آیین‌نامه حمایت از اطفال و نوجوانان در معرض خطر ابلاغ شد

اقتصاد۲۴- در جلسه هیئت وزیران مورخ ۲ تیر ۱۴۰۰، پیشنهاد وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی مبنی بر آیین نامه اجرایی موضوع تبصره ماده (۶) قانون حمایت از اطفال و نوجوانان با هدف شناسایی و حمایت از اطفال و نوجوانان در وضعیت مخاطره آمیز یا بزه دیده، به تصویب رسید.

به موجب آیین نامه مذکور، طفل و نوجوان در معرض خطر، فردی است که با توجه به ماده (۳) قانون فوق، در معرض بزه دیدگی یا ورود آسیب به سلامت جسمی، روانی، اجتماعی، اخلاقی، امنیت و یا وضعیت آموزشی وی قرار گرفته است، همچنین طفل و نوجوان بزه‌دیده نیز به فردی اطلاق می‌شود که از وقوع جرم متحمل ضرر و زیان شده است.

بر این اساس، سازمان بهزیستی که مسئولیت اصلی حمایت از اطفال و نوجوانان در معرض خطر و بزه دیده را برعهده دارد، با مشارکت دستگاه‌‎های اجرایی، نهاد‌های حمایتی و مددکاران اجتماعی نسبت به شناسایی، پذیرش، حمایت، نگهداری و توانمندسازی این گروه اقدام می‌کند.

همچنین مددکاران اجتماعی بهزیستی یا مأموران نیروی انتظامی مکلفند در موارد مشاهدۀ طفل و نوجوان بدون همراهی والدین، اولیا یا سرپرست قانونی در وضعیت مخاطره آمیز، نسبت به ثبت اطلاعات و شناسایی خانواده وی اقدام و در صورت عدم نیاز به اقدامات حمایتی، وی را به خانواده تحویل و موارد خطر را به آن‌ها تذکر دهند و در صورت نیاز به حمایت، طفل و نوجوان را به پایگاه‌های بهزیستی معرفی کنند.

بیشتر بخوانید: حمایت از کودکان، مبارزه با کار کودک

مددکاران اجتماعی مراکز فوریت‌های خدمات اجتماعی پس از شناسایی طفل و نوجوان در معرض خطر یا بزه دیده، نسبت به تشکیل پرونده، ثبت مشخصات و سایر اطلاعات وی اقدام می‌نمایند. بعد از پذیرش طفل و نوجوان، چنانچه وی دارای، ولی خاص، قیم یا سرپرست قانونی بوده و بازگشت فرد نزد آنان بلامانع باشد، مددکاران اقدام لازم را جهت برقراری ارتباط با اشخاص مذکور، بازگرداندن طفل و نوجوان به خانواده، پیشگیری از جدایی و بروز خطر مجدد و ارائه خدمات تخصصی یا حمایت مالی به عمل می‌آورند.

همچنین مددکاران می‌توانند پس از پذیرش، اقدامات لازم را جهت پیشگیری و کاهش آسیب و رفع وضعیت مخاطره آمیز انجام می‌دهند و در صورتی که نیاز به معاینه پزشک قانونی یا نگهداری طفل و نوجوان در مراکز تحت نظر سازمان بهزیستی باشد، فرد را به پزشکی قانونی، معرفی و یا مجوز قضایی را جهت نگهداری وی اخذ کنند. ضمن اینکه مددکاران در صورت وجود قرائن دال بر وقوع جرم علیه طفل و نوجوان، علاوه بر انجام اقدامات حمایتی، موضوع را به مرجع انتظامی یا قضایی اعلام می‌نمایند.

افزون بر این، طفل و نوجوان درصورت بی سرپرستی یا بد سرپرستی، عدم دسترسی به والدین، اولیا یا سرپرست قانونی و یا زندانی بودن آنها، ناتوانی والدین، اولیا یا سرپرست قانونی در نگهداری از وی، وضعیت مخاطره آمیز طفل در خانواده، بی توجهی و سهل انگاری نسبت به طفل و نوجوان یا طرد وی توسط خانواده، حسب دستور قضایی و زیر نظر مددکار اجتماعی در مراکز تحت نظر سازمان بهزیستی نگهداری می‌شود.

اطفال و نوجوانان دارای وضعیت خاص، از جمله دارای اعتیاد، کم توانی جسمی یا ذهنی، مبتلا به بیماری‌های خاص یا اختلال هویت جنسی یا روانی نیز به مراکز تخصصی ارجاع می‌شوند.

همچنین در صورت ورود طفل و نوجوان به مراکز نگهداری، پس از ثبت مشخصات، وضعیت سلامت جسمی و روانی، ویژگی‌های شخصیتی و بالینی، اختلالات احتمالی و سوابق بیماری وی در فضای مناسب و دوستدار کودک و بارعایت موازین اسلامی و حقوق شهروندی توسط پزشک معتمد مرکز بررسی و در پرونده ثبت می‌شود و در صورت لزوم برای پیشگیری از بروز، شیوع یا درمان آن اقدام می‌شود.

مدیر مرکز نگهداری نیز مکلف است شرایط و امکانات تحصیل، برنامه‌های تربیتی از جمله آموزش‌های خود مراقبتی و مهارت‌های ارتباطی و آموزش‌های فنی و حرفه‌ای و آموزش سواد رسانه‌ای و فضای مجازی متناسب با نیازها، علائق و استعداد‌های اطفال و نوجوانان را فراهم نماید. تحصیل تا پایان دورۀ متوسطه اول برای طفل و نوجوان الزامی است. هر طفل و نوجوانی در مرکز باید به تحصیلات خود ادامه دهد.

افزون بر این، وزارت آموزش و پرورش موظف است نسبت به ثبت نام رایگان اطفال و نوجوانان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی و نهاد‌های حمایتی، اطفال و نوجوانانی که در مراکز نگهداری یا کانون‌های اصلاح و تربیت نگهداری می‌شوند و نوجوانان کارگر یا کارآموز اقدام لازم را به عمل آورد.

علاوه براین، وزارت ورزش و جوانان مکلف است نسبت به تجهیز مراکز به امکانات ورزشی مناسب و توسعه رشته‌های ورزشی بومی، متناسب با فرهنگ هر منطقه و مورد علاقه اطفال و نوجوانان اقدام نماید.

وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز موظف است نسبت به ارائه خدمات درمانی و بهداشتی رایگان به اطفال و نوجوانان مربوط و برقراری پوشش کامل بیمه سلامت برای تمام اطفال و نوجوانان ساکن ایران اعم از ایرانی یا غیر ایرانی به ویژه اطفال و نوجوانان در معرض خطر یا بزه دیده، اقدام نماید.

همچنین کمیته امداد امام خمینی (ره) مکلف به ارائه انواع حمایت‌های معیشتی، اجتماعی، بهداشتی و درمانی به اطفال و نوجوانان و خانواده‌های آنان با معرفی سازمان بهزیستی است.

وزارت کشور نیز مکلف است از طریق سازمان ثبت احوال و اداره کل امور اتباع و مهاجران خارجی نسبت به تسهیل صدور اسناد سجلی یا تابعیتی اطفال و نوجوانان معرفی شده از سوی سازمان بهزیستی، سازمان زندان‌ها و اقدامات تأمینی و تربیتی، دفاتر حمایت از اطفال و نوجوانان دادگستری‌ها و سایر نهاد‌های حمایتی اقدام کند.