دولت رئیسی با آزادی‌های اجتماعی چه خواهد کرد؟

اقتصاد ۲۴- در هفته گذشته به بهانه هفته عفاف و حجاب ده‌ها سخنرانی و مراسم در دفاع از ضرورت سختگیری بیشتر از مسئله حجاب در سراسر کشور برگزار شد و حوزه‌های علمیه و مراکز امر به معروف و ... حضور پررنگی در این برنامه‌ها داشتند. در یکی از این برنامه‌ها عنوان شد در ایران ۲۴ دستگاه متولی بحث حجاب اجباری هستند.

در زمان تبلیغات انتخاباتی، اصلاح‌طلبان همواره اینطور تبلیغ می‌کنند که اگر اصولگرایان در راس کار قرار بگیرند، در خیابان دیوار می‌کشند و آزادی‌های اجتماعی را به شدت سلب می‌کنند. در عین حال اصولگرایان در زمان انتخابات تلاش می‌کنند اصلا درباره مطالبات اجتماعی سخن نگویند و حتی آن را به طنز بگیرند تا بعدا بتوانند برنامه‌های خود را پیش ببرند؛ از جمله سال ۸۴ محمود احمدی نژاد که گفته بود «مشکل جوانان ما موی سر آن‌ها نیست» نمونه قدیمی این گفتار است که ۱۴۰۰ توسط زاکانی تکرار شد و او در پاسخ به مهرعلیزاده که از پیامک بدحجابی انتقاد کرده بود، گفته بود پیامک کسر موجودی بد است و به نوعی مسئله اجبار زنان به پوشیدن لباس بر اساس سلیقه اصولگرایان را مسئله‌ای فرعی خواند.

مالک شریعتی هم بعد از مجلس به این مسئله اشاره کرد و گفت «هم مدعی دولت سوم روحانی و هم مدعی دولت سوم اصلاحات، با تندترین ادبیات و بی شرمانه‌ترین اتهامات در صحنه حاضر شدند و حتی اسامی حامیان و اعضای کابینه احتمالی خود را از میان تندروترین عناصر سیاسی اعلام کردند؛ چه می‌توانستند بگویند که نگفتند و از چه ابزار داخلی مثل سیاسی کردن حجاب و اینترنت و ابزار خارجی همچون برجام و FATF می‌شد بهره ببرند که نبردند؟ پاسخ آن است که هرچه در چنته داشتند رو کردند و پاسخ بزرگ را از مردم شنیدند: خیر»

اصولگرایان به طور کلی دو خط مشی درباره مسئله حجاب دارند؛ گروهی از نیرو‌های فرصت‌طلب این جریان معتقدند نباید به مسئله حجاب حساس شد و اتفاقا با دادن آزادی‌های اجتماعی، می‌توان همچنان به سرکوب آزادی‌های سیاسی پرداخت. نمونه رفتاری که پیش از این در عربستان سعودی هم رخ داده بود و اتفاقا مورد استقبال بخش‌هایی از جامعه ایران هم قرار گرفت. گروهی دیگر، اما همچنان به اجرای سفت و سخت قوانین پوشش اجباری اصرار دارند و با گروه اول اختلاف دارند.

البته حامیان اجرای سف و سخت قوانین حجاب، خود به دو گروه تقسیم می‌شوند. گروهی که منافع اقتصادی آن‌ها با مسئله حجاب گره خورده و گروهی که باور قلبی به حجاب اجباری دارند. هاشمی گلپایگانی دبیر ستاد امر به معروف و نهی از منکر هفته گذشته از مجرد بودن اساتید زن دانشگاه انتقاد کرده بود و این صحبت‌ها بازتاب زیادی در فضای مجازی داشت، اخیرا انتقاد زیادی به رویکرد صدا و سیما داشته و گفته «صدا و سیمایی که قصد دارد وضعیت مخاطبان خود را اصلاح کند، خودش اولویت‌ها را فراموش می‌کند. چه کسی به ما مجوز داده برای اصلاح یک امر یا تشویق به یک امر مثبت، باید عفاف و حجاب را کنار بگذاریم؟ مثلاً در همین بحث انتخابات نگاه کنید. درست است که در انتخابات باید مشارکت بالا صورت بگیرد، اما چه کسی حکم داده که به عفاف و حجاب خدشه وارد کنید تا انتخابات رونق بگیرد؟ مردم با تعارض مواجه می‌شوند. آن‌ها یک بار شما را در مقام تبلیغ عفاف و حجاب می‌بینند، اما همین که نزدیک انتخابات می‌شود، حاضرید با هر بد حجاب و سلبریتی مصاحبه کنید تا هدفتان را تأمین کنید.»

او دقیقا بر عکس زاکانی و شریعتی که معقتد بودند مسئله اقتصادی مهمتر از حجاب است موضع‌گیری کرده و می‌گوید تا از حجاب سخن می‌گوییم، عده‌ای می‌گویند مردم هزار تا مشکلات دارند. ابتدا اقتصاد و ازدواج و مسکن و ... را حل کنید، بعد به حجاب رسیدگی کنید. با فرض اینکه بگوییم عفاف و حجاب اولویت دهم ما محسوب می‌شود، خب کسی که متولی این اولویت است، مهم‌ترین مسئلۀ او باید همین امر باشد. مصلحت‌سنجی‌های فردی و بخشی و خود را در جایگاه شورای تشخیص مصلحت قرار دادن، از آفت‌های مهم نظام است.

بیشتر بخوانید: نظر ابراهیم رئیسی درباره فیلترینگ فضای مجازی

به طور مشخص بعد از پیروزی ابراهیم رئیسی، فعالیت گروهی که به دنبال مسائل اقتصادی مرتبط با مسئله حجاب بودند افزایش یافته است. بعد از انتخابات، تنها یکی از زنان مجلس درباره حجاب اظهار نظر کرده است. فاطمه قاسم پور در گفتگو با سایت مجلس، از لزوم ساماندهی و حمایت از شرکت‌های تولیدی چادر مشکی صحبت کرده است و گفته «با احتساب مصرف دو قواره چادر در سال برای جمعیت زنان ۱۰ سال به بالای کشور حدود ۹۷ میلیون متر مربع برآورد شده که به نوعی مصرف بالقوه پارچه چادر مشکی است از طرفی مطابق بررسی انجمن فعالان حوزه حجاب، مصرف چادر مشکی در کشور حدود ۴۰ تا ۵۰ میلیون مترمربع برآورد شده است. با ایجاد سامانه هماهنگ می‌توانیم این میزان نیاز را با کیفیت و قیمت مناسب تأمین کنیم و با این اقدام می‌توان با شفاف‌سازی فعالیت‌ها، امکان فرار‌های مالیاتی و استفاده از قاچاق را کاهش داد و در بهبود شرایط تولید مؤثر است.»

چند سال قبل یکی از فعالان سیاسی گفته بود که کسانی که انحصار تولید و فروش چادر مشکی در ایران را در اختیار دارند، یکی از حامیان جدی تبلیغات حجاب اجباری در ایران است، اما این گفته با واکنش تند اصولگرایان مواجه شده بود.

با این حال تفاوت پوشش در ایران مسئله‌ای نیست که به راحتی حل و فصل شود. هاشمی گلپایگانی خود به این تفاوت اشاره کرده و گفته «ما مردم را در کوچه و بازار مجبور به امر حجاب می‌کنیم، بعد به قوۀ قضائیه می‌رویم، منشی جناب قاضی چند قلم آرایش دارد. این‌ها مسخره کردن مردم است. دانشگاه‌ها را مکلف به امر حجاب می‌کنیم، اما وزارت علوم می‌رویم، می‌بینیم برخی کارمندانشان مقید نیستند. ما از مسئولان باید آغاز کنیم. خانمی که در ویترین بانک با وضع حجاب نامناسب به عنوان کارمند نشسته از نگاه منتقدانه مردم دور نیست.»

کابینه ابراهیم رئیسی هفته آینده معرفی خواهد شد. باید دید رویکرد مدیران فرهنگی رئیسی به مسئله حجاب چطور خواهد بود؟ آن هم در مواجهه با اصولگرایانی که به حجاب منشی آقای قاضی هم ایراد می‌گیرند.