اقتصاد۲۴ - مرتضی بانک مشاور رئیس جمهور و دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی در ویژه برنامه گفتگوی خبری شبکه خبر با اشاره به اهداف و تعداد مناطق آزاد ایران اظهار داشت: ما در حال حاضر ۸ منطقه آزاد در کشور داریم که یکی از آن‌ها بر اساس قانون پنجم و هفت منطقه دیگر بر اساس لایحه دولت در حال فعالیت هستند. همچنین تعداد ۳۲ منطقه ویژه اقتصادی در کشور فعال هستند که البته تعداد ۶۶ منطقه مصوب شده، اما در حال حاضر همه این مناطق ویژه اقتصادی فعال نشده‌اند.
مشاور رئیس جمهور با اشاره به تاریخچه مناطق آزاد جهان گفت: مناطق آزاد در دنیا در سال ۱۹۴۰ فعالیت خود را آغاز کرده‌اند که هفت دوره از جمله دوره‌های پردازش، تولید محور، فناوری محور در تاریخ شکل‌گیری مناطق آزاد می‌توان برشمرد. الان هم مناطق هوشمند و پارک‌های علم و فناوری در جهان در حال فعالیت هستند.
بیشتر بخوانید: لزوم آمادگی مناطق آزاد و ویژه اقتصادی برای ارائه خدمات استاندارد بین المللی به سرمایه گذاران داخلی و خارجی
او با اشاره به اینکه در کشور‌های همسایه نیز به مناطق آزاد و ویژه اقتصادی توجه شده، گفت: در حال حاضر در ترکیه ۱۰۸ منطقه آزاد و ویژه اقتصادی وجود دارد و در چین ۲ هزار و پانصد منطقه آزاد و ویژه فعالیت می‌کنند. این یکی مسئله از پایه‌های اقتصاد ملی در همه کشور‌ها فرض شده است. در آمریکا نیز ۲۶۰ منطقه آزاد و ویژه اقتصادی ثبت شده است. این آمار به صورت رسمی توسط سازمان ملل ارائه شده است؛ بنابراین مناطق آزاد یکی از محور‌های توسعه اقتصادی و بین‌المللی است.
بانک با بیان اینکه در کشور ما مناطق آزاد و ویژه اقتصادی چند خصوصیت ویژه دارند، گفت: اول اینکه موقعیت مناطق آزاد در کشور ما در مناطق پیرامونی است. یکی از روند‌هایی که می‌توانست در توسعه کشور موفق عمل کند، توسعه مناطق پیرامونی کشور است که به مدد مناطق آزاد هرچه بیشتر ممکن شده است. پیش از انقلاب خیلی کمتر به مناطق پیرامونی توجه می‌شد و یکی از علت‌های آن نیز استراتژی نظامی بود، اما خوشبختانه بعد از انقلاب بیشتر به این مسئله توجه شد.
فواید ایجاد مناطق آزاد در کشور
دبیر شورایعالی مناطق آزاد تجاری و ویژه اقتصادی با اشاره به فواید توجه به مناطق آزاد در نقاط پیرامونی کشور گفت: اساساً کشور‌های همسایه می‌تواند اثر متقابلی در اقتصاد یکدیگر داشته باشند. ضمناً این مسئله زمینه‌های امنیت پایدار را فراهم می‌کند. هشت منطقه آزاد ما در پیرامون کشور قرار دارند.
مشاور رئیس جمهور با اشاره به اینکه در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی کشور مجموعاً ۲ هزار و ۳۰۰ واحد صنعتی و تولیدی داریم که بر اساس فرم‌های تامین اجتماعی چیزی حدود ۵۱۰ هزار شغل ایجاد کرده است، گفت: از سال ۹۲ تا امروز ۱۰۸ هزار میلیارد تومان سرمایه‌گذاری ریالی و ۲۵ میلیارد دلار سرمایه گذاری ارزی در مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ایران انجام شده است که میزان صادرات ما از مناطق آزاد و ویژه اقتصادی ۱۳۸ میلیارد دلار طی مدت ۷ سال و نیم بوده است. این درحالی است که سالانه کل کشور متوسط ۴۰ میلیارد دلار داشته است.
او ادامه داد: میزان واردات مناطق آزاد و ویژه اقتصادی در کشور ۴۲ میلیارد دلار بوده است. به عبارتی ۱۳۸ میلیارد دلار صادرات به خارج از کشور از مناطق آزاد انجام شده است و حدود ۴۰ میلیارد دلار تولیدات مناطق آزاد به سرزمین اصلی آمده است.
بانک با تاکید بر اینکه مناطق آزاد نقش مهمی در اقتصاد کلان کشور داشته‌اند، گفت: تراز تجاری مناطق آزاد کشور مثبت دو و نیم میلیارد دلار بوده است. این در صورتی است که فقط تراز تجاری مناطق آزاد کشور را در نظر بگیریم.
مشاور رئیس جمهور با اشاره به اینکه مناطق آزاد هم در توسعه پیرامونی و هم امنیت پایدار کشور تاثیر دارند، گفت: مثلاً منطقه آزاد قشم از ۳۰ تا ۲۰ سال پیش با امروز قابل قیاس نیست. ما برای ایجاد مناطق آزاد مطالعاتمان را در دبیرخانه بر اساس مطالعات استان و شورای برنامه ریزی استان پیش می‌بریم. همچنین بر اساس سیاست‌های کلان کشور برنامه‌ریزی‌ها را انجام می‌دهیم. در جایی که برنامه‌ای را مناسب دیدیم، به صورت لایحه به دولت عرضه می‌کنیم. این مسئله پیش از آن در کارگروهی در شورایعالی مناطق آزاد بررسی می‌شود که نمایندگان اکثر دستگاه‌های کشور در آن حضور دارند.
او با بیان اینکه هشت منطقه هم در دستور کار مجلس است، گفت: این لایحه از سال ۹۵ به مجلس داده شده و از آن زمان کار کارشناسی توسط مجلس بر روی آن آغاز شده است و خوشبختانه اصلاحات خوبی انجام گرفته است. بعد از اصلاحات، این لایحه به شورای نگهبان رفته و در نهایت در مجمع تشخیص مصلحت نظام مورد بررسی قرار می‌گیرد. این میزان مناطق آزاد برای رفع مشکلات اقتصادی موثر است و مشکل زا نخواهد بود.
تعیین شاخص‌ها و چارچوب‌ها برای ایجاد مناطق آزاد
وی با اشاره به اینکه نظر مجلس مبنی بر ضرورت تعیین شاخص‌ها و چارچوب‌ها برای ایجاد مناطق آزاد مورد استقبال ما است، گفت: اینکه مناطق آزاد بر اساس چارچوب و روال مشخص ایجاد شود، بسیار خوب است و با مجلس همراهی کردیم و در این رابطه نیز جلساتی گذاشتیم.
او ادامه داد: در حاشیه این مباحث نیز نکات دیگری را پیگیری کردیم. مثلا آیا باید همچنان بیست سال معافیت مالیاتی وجمود داشته باشد یا نه. به عقیده ما اصل قوانین مربوط به مناطق آزاد ویژه اقتصادی مترقی است. ایراداتی مثل چگونگی ایجاد مناطق آزاد جدید و ایجاد چارچوب مشخص‌تر و تعیین دقیق آمایش سرزمینی را می‌توان بررسی کرد.
دبیر شورایعالی مناطق آزاد گفت: مناطق آزد ما با مناطق آزاد دنیا تفاوت فاحش دارد. در دنیا زیرساخت‌ها با سرمایه گذاری دولتفراهم می‌شود و بعد فعالیت مناطق آغاز می‌شود. اما در کشور ما بدون هیچ گونه سرمایه گذاری دولتی شروع می‌شود. این مسئله به اعتقاد من بسیار مثبت است، چون فشاری به بودجه دولت نمی‌آورد.
وی با اشاره به اینکه سرمایه‌گذاری و تولید در بخش خصوصی وقتی اتفاق می‌افتد که زیرساخت‌ها موجود باشد، گفت: اینطور نیست که بدون زیرساخت بتوان فعالیت اقتصادی و تولیدی و صادرات را در منطقه‌ای انجام داد؛ بنابراین در مناطق آزاد زیرساخت‌ها توسط درآمد‌های خود مناطق از جمله آب، برق، جاده، فرودگاه و بندر ایجاد شده است. این‌ها از مبانی مهم سرمایه گذاری در کشور است.
بانک با تاکید بر اینکه درآمد حاصل از فروش زمین‌ها در مناطق آزاد تنها صرف عمران و آبادانی در منطقه می‌شود، گفت: ما هیچگاه این مبالغ را برای هزینه‌های جاری صرف نمی‌کنیم. هزنیه‌های جاری ما از درآمد‌های دیگر و خدمات و فعالیت‌های بازرگانی و تاسیس شرکت‌ها تامین می‌شود.
او با تاکید بر اینکه ما در مناطق آزاد چیزی حدود ۶ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در این هشت سال در آمد زیرساختی داشتیم، گفت:در این مدت فرودگاه، بیمارستان، جاده ساخته شده و روستا‌ها را آباد کرده‌ایم.
وی افزود: امکانات زیرساختی در مناطق آزاد ما به شکلی است که بیش از ۲ هزار و دویست واحد تولیدی در مناطق آزاد سرمایه گذاری شده است. هیچ بخش خصوصی در جایی سرمایه گذاری نمی‌کند که سرمایه‌اش هدر برود. سال گذشته در مناطق آزاد ۶ هزار و ۸۰۰ میلیارد تومان سرمایه گذاری داشتیم و امسال حدود ۱۳ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری در مناطق آزاد را شاهد بودیم که همگی از بخش خصوصی بوده است.
مشاور رئیس جمهور در پایان تصریح کرد: ما طبق قانون از مقررات حاکم مستثنی هستیم و کلیه اختیارات دستگاه‌ها از احکام دائمی قانون برنامه کشور است استنباط می‌شود البته همه اختیارات به ما داده نشده خوشبختانه سرویس ویژه ما ایجاد پنجره واحد خدمات الکترونیکی بوده است که از طریق این پنجره واحد ۱۲۵ خدمت را به سرمایه‌گذاران ارائه می‌دهیم و تا آخر دولت آن را افزایش خواهیم داد.