۹ ماه تردید در شفافیت نمایندگان مجلس

اقتصاد ۲۴- نزدیک به دو ماه است که نمایندگان هر هفته از در دستور کار قرارگرفتن طرح خبر می‌دهند، اما هفته به پایان می‌رسد و خبری نمی‌شود. طرح شفافیت آرای نمایندگان یکی از نخستین طرح‌هایی بود که در مجلس یازدهم اعلام وصول و در بهمن سال ۹۹ در صحن مجلس رسیدگی شد. نامش به‌نوعی با هویت این مجلس گره خورد. اصولگرایان بر سرش تبلیغات بسیار راه انداختند و مدعی شدند مجلس یازدهم آمده تا پارلمان را وارد اتاق شیشه‌ای کند. نمایندگان مدعی بودند طرحی که مجلس قبل دست رد به آن زده، با قاطعیت در این مجلس تصویب می‌شود.

در بهمن‌ماه گذشته، کلیات طرح شفافیت نمایندگان با وجود شعار‌های اصولگرایان تصویب نشد؛ اتفاقی که از دوگانگی حرف و عمل اصولگرایان حکایت داشت. درحالی‌که اصولگرایان در زمان رد فوریت طرح شفافیت در مجلس دهم به اصلاح‌طلبان تاختند که از شفافیت گریزان‌اند و تندترین نقد‌ها را نثار نمایندگان مجلس دهم کردند، این‌بار در برابر رد کلیات طرح سکوت پیشه کردند و در نهایت از بررسی دوباره آن در صحن سخن گفتند.

بیشتر بخوانید: چرا طرح شفافیت آرا در مجلس یازدهم به سرانجام نمی‌رسد؟

حدود ۹ ماه از آن زمان می‌گذرد، اما هنوز خبری از بررسی مجدد این طرح در صحن علنی مجلس نیست و فقط گفته شده در نوبت رسیدگی در صحن قرار گرفته است. در واقع بعد از رد کلیات طرح شفافیت آرای نمایندگان در صحن علنی مجلس، این طرح به کمیسیون آیین‌نامه داخلی بازگشت و از نمایندگان خواسته شد پیشنهاد‌های خود را درباره آن ارائه کنند. کمیسیون آیین‌نامه داخلی هم در جلسات مستمر طرح شفافیت نمایندگان را بررسی و جمع‌بندی کرد و این طرح الان آماده بررسی در مجلس است.

این طرح تغییرات بسیاری با متن اولیه داشته و راه‌های گریز از شفافیت به‌خوبی در مواد مختلف آن دیده شده است که می‌تواند مانع از نگرانی نمایندگان دلواپس شود. اما تعبیه چنین مواردی هم نتوانسته تضمین صدرصدی برای تصویب آن در صحن باشد، زیرا برخی نمایندگان نگران به‌خطرافتادن منافعشان در پی شفافیت آرا هستند. ازاین‌رو جمعی از نمایندگان در نامه‌ای به هیئت‌رئیسه مجلس شورای اسلامی با استناد به مواد ۱۱۹ و ۱۲۰ آیین‌نامه داخلی مجلس خواستار رأی‌گیری شفاف و علنی درخصوص طرح شفافیت آرای نمایندگان شدند. در این نامه آمده است که آرای اخذشده توسط دستگاه‌های الکترونیکی شفاف باشد یا اینکه با تدبیر ریاست جلسه رأی‌گیری با قیام و قعود در منظر مردم انجام شود. رسیدگی به طرح شفافیت آرای نمایندگان در دستور کار فردای جلسه علنی مجلس شورای اسلامی قرار دارد. البته برخی از نمایندگان این روز‌ها در فضای مجازی یا صحن مجلس بر ضرورت تسریع در رسیدگی به طرح شفافیت آرا تأکید دارند. به‌طوری‌که مالک شریعتی، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی اخیرا در صحن مجلس گفت: «گزارش کمیسیون آیین‌نامه داخلی مجلس درباره طرح شفافیت آرای نمایندگان برای اعلام نظر و ثبت پیشنهاد نمایندگان در سامانه قانون‌گذاری، بارگذاری شده و در نوبت دستور صحن قرار گرفته است. تقاضای بنده از هیئت‌رئیسه مجلس آن است که این طرح در دستور کار مجلس قرار گیرد و رأی‌گیری درخصوص آن هم به‌طور شفاف و علنی انجام شود. «همچنین طبق گفته احمد امیرآبادی‌فراهانی، نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی برخی از نمایندگان در تلاش هستند تا هیئت‌رئیسه مجلس این طرح را در اولویت دستور صحن علنی قرار دهد.

مهدی عسگری، نماینده مردم کرج در مجلس، در رابطه با بررسی مجدد طرح در صحن گفته است: طبق آیین‌نامه داخلی مجلس اگر طرحی مورد تصویب مجلس واقع نشد، ۵۰ نفر از نمایندگان می‌توانند درخواست بررسی مجدد آن را مطرح کنند. عسگری با تأکید بر اینکه شفافیت آرا از موضوعاتی کلیدی است که نمایندگان مجلس یازدهم آن را دنبال می‌کنند، اظهار کرد: رسیدگی به طرح ‎شفافیت آرای نمایندگان در کمیسیون آیین‌نامه داخلی به پایان رسیده و با اضافه‌شدن نکات تکمیلی این طرح در دستور هفتگی مجلس قرار گرفته و در نوبت رسیدگی در صحن علنی قرار دارد. او با اشاره به اینکه تصویب طرح شفافیت آرا، بهارستان را به یک ساختمان شیشه‌ای تبدیل می‌کند، گفت: با تصویب این طرح، شفافیت در سه بخش اصلی مجلس یعنی صحن علنی، کمیسیون‌های تخصصی و هیئت‌رئیسه، جاری می‌شود و تمامی روند‌ها و فرایندها، جلسات و برنامه‌های مجلس به‌صورت شفاف در منظر عموم مردم قرار خواهد گرفت. عضو کمیسیون صنایع و معادن افزود: انتشار آرای نمایندگان در صحن، انتشار عمومی مشروح مذاکرات در مدت‌زمان حداکثر یک ماه، انتشار عمومی اسامی غایبان و حاضران، انتشار عمومی برنامه هفتگی مجلس سه روز قبل از برگزاری جلسات و انتشار گزارش سفرها، مواردی است که در طرح شفافیت به آن توجه شده است. ممکن است برخی از افراد تصور کنند که پس از تصویب طرح مذکور فقط قرار است آرای نمایندگان در صحن مجلس شفاف شود، درحالی‌که طبق گفته محمدباقر قالیباف هدف این طرح آن است که علاوه بر شفافیت آرای نمایندگان، حوزه‌های بسیار مهم در فرایند‌های تصمیم‌سازی مجلس نیز شفاف شود.

رئیس مجلس شورای اسلامی اخیرا در نطق پیش از دستور خود در صحن علنی مجلس، گفت: «در صورت تصویب نهایی این طرح، جلسات کمیسیون‌ها به‌صورت علنی برگزار می‌شوند و برای پخش این جلسات از طریق صداوسیما هم بستری قانونی فراهم خواهد شد. حاضران، غایبان و آرای نمایندگان در جلسات کمیسیون‌ها به‌صورت عمومی منتشر می‌شود، جلسات بررسی طرح‌ها و لوایحی که مطابق اصل ۸۵ قانون اساسی در کمیسیون‌های تخصصی یا مشترک مورد تصمیم‌گیری قرار می‌گیرد، به‌صورت علنی برگزار خواهد شد و گزارش مأموریت‌های کاری نمایندگان مردم و مشروح مذاکرات ظرف یک ماه در اختیار عموم قرار خواهد گرفت». البته دراین‌بین مخفی‌ماندن آرای نمایندگان و برپایی جلسات غیرعلنی هم پیش‌بینی شده که با درخواست نمایندگان امکان‌پذیر خواهد بود و می‌تواند راه نجاتی برای شفافیت‌گریزان باشد، اما همچنان نگرانی اصولگرایان از نتیجه بررسی طرح در صحن وجود دارد و با به تأخیر انداختن نوبت رسیدگی در صحن، به دنبال راهکاری هستند که برای بار دوم طرح با آرای قاطع رد نشود.