توافق هسته‌ای تا پایان ۱۴۰۰ به دست می‌آید؟

اقتصاد ۲۴- اخباری که از مذاکرات وین به گوش می‌رسد نشان می‌دهد که اگر اتفاقی رخ ندهد تا میانه‌های ماه مارس (نیمه اسفند) احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای وجود دارد. منابع غربی نیز گفته‌اند «راه حل ۹۸ درصد اختلافات در مذاکرات وین مشخص شده و هدف همه طرف‌ها پایان دادن به مذاکرات در وین تا پایان فوریه است.» با این حال این احتمال وجود دارد که اگر اختلاف جدیدی میان طرف‌ها رخ ندهد، کار تا ماه مارس ادامه یابد.

شواهد حاکی است که احتمال دستیابی به توافق هسته‌ای بسیار بالاست. روز گذشته وزرای خارجه ایران و بریتانیا نیز در گفت‌وگویی تلفنی درباره آخرن وضعیت مذاکرات وین با یکدیگر صحبت کرده‌اند. ایرنا در گزارشی نوشته لیز تراس وزیر خارجه بریتانیا در این گفتگو تاکید کرده که این کشور آماده است تا در آینده نزدیک بدهی‌های معوق خود به ایران را پرداخت کند.

علی شمخانی دبیر شورای عالی امنیت ملی ایران نیز در توییتی نوشته «مذاکرات وین به مرحله‌ای رسیده که می‌توان در مورد نتیجه آن با قطعیت و بدون نیاز به گمانه‌زنی اعلام نظر کرد. تصمیم سیاسی آمریکا برای تحقق یا استنکاف از پذیرش الزامات شکل‌گیری توافق قابل اتکاء و پایدار بر اساس اصول پذیرفته شده در برجام، می‌تواند جایگزین گمانه‌زنی‌ها شود»

این توییت هرچند مبهم بود و معنای واقعی آن چندان مشخص نبود، اما از سوی ناظران اینگونه تفسیر شد که اکنون توپ در زمین آمریکاست و گمانه‌زنی‌ها به پایان رسیده است. صبح روز بعد نیز شمخانی در توییتی دیگر سخنانش را تکمیل کرد و نوشت «رفع واقعی تحریم‌ها یعنی بهره‌مندی ⁧‫ایران‬⁩ از منافع اقتصادی قابل اتکاء و پایدار. بدعهدی اثبات شده ⁧‫آمریکا‬⁩ مهمترین عامل تهدیدکننده هرگونه توافق است. راستی‌آزمایی و ارائه تضمین بخش لاینفک ⁧‫توافق خوب‬⁩ است.»

حسین امیرعبداللهیان نیز در اظهارنظری اعلام کرد که «طرف‌های غربی و آمریکا باید بازی متن و زمان را کنار بگذارند، زیرا مهم است این است که ببینیم روی زمین چه اتفاق واقعی برای لغو تحریم‌ها و بازگشت طرف‌های مقابل به تعهداتشان رخ می‌دهد. ما برای رسیدن به یک توافق خوب جدی هستیم، طرف‌های غربی باید از رفتار مبتنی بر شک و بازی با زمان و متن دست بردارند و نیت واقعی خود را برای بازگشت به تعهداتشان ذیل برجام به نمایش بگذارند. ما منتظر این هستیم که طرف آمریکایی و سه کشور اروپایی در بازگشت به اجرای تعهداتشان ذیل برجام جدی باشند. اگر چنین اراده‌ای به وجود بیاید و چنین اتفاقی انجام شود رسیدن به یک توافق خوب در کوتاه مدت در دسترس است.»

آنگونه که از محتوای دو توییت شمخانی و اظهار نظر امیرعبداللهیان بر می‌آید، همه چیز در انتظار نظر آمریکاست و این کشور است که باید تکلیف وعده‌هایش را مشخص کند. خبرگزاری رسمی دولت نیز پس از این دو توییت گزارشی با عنوان «فینال مذاکرات وین در انتظار اراده سیاسی غرب» منتشر کرد که در آن مشخصا نوشته شده بود طرف ایرانی همه کار‌هایی که باید می‌کرده را انجام داده و اکنون نوبت آمریکاست: «موفقیت مذاکرات و دستیابی به توافق به اراده طرف مقابل برای اتخاذ تصمیمات لازم خصوصا در حوزه تحریم‌ها و کنار گذاشتن خواسته‌های غیرواقع‌بینانه بستگی دارد. اگر طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا به تصمیم نهایی رسیده باشند امکان دستیابی به توافقی که تامین‌کننده منافع مردم ایران باشد، وجود دارد.»

بیشتر بخوانید: توافق در مذاکرات وین به زودی انجام می‌شود

آنگونه که منابع غربی اعلام کرده‌اند، احتمال دستیابی به توافق تا ماه مارس (اواسط اسفند) وجود دارد. اگر چنین اتفاقی رخ دهد دولت رئیسی تا پیش از ورود به سال ۱۴۰۱ می‌تواند حامل اعلام خبر توافق هسته‌ای ایران با غرب باشد. خبرگزاری رویترز این احتمال را به نقل از یک مقام ایرانی اعلام کرده است. در این خبر جدید آمده که «حدود ۳۰ درصد از مسائل دشوار هنوز حل نشده است، اما امکان رسیدن به توافق تا اوایل ماه مارس وجود دارد و اگر همه چیز خوب پیش برود، دستیابی به توافق در اوایل ماه مارس ممکن است.» البته آمریکا در چنین موضوعی تردید وارد کرده است؛ چنانچه به گفته مقامات دولت آمریکا، جو بایدن برای دستیابی به توافق ضرب الاجل تعیین کرده و اعلام کرده مهلت دستیابی به توافق تا پایان فوریه (یعنی پانزده روز دیگر) است، در غیر این صورت آمریکا از گزینه‌های دیگر استفاده خواهد کرد. خبرگزاری المیادین نیز به نقل از منابع غربی نوشته «راه حل ۹۸ درصد اختلافات در مذاکرات وین مشخص شده و هدف همه طرف‌ها پایان دادن به مذاکرات در وین تا پایان فوریه است.»

با این حال نشانه‌هایی وجود دارد که با بررسی تمام جوانب و مهلت‌های اضافی کار به ماه مارس بکشد. ظاهرا تا این زمان کار‌هایی در حال انجام است؛ از جمله اینکه ایران به دنبال راهی است که بتواند سانتریفیوژ‌های پیشرفته خود را بجای جمع کردن و ارسال آن‌ها به خارج، در داخل ایران مهر و موم و ذخیره کند. مشخص نیست این پیشنهاد مورد قبول طرف غربی قرار گرفته یا نه، اما با توجه به اتفاقات رخ داده پس از ریاست جمهوری دونالد ترامپ و خروج یکجانبه از برجام، ایران به دنبال تضمینی است که بر پایه آن بتواند در صورت بدعهدی مجدد آمریکا، به آن تکیه کند. احتمالا یکی از شروط ایران در مذاکرات همین موضوع بوده است.

در خبر دیگر رویترز همچنین اعلام کرده، ایران شروطی دیگری را نیز درخواست کرده است. یک مقام ایرانی که نامش منتشر نشده گفته «ایران همچنین خواستار حذف ۳۰۰ تحریم اضافی غیرمرتبط با برجام علیه نهاد‌ها و افراد ایرانی است.»

به نظر می‌رسد احتمال پذیرش هر دو شرط وجود دارد؛ کما آنکه میخائیل اولیانوف نیز فضاب گفتگو‌ها را مثبت ارزیابی کرده و احتمال دستیابی به توافق را بالا توصیف کرده است. این در حالی است که در روز‌های گذشته در اظهارات او از کلماتی همچون «نگرانی‌های غرب» استفاده می‌شد، با این حال در اظهارنظر‌های جدید چنین نشانه‌هایی وجود ندارد.