اقتصاد ۲۴-اینجا شادگان است؛ تالابی نیمه جان در فهرست مونترو، لیست قرمز تالاب‌های در معرض خطر کنوانسیون رامسر؛ اگر سرت را کمی بچرخانی، نخل‌های خشک و مُرده را می‌بینی و اراضی کشاورزی تشنه و نیمه جان را که اگر خشک‌تر شوند می‌شوند "کانون ریزگرد"؛ یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر نخل خشک شده است.

در حالی که ساخت سد‌ها در ایران و جهان، تجربه‌ای شکست خورده به حساب می‌آید و مخزن اغلب سد‌ها اکنون در نزدیکی زمستان خالی است وزارت نیرو همچنان مجوز ساخت سد صادر می‌کند.

از سوی دیگر بروز خشکسالی‌ها و سیلاب‌های دهشتناک در مناطق پُرسد ایران، چین و دیگر کشور‌ها اثبات کرده سد‌ها به دلیل برهم زدن تعادل اکولوژیک مناطق، بحران را افزایش می‌دهند. در ایران، اما همچنان عده‌ای بدون انجام "مطالعات ارزیابی محیط زیستی" EIA (Environmental impact assessment) و بدون بررسی شرایط مناطق، بر طبل سدسازی می‌کوبند. گویی قرار است این سرزمین همچنان بر پایه "آزمون وخطا" بچرخد و علم و قانون جایگاهی در تصمیم سازی‌ها و سیاست گذاری‌های کلان و خُرد نداشته باشند.

بیشتر بخوانید: ایلیسو، سدی برای آبگیری یا نبرد آبی پنهان ترکیه با ایران؟/ آبگیری ایلیسو و بسته شدن آخرین شریان حیات هورالعظیم

تالاب شادگان با ۴۸۶ هزار هکتار مساحت، در فهرست جهانی "کنفوانسیون رامسر" قرار دارد. بخش عمده‌ای از این تالاب در شادگان و بخشی نیز در آبادان قرار گرفته است.
این تالاب، حقابه خود را از رودخانه جراحی (مارون) می‌گیرد که از کوه‌های "ایدنک" کهکیلویه سرچشمه گرفته، از بهبهان عبور می‌کند. در "رامز" با یک رودخانه بسیار کوچکی تلاقی می‌کند و نام آن "جراحی" می‌شود.

مارون ۱ و بروز فاجعه

محمد داسمه وکیل دادگستری و کنشگر محیط زیست در اینباره به سلامت نیوز گفت: «در بهبهان در دولت آقای هاشمی رفسنجانی، سد مخزنی "مارون" را ساختند که با ساخت آن، صد‌ها هزار هکتار از اراضی اطراف، به زیر کشت آبی رفت. با استقراض از بانک جهانی، اراضی تسطیح و صاف شد و کشت غرقابی در آن اجرا شد. در بهبهان دو سد دیگر نیز داریم؛ یکی سد تنظیمی "آریوبرزن" و دیگری سد "شهدا".»

او افزود: «از شبکه آبیاری مارون تا "جایزان" و "امیدیه" و زمین‌های "رامشیر" تا "شادگان" سرتاسر از رودخانه مارون (جراحی) آبیاری می‌شود. وجود سد مخزنی مارون ۱ و صد‌ها هزار هکتار زمین کشاورزی که به روش غرقابی تامین آب می‌شد موجب شد سال‌های سال، "تالاب بین المللی شادگان" بزرگترین تالاب ایران، از حقابه قانونی خودش محروم باشد و تالابی که در فهرست جهانی کنوانسیون رامسر بود تبدیل به تالابی در "فهرست مونترو" رامسر معروف به لیست قرمز و تالاب‌های در معرض خطر شود.»

نخل‌ها می‌میرند

داسمه با یادآوری آنچه در گذشته اتفاق افتاده و عوارض آن همچنان ادامه دارد گفت: «سال‌های ۱۳۹۱ آقای فرج اللهی فرماندار وقت شادگان اعلام کرد ۵۰۰ هزار نخل در شادگان خشک شده است. الان که بنده خدمت شما هستم بر اساس اظهارات مسوولان منطقه خصوصا نماینده شادگان، بالغ بر یک میلیون و ۸۰۰ هزار نفر نخل در شادگان خشک شده است و با ساخت مارون ۲ این رقم چند برابر خواهد شد.»

این کنشگر محیط زیست همچنین گفت: «نابودی کشاورزی شادگان و نیز آسیب‌های جدی به تنوع زیستی منطقه، تنها بخشی از مصیبت‌ها و تبعات نابودی تالاب شادگان در صورت ساخت مارون ۲ است.»

تقویت ریزگرد‌ها در منطقه

داسمه هشدار داد: «همان طور که می‌دانید ریشه ریزگرد‌ها و کانون‌های ریزگرد نیز منشا تالابی دارد و عموما مناطق و عرصه‌هایی که قبلا آب داشته و آبیاری می‌شده است و یا نمناک بوده در صورت خشک شدن تبدیل به کانون ریزگرد می‌شود. بر این اساس مسلما اگر حقابه تالاب شادگان تامین نشود؛ علاوه بر اینکه نخیلات بیشتری خشک خواهند شد و معیشت ساکنان حاشیه هور به خطر افتاده و بیشتر به فلاکت می‌رسند، کانون ریزگردی ایجاد خواهد شد که شرق خوزستان کاملا از بین خواهد رفت.»

بیشتر بخوانید: آیا خشکسالی دلیل کافی برای فروش نخل‌ها و تاراج نخلستان‌هاست؟/ نخل‌هایی جدا از خاک مادری برای رونق جنوب خلیج فارس

او افزود: «ما وقتی با مصیبت هورالعظیم مواجه هستیم باید فاجعه دیگری برای کشور ایجاد نکنیم. توجه داشته باشیم که در فاجعه تالاب شادگان که حیات شرق خوزستان وابسته به آن است در صورت سدسازی که همواره منجر به عدم تامین حقابه شده، چه بحران مصیبت باری شکل خواهد گرفت.»

داسمه درباره سد مارون ۲ که برخی نمایندگان در حال لابیگری برای گرفتن مجوز‌های آن هستند به سلامت نیوز گفت: «اکنون با فشار و لابیگری آقای موحد نماینده کهکیلویه، در بالادست شهرستان بهبهان یعنی در شهرستان دهدشت یا کهکیلویه، می‌خواهند سد مارون ۲ را احداث کنند. زمانی آقای مهندس شمسایی رییس "سازمان آب وبرق خوزستان" که عضو "کمیته آب و محیط زیست شورای ملی امنیت ملی" هم بود گفت که "احداث سد مارون ۲ از دستور کار وزارت نیرو خارج شده است".»

این وکیل دادگستری افزود: «سد مارون ۲ مجوز محیط زیست ندارد و در "کمیته ارزیابی اثرات زیست محیطی" سازمان حفاظت محیط زیست در حال بررسی است؛ اما در سفر اخیر رییس جمهور، شاهد اظهارنظر وزیر جهادکشاورزی در اینباره بودیم که اعلام کرد "سد مارون ۲ با شتاب بیشتری احداث خواهد شد". این در حالی است که اساسا تولیت آب با وزارت نیرو است نه جهادکشاورزی.»
داسمه هشدار داد: «پس از اعتراض‌های آبی در خوزستان، نماینده بهبهان و "مجمع نمایندگان استان خوزستان"، "مجمع صنفی کشاورزان خوزستان"، "مجمع صنفی کشاورزان شادگان"، همه و همه اعلام کردند که احداث سد مارون ۲ موجب از بین رفتن کشاورزی بهبهان تا شادگان و نابودی تالاب شادگان و تبدیل آن به کانون ریزگرد و تکرار بحران غرب خوزستان، حالا در شرق خوزستان خواهد شد.»

سلامت نیوز