آمادگی ایران برای مقابله با بحران انسانی در افغانستان با در اختیار گذاشتن امکانات بندری چابهار

اقتصاد ۲۴-علی شمخانی در سومین نشست گفت وگوی امنیت منطقه‌ای در دهلی، با قدردانی از میزبانی هند در این اجلاس، گفت: همان‌گونه که استحضار دارید نشست‌های اول و دوم در جمهوری اسلامی ایران برگزار شد که در نشست دوم تهران، همکاران هندی میزبانی این جلسه را پذیرفتند، اما به دلیل شیوع بیماری کووید ۱۹، مجبور به تعویق یک‌ساله برنامه شدند.

شمخانی اضافه کرد: ما در نشست‌های تهران موضوعات متعددی را در رابطه با افغانستان مورد بحث و بررسی قرار دادیم. از مقابله با خطر تروریسم گرفته تا کمک به توسعه این کشور و زیان‌هایی که کشور‌های غربی و در رأس همه آن‌ها آمریکا به افغانستان وارد کردند. همگان توافق داشتیم که صلح، امنیت و رفاه در این کشور به سود مشترک کشور‌های منطقه و حاضران در این نشست است.

بیشتر بخوانید: سرمایه‌گذاری در منطقه آزاد چابهار برای هر کشوری ارزشمند است

وی ادامه داد: برگزاری سه نشست توسط دبیران شورای امنیت کشور‌های همسایه افغانستان قبل از پذیرش رسمی شکست و فرار آمریکا از افغانستان نشان دهنده درک درست ما بود، ولی آمریکایی‌ها مثل همیشه دچار خطای محاسباتی بودند و با فرار خویش رسوایی برای خود به‌بار آوردند و برای مردم افغانستان مشکل‌آفرین شدند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی با اشاره به آثار و تبعات اشغال افغانستان به‌دست آمریکا، خاطرنشان کرد: ۲۰ سال پیش آمریکا کشور افغانستان را به بهانه مقابله با طالبان و القاعده و با ادعای مبارزه با تروریسم اشغال کرد و گفت که می‌خواهم از افغانستان کشوری الگو و الهام‌بخش درست کنم، اما به جای ارائه الگوی موفق و الهام‌بخش، تمام مولفه‌ها در این کشور بحران زده منفی‌تر از گذشته شد. تروریسم افزایش یافت، فقر و فلاکت رو به فزونی گذاشت، کشت و قاچاق مواد مخدر و مهاجرت مردم بیش از گذشته شد، تعداد بسیار زیادی از مردم بی‌گناه افغانستان، به‌دلایل مبهم و حتی در مراسم‌های عروسی و عزا توسط جنگنده‌های امریکایی قتل عام شدند.

شمخانی با بیان اینکه دولت‌سازی و ملت‌سازی مورد ادعای آمریکا به گل نشست و حتی در ابتدایی‌ترین وظیفه این کشور یعنی تاسیس ارتش و سیستم امنیتی نیز ناکارامدتر از سایر بخش‌ها بودند، اضافه کرد: همه دنیا دیدند که ارتش و سیستم امنیتی متکی بر آموزش و تجهیزات آمریکایی چگونه مثل خود این کشور چگونه فرو ریخت و سرانجام آمریکا با شکستی مفتضحانه، ناچار، به فرار از این کشور شد و با وارد آوردن خسارات فراوان به این کشور و به‌ویژه قتل عام هزاران زن، مرد و کودک افغانستانی مایه عبرت همه کسانی شد که به‌جای تکیه بر امکانات خود، بقای خود را در توسل به قدرت‌های پوشالی نظیر آمریکا جست‌وجو می‌کنند و امروز افغانستان با کوهی از مشکل بر جای مانده است که عبور دادن آن به ساحل نجات وظیفه همه ماست.

وی ادامه داد: ما همواره تأکید کرده و می‌کنیم که صلح خواست همگانی مردم و اقوام افغانستان است، ولی نکته مهم که باید توجه همگی را به آن جلب کرد، آن است که آمریکا حتی در موضوع صلح در افغانستان نیز فریبکارانه رفتار کرد و با وجود تظاهر به ایجاد صلح در افغانستان، هیچ برنامه‌ای برای این کار نداشت و تنها هدف این کشور رهایی از مهلکه‌ای بود که خود ساخته بود و به دلیل خوی استکباری وخودبرتربینی، افغانستان، منطقه و جهان را دچار مشکل کرد.

دبیر شورای عالی امنیت ملی تصریح کرد: به همین خاطر، هر روند و فُرمتی را که آمریکا به نام صلح و گفتگو درباره افغانستان ایجاد کرد، جمهوری اسلامی ایران در آن شرکت نکرد، زیرا می‌دانستیم تظاهر و جار و جنجال صلح‌خواهی آمریکا فقط پوششی برای رهایی از باتلاق خود ساخته است.

شمخانی تاکید کرد: در مقابل، ما کوشیدیم با همکاری بازیگران داخل و خارج افغانستان به سمت برنامه‌هایی حرکت کنیم که واقعا به سود برادران و خواهران ستمدیده ما در افغانستان و به نفع همه کشور‌های همسایه و منطقه باشد و آن نیز ایجاد صلح و ثباتی پایدار و فراگیر در افغانستان است که منافع مشترک همه ما را تامین می‌کند. در حال حاضر نیز تاکید ما بر فُرمت‌هایی است که بتواند، به‌واقع، به حال ملت افغانستان مفید باشد و از همین رو ما تاکید می‌کنیم سازمان ملل باید در این زمینه محور رایزنی‌ها و کمک به افغانستان مجروح باشد.

وی ادامه داد: آن چیزی که اکنون باید برجسته شود، پذیرش مسئولیت توسط آمریکا و کشور‌های هم‌پیمان او در ۲۰ سال اشغال افغانستان است. پرداخت خسارت جانی و مالی وارد شده به مردم افغانستان، حداقل وظیفه اشغالگران است. هرچند می‌دانیم، بسیاری از این صدمات جبران‌ناپذیر است.

دبیر شورای عالی امنیت ملی اضافه کرد: مگر می‌توان جان‌های باخته شده یا صدماتی که به جسم و جان انسان‌‎ها وارد شده را جبران کرد یا زمان از دست‌رفته برای ساخت یک ملت و یک کشور را بازگرداند، اما بر عکس شاهد هستیم که آمریکا در اقدامی ستیزه‌جویانه و استکباری دسترسی مردم افغانستان به مختصر دارایی خود را نیز ممنوع کرده است.

شمخانی یادآور شد: امروز از یک طرف ما با واقعیتی جدید در افغانستان روبرو هستیم و بدون توجه به این واقعیت نمی‌توان امیدی به برون رفت این کشور از مسائل و مشکلات متراکم آن داشت. از طرف دیگر، همه می‌دانیم که افغانستان کشوری متشکل از اقوام و مذاهب گوناگون است و تنها در پرتو مشارکت همه اقوام، گروه‌ها و جریان‌های سیاسی این کشور می‌توان امیدوار به عبور این کشور از شرایط بحرانی بود و حذف یا نادیده گرفتن هریک از این اعضا به‌منزله ورود مجدد افغانستان به شرایطی مبهم و ناپایدار است.

وی گفت: جمهوری اسلامی ایران همواره در توصیه‌های مشفقانه و دوستانه خود به همه طرف‌ها در افغانستان، چنین امر مهمی را مورد اشاره قرار داده و باز هم در این اجتماع مهم تاکید می‌کنیم که تنها راه نجات افغانستان تشکیل یک دولت فراگیر ملی و با مشارکت همه اقوام است و در این راه از هیچ کوششی به نفع دولت و ملت افغانستان دریغ نخواهیم کرد.

دبیر شورای عالی امنیت ملی خاطرنشان کرد: ما اکنون در افغانستان با تهدیدی مواجه هستیم که می‌تواند بخشی از طرح و برنامه اشغال‌گران برای منطقه و پیش‌برد اهدافشان باشد. این تهدید ناشی از حضور، رشد و توسعه داعش و گروه‌های تروریستی تکفیری از یک سوی و خطر بروز جنگ فرقه‌ای در افغانستان از سوی دیگر است. این موضوع، همه ما را چه همسایه و چه غیرهمسایه در منطقه دچار مشکل خواهد کرد.

شمخانی ادامه داد: در این چارچوب ما سه نگرانی مهم داریم که نیاز است با همکاری یکدیگر برای آن تدبیری بیندیشیم؛ نخست دخالت برخی کشور‌ها در انتقال عناصر تکفیری تروریستی به داخل افغانستان است که از گذشته شواهدی برای آن وجود داشته و اکنون نیز اطلاعات سرویس‌های اطلاعاتی حاکی از تداوم آن است و بر دامنه‎ نگرانی می‌افزاید.

وی گسترش فقر و بحران انسانی را دومین موضوع نگرانی جمهوری اسلامی ایران دانست و افزود: برنامه‌ریزی برای معالجه این معضل از یک طرف وظیفه انسانی همه ماست تا آلام مردم مقداری التیام یابد و از سوی دیگر، عدم توجه به آن زمینه مناسبی برای سربازگیری گروه‌های تروریستی فراهم می‌کند و زمینه‌ساز بسیاری از اقدامات ضد امنیتی خواهد بود.

دبیر شورای عالی امنیت ملی اضافه کرد: برای مردمی که از تامین مایحتاج اولیه زندگی محرومند، میزان پرداخت مالی تروریست‌ها وسوسه برانگیز است و در این صورت، هزینه‌زیادی بر ملت افغانستان و همه کشور‌های منطقه، به‌ویژه همسایگان، تحمیل خواهد شد و البته، تامین مالی تروریست‌ها نیز خود مقوله‌ای مهم است.

شمخانی خاطرنشان کرد: سوم، بحران مهاجرت و ضرورت کمک برای اسکان امن همراه با رفاه مردم در داخل کشورشان است. جمهوری اسلامی ایران سال‌هاست میزبان بیش از ۳ میلیون مهاجر از افغانستان است و این میزبانی به نحوی است که ۹۴ درصد آن‌ها همانند سایر شهروندان ایرانی در اقصی نقاط ایران زندگی و کار می‌کنند و فقط ۶ درصد آن‌ها در اردوگاه بسر می‌برند و متأسفانه تاکنون، بیش از ۹۶ درصد هزینه آنان از منابع کشورمان تامین شده است و صرفا حدود ۴ درصد از کمک نهاد‌های بین‌المللی مسوول برخوردار بوده‌ایم.

وی افزود: از این رو اگر خدای ناکرده باموج جدیدی از مهاجرت روبرو شویم، بدلیل تحریم‌های ناعادلانه تحمیل شده بر مردم ما، برخلاف میل باطنی خود، ممکن است نتوانیم پذیرای موج جدید باشیم؛ بنابراین اگر سایر کشور‌ها و نهاد‌های مسوول بین‌المللی در این جهت کمک نکنند، نمی‌توانیم از عهده آن برآییم و خواه ناخواه همه کشور‌ها به‌ویژه کشور‌های غربی، از آن متاثر خواهند شد.

دبیر شورای عالی امنیت ملی گفت: چند وظیفه مهم فراروی ما قرار دارد و باید با همفکری در مورد آن‌ها چاره اندیشی کنیم از جمله، تلاش برای مسوول ساختن کشور‌هایی که باعث و بانی وضع کنونی در افغانستان شده‌اند. تلاش همگانی برای ایجاد حکومتی فراگیر و متشکل از همه‌ی اقوام در افغانستان، کمک به حل مشکلات مردم افغانستان و مقابله با بحران انسانی در این کشور که جمهوری اسلامی اعلام می‌کند که حاضر است همه امکانات خود مانند راه‌های ارتباطی و امکانات بندری از جمله چابهار را در اختیار حل این معضل قرار دهد.

شمخانی، فشار بر امریکا برای بر آزاد کردن منابع مالی ملت مظلوم افغانستان به‌منظور بهره‌مندی آن‌ها از منابع و امکانات خود، مقابله با تروریسم تکفیری و داعش در افغانستان و شناسایی راه‌های تأمین مالی این گروه‌ها و قطع این کمک‌ها و کمک به حل بحران مهاجرت و کشور‌هایی که پذیرای این بخش از مردم افغانستان شده‌اند را از دیگر وظایف مهم برای چاره‌اندیشی دانست.

وی ادامه داد: بحران‌های امنیتی و تروریسم و به‌ویژه تروریسم تکفیری، معضلاتی هستند که بعید است به‌زودی دست از سر کشور‌های این منطقه بردارد و تنها راه مقابله با آن، همکاری مداوم و مستمر بین کشور‌های منطقه است؛ لذا پیشنهاد می‌کنم سازوکار حاضر موضوعات مورد بحث خود را گسترش داده تا هم بتواند موضوعات فراگیرتری را مورد توجه قرار دهد و هم با اجماع نظر اعضای نشست و در صورت لزوم، کشور‌های دیگری را هم به این نشست اضافه کند.

دبیر شورای عالی امنیت ملی، تشکیل دبیرخانه‌ای دائمی برای این سازوکار برای پیگیری مداوم مصوبات به صورت مداوم ضروری دانست و گفت: جمهوری اسلامی اعلام آمادگی می‌کند تا با همکاری بقیه اعضا چنین دبیرخانه‌ای را در تهران ایجاد کند. در همین چارچوب، تعیین میزبان بعدی نشست را ضروری می‌دانیم، اما اگر کشوری فعلا امکان پذیرش را نداشته باشد، ایران برای برگزاری نشست بعدی اعلام آمادگی می‌کند.