دو دلی اسرائیل بین پوتین و غرب در بحران اوکراین

اقتصاد ۲۴- مقامات اوکراینی برای جلب حمایت سیاسی و دیپلماتیک اسرائیل در درگیری خود با روسیه، اغلب موقعیت‌های ژئوپلیتیکی دو دولت را با این جمله مقایسه می‌کنند: ما هر دو با همسایگان خود مشکل داریم و هر دو می‌خواهیم دنیا ما را درک کند.
به گزارش  «انتخاب»؛ در ادامه این مطلب آمده است: در کنفرانسی در ماه دسامبر به مناسبت سی امین سالگرد روابط دیپلماتیک بین اسرائیل و اوکراین، رئیس جمهور ولودومیر زلنسکی که یهودی است تا آنجا پیش رفت که گفت: هر دو می‌دانیم که دفاع از کشور و سرزمین خود با سلاح در دست به چه معناست. او به تنش فعلی اوکراین با روسیه اشاره نکرد، اما موضوع روشن بود.
هنگامی که اوکراین از احتیاط اسرائیل در مورد اختلاف کیف با مسکو ناراضی است، قیاس مقامات شکل دیگری پیدا می‌کند و کریمه تحت اشغال روسیه را با وضعیت کرانه باختری مقایسه می‌کنند.
رهبر اوکراین تنها کسی نیست که فکر می‌کند بین اسرائیل و درگیری روسیه و اوکراین شباهت‌هایی وجود دارد. ولادیمیر پوتین نیز تابستان گذشته در مصاحبه تلویزیونی سالانه خود گفت: اوکراینی‌ها و روس‌ها مردم یکسانی هستند و باید درست مانند یهودیانی که از قاره‌های مختلف آمده اند تا در اسرائیل متحد شوند، به یکدیگر بپیوندند.
این‌ها فقط داستان و حکایت نیستند. احتمال بروز جنگ در مرز روسیه و اوکراین تعادل پیچیده‌ای را که اسرائیل سعی دارد به عنوان دوست کیف و مسکو حفظ کند، سخت کرده است.

تعادل ظریف

اسرائیل قبلاً سعی کرده این مسیر را طی کند و بین روابطش با مسکو و کیف تعادل برقرار کند. در سال ۲۰۱۴، زمانی که روسیه کریمه را ضمیمه کرد، سفیر وقت اوکراین در اسرائیل از سکوت تل آویو در قبال این درگیری ابراز تاسف کرد.
او گفت که اسرائیل تمایلی به جانبداری از کیف نداشت، علیرغم این واقعیت که اوکراین یکی از ۱۸ کشوری بود که به تایید گزارش گلدستون که در مورد عملیات سرب گداخته در غزه در سال ۲۰۰۹ بود، رای منفی داد.
در طول هفت سال گذشته، روابط بین اوکراین و اسرائیل دستخوش تغییراتی شده است. در سال ۲۰۱۹، دو کشور قرارداد تجاری بزرگی را امضا کردند و در دسامبر ۲۰۲۱، الکسی رزنیکوف، وزیر دفاع اوکراین از اسرائیل بازدید کرد.
جزئیات این جلسات فاش نشد. اما روابط نظامی بین دو کشور در طول سال‌ها افزایش یافته است و چندین گزارش خبری اوکراین و اسرائیل حاکی از آن است که کیف به دنبال خرید یک سامانه دفاع موشکی گنبد آهنین است.
البته ارتقای توان دفاعی اوکراین توسط تل آویو می‌تواند خصومت روسیه را برانگیزد. اما زوی ماگن، سفیر سابق اسرائیل در روسیه و اوکراین گفت که اسرائیل به مذاکرات خود با اوکراین ادامه داده است.
ماگن که اکنون رئیس بخش روسیه در موسسه مطالعات امنیت ملی مستقر در تل آویو است، گفت: پیچیده است، اما اسرائیل بدون آسیب رساندن به منافع روسیه در این شرایط پیچیده مانور می‌دهد.
در پشت صحنه، ماگن اخیراً جلسات متعددی با مقامات اوکراینی برگزار کرده است. او گفت که حساسیت وضعیت اسرائیل و نیاز به کمرنگ نگه داشتن درگیری فعلی را به مقامات اوکراینی توضیح داده است و آن‌ها شرایط را می‌فهمند.

منافع متقابل

هنوز دشمنی با روسیه، علامت هشدار دهنده‌ای است که در مورد سیاست فوق محتاطانه اسرائیل در قبال این وضعیت پیچیده وجود دارد.
برای بیش از ۶ سال، اسرائیل به دقت فعالیت نیروی هوایی خود بر فراز سوریه را با روسیه هماهنگ کرده است. این تفاهم مستمر با روسیه به اسرائیل اجازه می‌دهد تا نیرو‌های ایرانی مستقر در سوریه را در حالی که روسیه حریم هوایی را کنترل می‌کند، هدف قرار دهد. بدیهی است که این یک دارایی استراتژیک برای اسرائیل است و همچنین در خدمت منافع استراتژیک و سیاسی روسیه در منطقه‌ای است که مسکو خواهان نفوذ در آن است.
بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر سابق اسرائیل، پوتین را دوست من می‌خواند، واژه‌ای که برای کسانی که روسیه و رئیس‌جمهور آن را بهتر درک می‌کنند، صرفاً جنبه‌ی سرگرمی دارد. تنها چیزی که برای پوتین اهمیت دارد، منافعش است و بهتر است مراقب باشید که آن‌ها را تضعیف نکنید. از این منظر، اسرائیل روی طناب محکمی که اکنون بین وفاداری‌ها و منافع متضاد کاخ سفید و کرملین در مورد اوکراین کشیده شده است، گام برمی دارد.

بیشتر بخوانید: پوتین در توجیه موضع روسیه سناریوی جنگ با ناتو را مطرح کرد

یاکوف کدمی، دیپلمات روسی-اسرائیلی و رئیس سابق ناتیو، یک سازمان رابط دولتی که به یهودیان کمک کرد تا در طول جنگ سرد از اتحاد جماهیر شوروی خارج شوند و تا به امروز نیز وجود دارد، گفت: بهترین کاری که می‌توانیم انجام دهیم این است که سکوت کنیم.
کدمی که چندین سال از ورود به روسیه منع شده بود، اکنون مکرراً به مسکو سفر می‌کند و یک مفسر سیاسی در شبکه‌های تلویزیونی روسیه است.
وی گفت: همیشه فشار برای طرفداری وجود دارد، اما اسرائیل باید مراقب باشد که با انجام این کار به خود آسیب نرساند.
کدمی گفت: مذاکرات هسته‌ای در حال انجام با ایران، به نحوه پیشبرد امور اسرائیل و اوکراین ارتباطی ندارد. تنها چیزی که روسیه از اسرائیل انتظار دارد این است که از هرگونه فعالیتی که توازن منطقه را تضعیف می‌کند، خودداری کند.
روس‌ها می‌توانند به راحتی حریم هوایی سوریه را ببندند، اما تا زمانی که اسرائیل رژیم سوریه را تهدید نکند، هیچ علاقه‌ای به این کار ندارند. آن‌ها نمی‌توانند به آنچه ما می‌گوییم اهمیت دهند، فقط به آنچه انجام می‌دهیم، اهمیت می‌دهند.
زوی ماگن معتقد است، در حالی که در این مقطع، اسرائیل و روسیه رویکرد مشابهی در قبال موضوع ایران دارند، اما اگر تنش کنونی در اوکراین به یک بحران همه جانبه بین روسیه و غرب تبدیل شود، ممکن است شرایط به راحتی تغییر کند. در آن صورت، روسیه به متحدان جدیدی مانند چین و ایران نیاز خواهد داشت، سناریویی که اسرائیل باید مراقب آن باشد.
دو هفته پیش پوتین و نخست وزیر نفتالی بنت تلفنی گفتگو کردند. بر اساس بیانیه منتشر شده از سوی دفتر نخست وزیری، تمرکز بر مسائل امنیتی منطقه‌ای و همکاری نزدیک بود. بر اساس پیام منتشر شده در وب سایت کرملین، موضوع اوکراین در این گفتگو مطرح شد.

عوارض داخلی

منافع سیاسی و دیپلماتیک تنها نگرانی و محدودیتی نیست که در این مرحله احتیاط بیشتری را بر اسرائیل تحمیل می‌کند.
اسرائیل محل سکونت بیش از ۵۰۰ هزار مهاجر اوکراینی و بیش از ۴۰۰ هزار مهاجر روسی است. بنابراین، هرگونه چشم اندازی از جنگ بین دو کشور به یک موضوع سیاسی داخلی برای اسرائیل نیز تبدیل خواهد شد.
در سال ۲۰۱۴، الحاق کریمه به روسیه، باعث بروز تفرقه میان مهاجران دو کشور شد. اکثر تازه واردان از اوکراین از کشور خود حمایت می‌کردند، در حالی که اکثر کسانی که از روسیه مهاجرت کرده بودند، طرفدار روسیه بودند. اوکراینی‌های سابق در مقابل سفارت روسیه در تل آویو تظاهرات کردند و درگیری، خانواده‌ها و دوستی‌ها را از هم پاشید.

بیشتر بخوانید: آیا ایران، برنده غیرمنتظره بحران اوکراین است؟

واکنش عاطفی در حال حاضر بسیار خفیف‌تر است. نسل جوان از رفتار و قوانین ضد دموکراتیک پوتین ناامید و از ظهور یهودستیزی در اوکراین ناراحت است. جایی که فاشیست بحث‌برانگیز استپان باندرا، که به عقیده بسیاری جنایتکار جنگی و تا حدی مسئول هولوکاست در اوکراین است، اکنون یک قهرمان ملی است و خیابان‌هایی به نام او در اوکراین وجود دارد.
برخلاف سال ۲۰۱۴، اکنون این نسل قدیمی‌تر است که عمدتاً تحت تأثیر تلویزیون روسیه قرار دارد و آشکارا طرفدار این کشور است. طرفداری از اوکراین عمیق‌تر است. اینفلوئنسر‌های رسانه‌های اجتماعی اوکراینی الاصل، پرچم اوکراین را به عنوان عکس پروفایل خود انتخاب کرده اند تا حمایت شان را از این کشور نشان دهند.
مهاجران از روسیه و اوکراین هنوز خانواده هایشان در هر دو کشور هستند و اسرائیل باید نگرانی عمیق آن‌ها را در نظر بگیرد و این احساسات اغلب با هزینه‌ی سیاسی در اسرائیل همراه است.
در آخرین دور انتخابات ۲۰۲۰، نتانیاهو رابطه خود را با پوتین در بیلبورد‌های تبلیغاتی بزرگ به نمایش گذاشت که این دو را در کنار هم نشان می‌داد. او انتظار واکنش خشمگینانه مهاجران اوکراینی و روسی را نداشت، کسانی که پس از بازگشت پوتین به ریاست جمهوری در سال ۲۰۱۲، آنجا را ترک کرده بودند و به اسرائیل آمده بودند. این ملاحظات داخلی یک موضوع محوری نیست، اما لایه دیگری به پیچیدگی موضع اسرائیل در مواجهه با احتمال جنگ می‌افزاید.