اقتصاد ۲۴- در این میان برخی عوامل بازار گردشگری هم برای تحریک خانوار‌ها به انجام «نوع پرریسک سفر» که همان مسافرت دسته‌جمعی به اقامتگاه‌های عمومی است، از «اعتبار سه‌ماهه تور در صورت کنسل شدن سفرهای عید» سخن گفته‌اند. هر چند به‌دلیل بی‌برنامگی در این حوزه، نقشه پیش‌روی سفرها، کاملا گنگ -مبهم- است، اما بررسی‌ها از واقعیت عید ۱۴۰۰ نشان می‌دهد یک تابلو حاوی سه خطر بزرگ جلوی مسافران قرار دارد که مهم‌ترین آن، «پیش‌خرید تور‌های مسافرتی به مقصد شش استان و شهر‌های ممنوعه» است. خطر بعدی که دست‌کمی از اولی ندارد «احتمال بسیار بالا برای اعمال ممنوعیت کامل تردد‌های بین استانی در ایام عید» است.
مسافرت‌های نوروز ۱۴۰۰ با چه محدودیت‌ها و مخاطراتی مواجه است؟
برقراری سفرهای نوروزی ضمن ممنوعیت تردد خودرو‌های شخصی در ۶ استان به سوی سبک جدید سفر با قطار و هواپیما پیش‌رفته و حتی بازار کرایه خودرو را نیز افزایش داده است. اما با این وجود پیش‌خرید سفرهای عید هر سه گروه مسافر، فعالان گردشگری و متولی توریسم را با خطر آسیب مواجه خواهد کرد و احتمال تکرار تعقیب و گریز سفرهای عید۹۹ و کنسلی سفرها و بلاتکلیفی مسافران و آژانس‌ها وجود خواهد داشت. اگرچه ستاد ملی مقابله با کرونا برگزاری سفرهای نوروزی ۱۴۰۰ را با تصویب دستورالعملی جدید در دستور کار فعالان گردشگری قرار داده است، اما تنها سند رسمی از قرارگاه عملیاتی ستاد ملی برای سفرهای عید تنها در یک جمله با مضمون تقسیم‌بندی سفرها انجام و برای هر نوع سفر دستورالعمل‌های مناسب تهیه خواهد شد، اعلام شده است. همچنین شیوع ویروس‌های جهش‌یافته در ایران نیز احتمال منتفی شدن سفرهای نوروزی و اعمال مقررات ممنوعیت سفر همچون سال ۹۹ را تشدید کرده است و رئیس‌جمهور در سخنان خود شرایط عید ۱۴۰۰ را همانند عید۹۹ توصیف کرده و احتمال تمدید مسدود شدن راه‌ها در سال جدید نیز وجود دارد. حریرچی معاون وزیر بهداشت نیز در حال‌حاضر تردد به شهر‌های ۶ استان گیلان، مازندران، گلستان، بوشهر، خوزستان و هرمزگان را به‌طور قطع ممنوع اعلام کرده همچنین اصفهان، مشهد و شیراز هم اگر زرد باشند، سفر به آن‌ها امکان‌پذیر نخواهد بود. البته تا پایان سال احتمال افزایش محدودیت‌ها حتی در کل کشور وجود دارد. همچنین با اوج‌گیری ویروس جهش‌یافته و افزایش آمار ابتلا به کرونا در روز‌های اخیر رئیسی سخنگوی ستاد مقابله با کرونا رزرو‌نکردن بلیت قطار و هواپیما برای سفرهای نوروزی را توصیه کرده است، زیرا احتمال منتفی‌شدن کل سفرهای نوروزی وجود دارد.
بیشتر بخوانید: تکلیف سفرهای نوروزی چیست/ قرنطینه نوروزی انجام می‌شود؟
همه‌گیری کرونا از اسفند ۹۸ در ایران منجر به لغو و تعطیلی کامل سفرهای نوروزی شد که نه‌تن‌ها سفرهای گروهی با تور بلکه سفرهای شخصی نیز به‌علت ممنوعیت‌های تردد برگزار نشد. اگرچه این امر در جهت مقابله با شیوع کرونا و جلوگیری از اوج‌گیری آن صورت گرفت، اما بازار گردشگری ایران و فعالان آن با آسیب سهمگینی مواجه شدند که آثار آن تا به امروز ادامه داشته است.
از این‌رو از اوایل اسفند به‌منظور جبران حداقلی زیان‌های عرصه گردشگری، با ارائه پروتکل‌های جدید امکان سفر محتاطانه تا حدودی فراهم شده است که در این راستا ستاد ملی مبارزه با کرونا برای سفرهای گروهی سه پیش‌شرط داشتن مجوز رسمی از مراکز مربوطه، رزرو اقامتگاه دارای مجوز پیش از سفر و ارائه آزمایش منفی کرونا را درنظر گرفته است و برای سفرهای شخصی رزرو اقامتگاه موردتایید متولی گردشگری و در صورت لزوم ارائه آزمایش منفی کرونا لحاظ شده است. اما با اوج‌گیری مجدد کرونا به‌ویژه گونه‌های جهش یافته آن در بسیاری از استان‌ها احتمال لغو مجدد سفرها وجود دارد و ضمن در معرض خطر قرار گرفتن استان‌های شمالی و جنوبی، تردد به شهر‌های شمال و جنوب کشور با ممنوعیت کامل مواجه شده است. اما در حال‌حاضر منع سفرها صرفا با خودرو‌های شخصی درنظر گرفته شده و این درحالی است که سفر با دیگر وسایل حمل‌ونقل به آسانی امکان‌پذیر است و بلیت سفرهای هوایی در اواخر اسفند در تمامی مقاصد پرتردد به‌طور کامل پیش‌فروش شده است. سفر با قطار نیز کاملا پیش‌فروش شده و درحال‌حاضر امکان رزرو بلیت تا اوایل نوروز ۱۴۰۰ وجود ندارد. همچنین بسیاری از آژانس‌های مسافربری اقدام به فروش تور‌های نوروزی کرده‌اند و متولی گردشگری در صورت لغو سفرها اعتبار سه ماهه برای آن درنظر گرفته است.
دیگر وسایل حمل‌ونقل عمومی و خصوصی همچون اتوبوس، تاکسی و آژانس‌های کرایه خودرو نیز شرایط تسهیل سفر در صورت عدم‌تردد خودرو‌های شخصی را فراهم کرده‌اند. در استان‌هایی که دارای مناطق آزاد است امکان کرایه خودرو‌های لوکس منطقه را برای مسافران فراهم می‌کند که این امر شرایط ورود مسافران را بسیار تسهیل خواهد کرد و در واقع این سوال مطرح می‌شود که در صورت ورود حجم زیاد مسافر به روش‌های گوناگون، نظارت و کنترلی بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و ایمنی و طرح فاصله‌گذاری وجود خواهد داشت؟ و اینکه رزرو اقامتگاه‌های مورد تایید سازمان‌های مربوطه پیش از سفر چه تضمینی برای کنترل و جلوگیری از شیوع کرونا و رعایت کامل دستورالعمل‌ها خواهد بود؟ اگرچه تمامی بلیت‌های سفرهای هوایی و زمینی پیش‌فروش شده و مبلغ کامل آن دریافت شده است احتمال اوج‌گیری مجدد کرونا و لغو مجدد سفرها چه به‌صورت گروهی و چه فردی وجود دارد، از این‌رو آژانس‌های مسافربری در حال‌حاضر پیش‌فروش بلیت‌ها در سفرهای نوروزی را مشروط به امکان سفر و باز بودن مسیر‌ها در زمان تعیین شده کرده‌اند و درصورت لغو سفرها شرایط استرداد کامل هزینه‌ها به مسافران را فراهم می‌کنند. این درحالی است که حرمت‌الله رفیعی رئیس هیات‌مدیره انجمن صنفی دفاتر خدمات مسافرت هواپیمایی و جهانگردی و همچنین جمشید حمزه‌زاده رئیس جامعه هتلداران کشور اعلام کرده‌اند که بخشنامه‌ای منتشر شده مبنی بر اینکه امکان بازگشت هزینه مسافران در صورت ممنوعیت سفر در دوره شیوع کرونا وجود ندارد و مسافران باید خودشان این خسارت را پرداخت کنند و هزینه لغو یا کنسلی هتل‌ها مطابق دستورالعمل سال‌های گذشته خواهد بود که البته این شفاف‌سازی از سوی نهاد‌های مربوطه که تا حدودی تکلیف رزرو‌ها را برای مشتریان مشخص می‌کند قابل‌تحسین است.
در صورت تصویب بازپرداخت کامل هزینه‌ها به مسافران، نکته مهمی که حائزاهمیت است اینکه پیش‌فروش سفرها و اقامت اجباری در اقامتگاه‌ها به زیان هر سه گروه متولی دولت، فعالان گردشگری و مصرف‌کنندگان خواهد بود و در صورت لغو سفرها مسائل و مشکلات و بلاتکلیفی‌های سال۹۹ تکرار خواهد شد. اگرچه آژانس‌های مسافربری اعلام به بازپرداخت کامل هزینه‌های پرداخت شده کرده‌اند، اما تجربه از سال گذشته نشان می‌دهد که در صورت ممنوع شدن مجدد تردد مسافران در سراسر کشور مشکلات بازپرداخت هزینه‌ها تکرار خواهد شد. در سال گذشته پس از لغو ناگهانی سفرها با وجود اعلام رسمی بازپرداخت کلیه هزینه‌ها به مسافران، مشکلات گسترده‌ای در استرداد مبالغ ایجاد شد، زیرا باتوجه به متضرر شدن بسیاری از شرکت‌های مسافربری، بازپرداخت کامل یا با تاخیر یا با احتساب هزینه کسرشده از مبلغ اصلی صورت گرفته است. پیش‌فروش بلیت‌ها یا رزرو اقامتگاه‌ها در صورت نامعلوم بودن برگزاری قطعی سفرهای نوروزی تنها به این دلیل صورت گرفته است که فعالان گردشگری از این طریق بخشی از خسارت‌های خود را جبران کنند. اما در صورت لغو مجدد سفرها این خسارت‌ها افزایش خواهد یافت و شرایط بازپرداخت مبالغ به مسافران را سخت‌تر خواهد کرد.
اجباری‌شدن اقامت مسافران در اقامتگاه‌های رسمی و منع سفرهای مستقل و کمپ‌زدن خلاف جهت سفرهای جهانی است، زیرا در بسیاری از کشور‌ها جهت اعتمادسازی به مسافران جهت سفرهای ایمن به تبلیغ سفرهای مستقل و در طبیعت پرداخته‌اند و کمپ‌زدن یا سفر با اتوهوم‌ها یکی از امن‌ترین شکل‌های سفر معرفی شده و این درحالی است که در ایران سفر در صورت اقامت در یک هتل یا دیگر اقامتگاه‌های مورد تایید متولی گردشگری انجام می‌شود که این امر در واقع به اسم مسافر است و به کام مراکز گردشگری!
مازندران به‌عنوان گردشگرپذیرترین استان کشور که به‌دلیل بحران کرونا با آسیب گسترده‌ای همراه بوده، جهت جبران خسارت‌های وارده از اوایل اسفند اقدام به بازگشایی مراکز گردشگری و آغاز فعالیت واحد‌های گردشگری در ایام نوروزی کرده که البته شرط ورود گردشگران را رزرو اقامتگاه‌ها پیش از سفر قرار داده است.
براین اساس تمامی گردشگران و مسافران به هر شکل که می‌خواهند نوروز ۱۴۰۰ به مازندران سفر کنند باید دارای برگه رزرو اقامتگاه‌های گردشگری شامل هتل، مسافرخانه، اقامتگاه بوم‌گردی، مهمانسرا یا دیگر اقامتگاه‌های رسمی باشند.
اما در عین حال درصدد تدوین اساسنامه محدودیت‌های سفر به مازندران هستند که این دوگانگی رفتار، تردید و شبهات بسیاری را برای مسافرانی که اقدام به رزرو اقامتگاه یا پیش‌خرید بلیت وسایل نقلیه عمومی کرده‌اند ایجاد کرده است.