واØدی اخیر باشد از طرÙÛŒ کاهش به زیر یک میلیون واØد با توجه به اØتمال پایین پایداری ارز در قیمت‌های کمتر از Û²Û° هزار تومان تنها در شرایطی اØتمال وقوع دارد Ú©Ù‡ شاهد کاهش جدی قیمت‌های کامودیتی نیز باشیم. به‌طور خلاصه می‌توان Ú¯Ùت اگر دلار Û²Û²-Û²Û³ هزار تومانی را Ù…Øدوده تعادل میان مدت Ùرض کنیم همزمان شاخص Û³/ Û± میلیونی نیز نقطه تعادل مناسبی Ù…Øسوب می‌شود.
همزمان با بازگشت سهام به مسیر صعودی، شاهد اÙزایش Ùعالیت سهامداران خرد در زمینه خرید سهام بودیم. از این رو بورس‌بازانی Ú©Ù‡ در Û´ روز متوالی Û² هزار Ùˆ ÛµÛ°Û° میلیارد تومان نقدینگی از گردونه معاملات سهام خارج کرده بودند، روز گذشته خالص خریدی بالغ بر ÛµÛ´Û¹ میلیارد تومان رقم زدند. در این روز بیشترین توجه سهامداران خرد معطو٠به زیرمجموعه‌های گروه Ù…Øصولات شیمیایی بود.
این گروه Ø·ÛŒ دادوستد‌های روز شنبه شاهد جابه‌جایی سهامی به ارزش Û±Û³Û° میلیارد Ùˆ Û·Û´Û° میلیون تومان در مسیر Øقوقی به Øقیقی بود. کانی‌های غیرÙلزی نیز دیروز در روندی مشابه با خالص خرید Û¹Û¶ میلیارد تومانی از سوی Øقیقی‌ها همراه شد. دیگر صنایع کامودیتی‌مØور نیز دیروز مورد اقبال سهامداران خرد واقع شدند. در این خصوص می‌توان به دو گروه Ùلزات اساسی Ùˆ Ùرآورده‌های Ù†Ùتی اشاره کرد Ú©Ù‡ در مجموع خالص خرید Û±Û¶Û· میلیارد تومانی را تجربه کردند. در آن سوی بازار بیشترین خروج نقدینگی از بانکی‌ها به میزان Ûµ/ Û¸ میلیارد تومان رقم خورد.
در معاملات روز شنبه بورس تهران از Û³Û´Û¹ نماد معامله شده، قیمت پایانی Û·Û³ درصد از نماد‌ها مثبت Ùˆ Û²Û³ درصد از نماد‌ها منÙÛŒ بود. Û±Û¸Û¹ نماد (معادل Û±/ ÛµÛ´ درصد) ص٠خرید به ارزش Û±Û¶Û¸Û¶ میلیارد تومان Ùˆ Û´Û± نماد (معادل Û·/ Û±Û± درصد) ص٠Ùروش به ارزش Û³Û²Û¸ میلیارد تومان تشکیل دادند.
در معاملات بازار اصلی Ùرابورس از Û±Û³Û³ نماد معامله شده، قیمت پایانی Û·Û¹ درصد از نماد‌ها مثبت Ùˆ Û³/ Û²Û° درصد از نماد‌ها منÙÛŒ بود. Û·Û± نماد (معادل Û³/ ÛµÛ³ درصد) ص٠خرید به ارزش ÛµÛ¹Û¶ میلیارد تومان Ùˆ Û¸ نماد (معادل Û¶ درصد) ص٠Ùروش به ارزش Û±ÛµÛ° میلیارد تومان داشتند. در بازار پایه Ùرابورس از Û±Û±Û¹ نماد معامله شده، قیمت پایانی Û±/ Û¶Û² نماد مثبت Ùˆ Û´/ Û³Û¹ نماد منÙÛŒ بود. Û¶Û° نماد (معادل Û´/ ÛµÛ° درصد) ص٠خرید به ارزش Û²Û¸Û¸ میلیارد تومان Ùˆ Û³Û° نماد (معادل Û²/ Û²Ûµ درصد) ص٠Ùروش به ارزش Û²Û±Ûµ میلیارد تومان داشتند.