غسل تعمید سیداحمد عراقچی / چگونه محکوم اقتصادی با یک مصاحبه به قهرمان ملی تبدیل شد؟

اقتصاد ۲۴- مرداد ۹۶ بود که اسم سیداحمد عراقچی در رسانه‌ها منتشر شد. آن زمان، ولی الله سیف رئیس کل بانک مرکزی، غلامعلی کامیاب که همزمان با حضور وی در بانک مرکزی به سمت معاونت ارزی این بانک برگزیده شد را کنار گذاشته و احمد عراقچی را جایگزین او کرده بود. این انتصاب در آن زمان سر و صدای زیادی به پا کرد و بسیاری از اصولگرایان نسبت به این انتخاب اعتراض کردند. آن‌ها معتقد بودند او حتی دکترای اقتصاد هم ندارد که بتوان سن و سال او را نادیده گرفت. به زعم آن‌ها او با رانت عمویش سیدعباس عراقچی به این مقام رسیده بود؛ البته آن‌ها هم بیراه نمی‌گفتند و احمد عراقچی در خوشبیانه‌ترین حالت اگر پارتی نداشت، احتمالا می‌توانست در یک شرکت بیمه کارمند شود و مشغول فعالیت باشد نه آنکه تا معاونت بانک مرکزی یک کشور پیش برود!

تجربیات مدیریتی احمد عراقچی نیز تا قبل از حضور در بانک مرکزی، عضویت در هیات مدیره نهاد‌های مالی داخلی و بین‌المللی و عضویت در هیات مدیره سازمان بورس و اوراق بهادار و نیز مدت کوتاهی معاونت در آن سازمان بوده که برای این مسئولیت حساس کافی به نظر نمی‌رسید! عراقچی مدتی هم به عنوان مدیر بین الملل ایدرو (سازمان گسترش و نوسازی صنایع کشور) فعالیت می‌کرده و اتفاقا دربرخی قرارداد‌های مهم ایران و روسیه که لوان جاگاریان سفیر روسیه حضور داشته، به او حق امضا داده شده است. احتمالا تمام این مناصب هم با همان ارتباطات به دست آمده اگرنه دلیلی ندارد فردی بدون سابقه به ناگاه به عضویت در هیات مدیره سازمان بورس یا معاونت بین الملل ایدرو برسد!

سیداحمد عراقچی متولد سال ۱۳۵۷ است. او فرزند سیدمرتضی عراقچی تاجر شناخته‌شده و برادرزاده عباس عراقچی معاون وزیر خارجه و دست راست ظریف در مذاکرات هسته‌ای بود. مرتضی عراقچی از تاجران قدیمی فرش و از اعضای اتاق بازرگانی کشور است. برادر بزرگتر او مجتبی عراقچی رییس اتحادیه فروشندگان فرش دستباف ایران است و ارتباط نزدیکی با بزرگان موتلفه داشت.

بازداشت احمد عراقچی

دقیقا یک سال بعد از انتشار خبر انتصاب عراقچی، ۱۴ مرداد ۱۳۹۷ احمد عراقچی با حکم دادستانی بازداشت شد. حجت‌الاسلام والمسلمین محسنی اژه‌ای سخنگوی وقت قوه قضائیه در این باره گفته بود: «در ادامه رسیدگی به پرونده اخلالگران در نظام پولی و ارزی کشور پرونده سه تن از کسانی که تکمیل شده بود با صدور کیفر خواست به دادگاه ارسال شد و چند تن از جمله معاون ارزی بانک مرکزی (شنیدم اخیرا کنار گذاشته شده بودند) تحت تعقیب قرار گرفتند و بازداشت شدند.»

در این مدت رسانه‌های مخالف دولت روحانی، با تیتر‌هایی مثل «همه مفسدان و متهمان اطراف روحانی را بشناسید» از احمد عراقچی به عنوان متهم قطعی تخلفات مالی نام می‌بردند. در فروردین ۱۴۰۰ نیز که سریال گاندو روی آنتن رفت، شخصیتی به نام کمالی نیز به تصویر کشیده شد که رسانه‌های اصولگرا ادعا می‌کردند شباهت‌های زیادی به احمد عراقچی دارد که عمدا تلاش داشت در بازار سکه و ارز کشور اخلال ایجاد کند. پس از آن در آبان که حکم زندان احمد عراقچی هم صادر شد، بعضی فعالان اصولگرا به این مسئله اشاره کردند که سریال گاندو ریشه در واقعیت داشته و عراقچی همان کمالی سریال گاندو بوده است.

نمایندگان مجلس انقلابی هم بعد از صدور حکم زندان برای احمد عراقچی، به این حکم انتقاد کردند و خواستار برخورد جدی‌تر دستگاه قضا شدند. مثلا فاطمه رحمانی نماینده مشهد در توئیتر نوشت: «احکام دستگاه قضا برای مجازات مجرمان دانه‌درشت بانک مرکزی صادر شد. صرفا چند سال زندان برای افرادی که باعث برهم زدن اقتصاد کشور و ضرر و زیان اقتصادی و اجتماعی و... به میلیون‌ها هم‌وطن شدند! با این مجازات کدام هدف تامین شد؟ مجازات مجرم یا عبرت و بازدارندگی از جرم؟ آیا با این روند می‌توان به امر مهم مبارزه با فساد خوشبین بود؟»

بیشتر بخوانید: دفاع عراقچی از عملکرد، ولی الله سیف

سکانس آخر: متهم بخشیده شود!

اتفاق عجیب، اما تغییر موضع ناگهانی رسانه‌های اصولگرا درباره این فرزند جوان موتلفه است. خبرگزاری مهر در گزارش مفصلی نوشته رسیدگی به تخلفات ارزی و برخی تصمیمات غلط درباره ارز در دولت دوازدهم مطالبه جدی مردم و رسانه‌هاست، اما رای صادر شده دادگاه تخلفات ارزی برای مدیران سابق بانک مرکزی چهار ایراد اساسی دارد. در این گزارش مسائلی مثل عدم توجه به لزوم وجود عنصر روانی برای تحقق جرم و حتی تصریح در رأی بر حسن نیت متهمان اشاره شده است.

روزنامه رسالت هم (که چند سال قبل ارتباط مستقیمی با اعضای موتلفه اسلامی داشت) در مصاحبه با یک حقوقدان نوشته است «در حالی که برای اثبات یک جرم ساده تا زمانی که از پزشکی قانونی استعلام نشود رای صادر نمی‌شود، اما در پرونده مدیران سابق بانک مرکزی که موضوعی تخصصی و پیچیده است از هیچ دستگاه، مرجع کارشناسی یا حتی از ظابطان قضائی نیز استعلامی در خصوص ادعا‌های مطروح در رای دادگاه انجام نشده است.»

نکته جالب اینجاست که در این ۴ سال، احمد عراقچی تنها دو بار و هر دو بار فقط با خبرگزاری فارس مصاحبه کرده که مصاحبه دوم بعد از صدور حکم بوده و احمد عراقچی سعی کرده تصمیمات حسن روحانی را مقصر وضعیت ارزی کشور معرفی کند؛ مصاحبه‌ای که محل آن (زندان یا اتاق بازجویی و...) مشخص نیست.

احمد عراقچی در این مصاحبه گفته «جدای از آثاری که این رأی بر شخص بنده و خانواده‌ام داشته و قصد ندارم در اینجا وارد آن ­شوم، این رأی از دو بُعد داخلی و خارجی می‌­تواند آثاری داشته باشد. از جهت داخلی وقتی مدیران و کارشناسان بانک مرکزی و سایر دستگاه‌ها می‌بینند مدیران سابق برای تصمیمی که با قصد مدیریت بازار ارز اتخاذ کرده و در آن سوء نیتی نداشته‌اند و مالی هم تلف نشده است، مجرم شناخته می‌شوند، جرأت و جسارت تصمیم‌گیری را از دست می‌دهند و هر چقدر هم که تشویق به اتخاذ تصمیم و اقدام سریع شوند، اثری نخواهد داشت. از جهت بین المللی، این واقعیت که رئیس و معاونان بانک مرکزی در داخل کشور خود و به موجب حکم دادگاه داخلی و بدون هیچ سوءاستفاده شخصی، متهم به پولشویی و قاچاق ارز می‌شوند، کشور را در مجامع و دعاوی بین‌المللی در موضع ضعف قرار خواهد داد. فراموش نکنیم که این‌ها دقیقاً همان اتهاماتی است که آمریکا و اخیراً برخی کشور‌های منطقه علیه بانک مرکزی و نظام بانکی جمهوری اسلامی ایران و مدیران آن‌ها مطرح کرده اند؛ لذا جای نگرانی وجود دارد که خدای نکرده تجربه تلخ برخی پرونده‌ها در این مورد تکرار نشود و بهانه‌ای به دشمنان خارجی جهت ضربه زدن به منافع ملی ندهد.»

به نظر می‌رسد اصولگرایان بعد از دولت روحانی هم رفقای خود را فراموش نکرده‌اند و حالا باید به شکلی از آن‌ها دلجویی شود. رپرتاژ آگهی‌های این‌چنینی در رسانه‌های امنیتی برای سیداحمد عراقچی یکی از همین موارد است و این سوال را پیش می‌آورد که اگر از ابتدا بازداشت عراقچی غلط بوده، چرا رسانه‌های امنیتی اصولگرا تا این اندازه یقه چاک دادند و از اقدام به موقع دستگاه قضا حمایت کردند؟ اگر اقدام درست بوده و آن زمان هم از آن حکم دفاع کردند، چگونه است که الان با انجام چند مصاحبه با محوریت «انداختن تقصیر‌ها برگردن روحانی»، به ناگاه آب توبه بر سر عراقچی ریخته شده و اکنون این خط پیش برده می‌شود که عراقچی بی‌گناه است؟

این گزارش به هیچ عنوان دلیلی بر حقانیت حسن روحانی یا دفاعیه‌ای برای او نیست؛ چه اینکه خود او بهتر از هر کسی می‌تواند از خودش دفاع کند و آنقدر در این کشور نفوذ دارد که نیازی به گزارش یک رسانه نداشته باشد، اما اینکه با تغییر دولت و استقرار یکدست اصولگرایان، نحوه مواجهه با فساد اقتصادی تغییر کرده و احمد عراقچی پس از انجام دو مصاحبه با فارس و نقد روحانی به قهرمان ملی تبدیل شده، جای سوال دارد.