چرا صدای اعتراضات معیشتی همه اقشار درآمده است؟

اقتصاد ۲۴- مدت‌هاست صدای اعتراض اصناف گوناگون در کشور بلند شده است و هر روز شاهد  اعتراضات گسترده از سوی گروه‌های مختلف اجتماعی و صنفی از گوشه و کنار کشوریم. صنفی که از گذشته‌های دور صدای اعتراضشان به گوش می‌رسید پرستاران بودند که با وجود اشتغال به حرفه‌ای سخت،‌ حساس و ساعات کاری زیاد اما از چگونگی و میزان پرداخت حقوق و دستمزد خود شکایت داشتند .

گروه دیگری که چند سالیست دست به اعتراض زده‌ و هزینه‌های زیادی هم متحمل شده‌اند آموزگارانند که خواهان اجرای طرحی به نام رتبه‌بندی‌ معلمان هستند و سال‌هاست برای آن تلاش می‌کنند که البته هنوز هم راه به جایی نبرده‌اند. در این بین اما صدای معلمان خرید خدمت نه‌تنها راه به جایی نبرده که حتی شنیده هم نمی‌شود.  

کارگران در حوزه‌های مختلف نیز از مشکلات معیشتی بی‌شمار رنج می‌برند، میزان حقوق و مزایا‌ی‌شان دهن‌کجی به تمام زحمات آنهاست و پرداخت همین میزان اندک حقوق هم گاه ماه‌ها به تاخیر می‌افتد.

در این میان، اما اعتراض کارکنان دستگاه قضا همه را شگفت‌زده کرد. در تمام این سال‌ها هرگز صدایی از این قشر بلند نشده بود و همگان تصور می‌کردند این قشر در رفاه کامل بسر می‌برند و از حقوق بالایی برخوردارند، اما اعتراضات گسترده آن‌ها در شهر‌های گوناگون و در این چند روز نشان می‌دهد که شاید باید از این پس بیشتر شاهد اعتراضاتی از این دست باشیم.

علیرضا حیدری، نایب رییس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری در این زمینه به فشار‌های اقتصادی موجود در جامعه اشاره کرده و در مورد ادامه‌دار بودن این روند و راه‌کار‌های آن می‌گوید: به باور من راهکار در داخل کشور تعریف نمی‌شود. باید به این موضوع توجه داشت از هنگامی‌که برجام را امضا کردیم روند شاخص‌های اقتصادی در کشور بهبود داشته است، اما با آمدن ترامپ و از بین رفتن برجام تحریم‌ها با شدت بیشتر برگشت و اینگونه ما از درآمد‌هایی که می‌توانستیم داشته باشیم محروم شدیم و هزینه‌های واردات و صادرات ما افزایش پیدا کرد بنابراین با افزایش هزینه قیمت تمام‌شده صادرات و واردات هم بدون تغییری در کمیت بیشتر می‌شود. این‌گونه زندگی برای مردم و وضعیت رقابتی برای کشور دشوار می‌شود چراکه ما باید واردات را با بیش‌تر از قیمت‌های جهانی انجام دهیم و وارد مرحله تولید کنیم، اینگونه قیمت تمام‌شده تولیدات هم با افزایش همراه خواهد بود. این مسائل، وضعیت مالی دولت را هم تغییر داد و درآمد‌های آن کاهش پیدا کرد.

مزدبگیران قربانیان فشار اقتصادی و تورم

آیا امروز تنها مشکل کشور ما تحریم‌هاست؟ آیا اگر وضعیت برجام و تحریم‌ها به همین شکل باقی بماند باید شاهد همین وضعیت اقتصادی نابه‌سامان در کشور باشیم؟

حیدری توضیح می‌دهد: یکی از عوامل موثر تحریم‌ها هستند برای این منظور وضعیت کنونی را تنها با متغیر تحریم مقایسه کنید و هیچ‌گونه متغیر دیگری مانند جامعه و دولت را تغییر ندهید خواهید دید که متغیر تحریم در اقتصاد ایران بسیار تاثیرگذار بوده است. در این زمینه آماری هم وجود دارد که نشان می‌دهد هزینه‌های واردات و صادرات کشور نسبت به گذشته ۴۰ درصد افزایش داشته است یعنی اگر در این رفت‌ و برگشت قیمت کالایی ۱۰۰ تومان می‌شد در وضعیت کنونی ۱۴۰ تومان است. این موضوع بر درآمد تمامی اقشار جامعه اثر گذاشته و دولت را با کسری بودجه مواجه کرده است. در این وضعیت دولت تنها نهادیست که از لحاظ حاکمیتی قدرت دارد و می‌تواند کسری بودجه خود را از راه‌های گوناگون مانند توزیع اوراق تامین کند و سیاست‌های پولی را ملاک قرار می‌دهد. تمام این اقدامات برای تک تک افراد جامعه آثار تورمی دارد که جدا از همان ۴۰ درصدیست که پیش‌تر به آن اشاره کردم.

نایب رییس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری ادامه می‌دهد: آثار تورم در جامعه را چه کسانی باید تاب آورند؟ مردمی که در آن زندگی می‌کنند که آن‌ها هم دو بخشند بخش نخست افرادی که دارای سرمایه‌اند و بخش دیگر حقوق‌بگیران. در این میان قربانیان اصلی طبقه مزدبگیران جامعه‌اند که دارای درآمد ثابتند، اما تورم درآمد واقعی آن‌ها را کم می‌کند. این قشر تا آستانه‌ای می‌توانند فشار را تاب آورند، اما هنگامی‌که این مسئله از حد عبور کرد به‌دنبال خود اعتراض را به همراه می‌آورد و اگر این وضعیت و تورم دو رقمی بیش‌ از یک سال به درازا کشد جامعه وارد بحران می‌شود و در چنین وضعیتی شمار ناراضیان افزایش پیدا می‌کند. براساس شدت بحران، نارضایتی‌ها هم شدت و ضعف دارند و در واقع دارای ارتباط یک به یکند به این معنا که هر اندازه بحران افزایش پیدا کند میزان نارضایتی هم به همان نسبت زیاد می‌شود. اعتراضات امروز در جامعه ما هم به همین شکل است که هر روز شاهد تجمع و اعتراض اقشار گوناگون هستیم و دولت هم تاب‌آوری ندارد و طبیعی‌ست که با واکنش‌هایی از سوی او روبه‌رو شوید.

راهکار دولت برای کاستن از فشار اقتصادی بر مردم

حیدری تصریح می‌کند: در وضعیت کنونی دو راه داریم؛ نخست این‌که دولت از هزینه‌های خود بکاهد و فشار را تا جای ممکن از روی مردم بردارد، به این معنا که رشد بودجه عمومی خود را با وجود مشتریان قدرتمند و گردن‌کلفتی که دارد کم کند که راه بسیار دشواریست، چراکه دولت نمی‌تواند به همین آسانی بودجه فلان مرکز فرهنگی مانند جامعة المصطفی یا ارگان‌های نظامی را کم کند که اگر این کار‌ها را انجام دهد دولت تهدید خواهد شد و در این‌جا متغیر‌های سیاسی به میان می‌آید و باتوجه به نارضایتی‌هایی که امروز در جامعه وجود دارد دولت آقای رئیسی برای دور دوم رای نخواهد آورد. در واقع پس از مدتی متغیر‌های سیاسی مهم می‌شود و شما برای رای نیاوردن رقیب دست به هر کاری می‌زنید.

بیشتر بخوانید: عکس/ نوبت به تجمع اعتراضی کارکنان قضایی رسید

او می‌افزاید: اما باید بدانیم که این روش برای بلندمدت نمی‌تواند ادامه پیدا کند چراکه از تعادل خارج شده‌ایم. هنگامی که چنین وضعیتی رخ می‌دهد باید متغیر‌های کلان خود را به‌گونه‌ای تغییر دهید که به مسیر تعادل بلندمدت دست پیدا کنید و این راه ریاضت و ممارست فراوان است.

چیزی به آغاز سال نو و نوروز نمانده و مسلم است در این وضعیت و با وجود کرونایی که دو سال است عرصه را بر مردم تنگ کرده است اوضاع از این هم بدتر خواهد شد و مردم هر روز بیش‌تر در ماراتن زندگی خم می‌شوند و به نظر هم نمی‌رسد دولت در این زمینه برنامه خاصی داشته باشد تا به بهبود اوضاع کمک کند.

لیبرالیسم خشن اقتصادی حاکم در ایران

حیدری در این مورد می‌گوید: در جامعه چیزی به نام پدیده اجتماعی داریم. برای نمونه در دوران جنگ سختی‌ها فراوان بود، اما میان تمام افراد جامعه به یک شکل و اندازه تقسیم می‌شد. حضرت علی سخنی دارد که می‌گوید: ظلم به سویه عین عدل است. شما در این جمله می‌توانید تمامی رویکرد‌ها را ببینید. امروز در ایران ظلم به سویه وجود ندارد یعنی گروه‌هایی از جامعه که باید مورد حمایت قرار بگیرند اتفاقا امروز زیر شدید‌ترین فشار‌ها هستند و دیگران کاملا آزادند در واقع امروز در کشور شاهد نوعی سرمایه‌داری لیبرال خشنی هستیم که حتی در آمریکا که مهد آن است شاهد چنین چیزی نیستیم.

نایب رییس اتحادیه پیشکسوتان جامعه کارگری  می‌افزاید: در آمریکا اصل آزادی اقتصادی به‌عنوان شاهرگ حیاتی آن جامعه مطرح است و برخی براین باورند که زندگی در آمریکا به دلیل آزادی اقتصادی‌ موجود در آن کشور است، اما در همین کشور و در دوران جنگ جهانی با وجود بحران‌های فراوان همواره حمایت‌های دولتی وجود داشت یا در کرونا همه وضعیت بحرانی آمریکا را دیدند، اما بحران چه شد؟ دولت توانست آن را با کمک‌های دو هزار میلیاردی و حمایت‌های خوراکی و پرداخت بیمه بیکاری کنترل کند و وضعیت را به شکل عادی برگرداند، اما ما چه کردیم؟ تنها کاری که ما کردیم این بود که جامعه را رها کردیم و اجازه دادیم در جامعه سوداگری رخ دهد و گسترش پیدا کند و این‌گونه با تمام متغیر‌های سلامتی این جامعه بازی اقتصادی کردند.

وی تاکید می‌کند: اگر روند‌ها که ارتباط مستقیم با بینش‌ها و ارزش‌ها دارد تغییر نکنند و ما همچنان ارزش‌ها را به زبان و کاغذ بیاوریم، اما به شکل دیگری عمل کنیم باید شاهد اعتراضات و نارضایتی‌های بیشتر و گسترده‌تری در جامعه باشیم.

منبع: جامعه ۲۴