رابطه استخراج نفت و گاز با وقوع زمین لرزه

اقتصاد۲۴- بر اساس تحقیقات محققان، حفاری‌های افقی هیدرولیکی جهت استخراج مایعاتی از جمله نفت و گاز می‌تواند منجر به وقوع زلزله شود. در این مورد برای استخراج گاز مقدار زیادی آب با فشار زیاد به داخل زمین تزریق می‌شود که منجر به بیرون آمدن گاز از چاه‌ها می‌شود و تاثیر این آب‌های تزریق شده به چاه‌ها حاکی از اثرگذاری آن بر زلزله است. اگرچه که براساس تحقیقات محققین این حفاری‌ها لرزه‌های کوچکی ایجاد می‌کنند، اما در درازمدت می‌توانند منجر به لرزه‌های بزرگی شوند. در نتیجه باید به فکر چاره‌ای برای مدیریت زلزله ناشی از تولیدات مایع زمینی باشیم.

گروهی از دانشمندان روشی برای دفع فاضلاب پیش بینی کرده اند که منجر به کاهش خطر زلزله می‌شود. تولید نفت حجم زیادی فاضلاب تولید می‌کند که اغلب به عنوان وسیله‌ای برای دفع به زمین تزریق می‌شوند تا از آلودگی آب‌های سطحی جلوگیری کنند.

اخیرا گروهی از دانشمندان مطالعات مستندی را برای این منظور بر روی بزرگترین میدان نفتی خشکی اروپای غربی واقع در جنوب ایتالیا انجام داده اند چرا که در این منطقه پس از تزریق فاضلاب به محل حفاری‌های چاه‌های نفت در سال ۲۰۰۶ صد‌ها زلزله کوچک به ثبت رسیده بود.

بیشتر بخوانید:  امن‌ترین شهر ایران از لحاظ زلزله کجاست؟

نویسنده این مطالعه مستند، جیمز دیتریچ در اینباره می‌گوید: زمین لرزه‌ها ساعت‌ها پس از تزریق شناسایی شدند که علت و رابطه بین اثرگذاری به زمین لرزه را با ادامه مطالعات به روشنی مشخص کرد.

محققان این مطالعه برای اینکه متوجه شوند چه سطحی از تزریق فاضلاب به چاه‌ها ایمن است، از کمک‌های محققان دانشگاه هاروارد، موسسه فناوری ماساچوست و تگزاس نیز کمک گرفتند. در ادامه دانشمندان وقایع زمین لرزه‌های رخ داده از سال‌های ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۶ را بازتولید کردند. مدل‌های بازتولید شده توضیح می‌دهند که چگونه یک تغییر کوچک در میزان تنش روی گسل می‌تواند منجر به تغییر بزرگی در سرعت زلزله شود.

در ادامه این مدل‌ها ارزیابی اثرات را در سه میزان مختلف تزریق آب بررسی کردند تا متوجه شوند که اثر هر سطح از آب تزریق شده منجر به چه شدتی از زلزله خواهد شد. بررسی‌ها نشان داد که میزان کم تزریق پایداری ایجاد می‌کند و منجر به ایجاد زلزله نمی‌شود.

محققان این پژوهش بعد از اتمام بررسی‌های شبیه سازی شده، بین سال‌های ۲۰۱۷ تا ۲۰۱۹ شبیه سازی را در میدان‌های واقعی نفتی به اجرا درآورند و به جواب‌های مشابهی دست یافتند. محققان پیشنهاد می‌کنند که از این رویکرد می‌توان برای مدیریت زلزله‌های ناشی از فعالیت‌های دیگر مانند ترسیب کربن نیز استفاده کرد.

اهمیت ترسیب کربن به دلیل اثربخشی آن در گرمایش جهانی و تغییرات اقلیمی است. این استراتژی می‌تواند به‌منظور کاهش گرمایش جهانی به کار گرفته شود به گونه‌ای که کربی دی اکسید صنعتی را جذب و آن را در اطراف اتمسفر زمین رها کند.

بررسی رابطه زمین لرزه‌های القایی با برداشت و یا تزریق گاز در میادین نفتی ایران

در کشور ما به نظر می‌رسد مطالعات تحقیقاتی اندکی در این زمینه انجام شده باشد. در مطالعه‌ای که توسط محققان دانشگاهی و تیم تحقیقاتی غلام زاده و همکاران وی انجام شده است لرزه خیزی القایی بر روی مناطق جنوبی زاگرس و بر روی مناطق سرخون و گچساران مورد بررسی قرار گرفته و به احتمال وجود ارتباط بین زمین لرزه‌های القایی با برداشت و یا تزریق گاز در این میدان اشاره شده است، اما کمبود منابع تحقیقاتی و دسترسی نداشتن به داده‌های لرزه نگاری دهه‌های اخیر از جمله مواردی است که باعث شده صحبت کردن از این مساله در کشور ما با عدم قطعیت بیشتری همراه باشد.

به علاوه مطالعه دیگری نیز درباره آثار زیست محیطی مدیریت و دفع آب همراه تولیدی از مخازن نفت و گاز توسط غلامزاده و همکاران صورت گرفته است که روش‌هایی را برای مدیریت آب همراه از جمله بررسی قابلیت تکنیکی، در دسترس بودن زیرساخت ها، تجهزات و امکانات مورد نیاز ارائه کرده است که بیشتر به مخاطرات زیست محیطی ناشی از تزریق و تخلیه آب به مخازن نفت و گاز اشاره دارد.

به نظر می‌رسد با توجه به اینکه ایران یکی از قطب‌های جهانی استخراج منابع نفت و گاز است و همچنین لرزه خیزی بالای کشور ما، بررسی رابطه این دو عامل در استخراج‌هایی از این دست ضروری است و باید در اولویت برنامه‌های تحقیقاتی محققان و دانشگاهیان کشور قرار گیرد.

منبع: جامعه ۲۴