یارانه چه کسانی حذف می‌شود؟

اقتصاد ۲۴- از زمان اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها در سال ۱۳۸۹ تاکنون، با وجود تمامی تحولاتی که در شاخص‌های اقتصادی اتفاق افتاده و تغییرات نرخ سوخت و حتی آمدن یارانه‌های جدید، جریان پرداخت یارانه نقدی ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی تکان نخورده، این مبلغ به جمعیت حدود ۹۵ درصدی ایران و خلاف قانون هدفمندی یارانه‌ها پرداخت می‌شود که در این سال‌ها، هزینه سنگین بیش از ۵۰۰ هزار میلیارد تومان به همراه داشته است.

در چند سال اخیر برخی اقدامات دولت در پرداخت یارانه نشان داده امکان حذف پردرآمد‌ها از یارانه نقدی را داشته است؛ به‌طوری که دقیقا در سال‌هایی که تکلیف قانون بودجه برای حذف سه دهک بالا را اجرا نکرد، دست به پرداخت یارانه معیشتی از محل درآمد بنزین زد و از بین ۷۸ میلیون نفر یارانه‌بگیران نقدی، ۶۰ میلیون نفر را انتخاب و مشمول یارانه ۵۰ تا ۲۰۵ هزار تومانی کرد و حدود ۱۸ میلیون نفر که سه دهک بالا را در بر می‌گرفت، کنار گذاشت.

دولت در حال‌حاضر برای یارانه ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی در هر ماه حدود ۳۵۰۰ میلیارد تومانی و در سال تا ۴۲ هزار میلیارد تومان پرداخت دارد، زمانی از این جمعیت ۷۸ میلیون نفری، سه دهک نخست حذف شد و هفت دهک برای پرداخت یارانه معیشتی باقی ماند؛ بنابراین اگر یارانه نقدی را فقط محدود به ۶۰ میلیون یارانه‌بگیران معیشتی کند، هزینه پرداخت در ماه به حدود ۲۷۰۰ میلیارد تومان و در سال تا ۳۲ هزار میلیارد تومان می‌رسد، در این حالت دست‌کم ۱۰ هزار میلیارد تومان صرفه‌جویی خواهد شد.

بیشتر بخوانید: امکان حذف ۴۶ میلیون یارانه‌ بگیر!

اما در پرداخت یارانه اخیر ۱۰۰ هزار تومانی، چهار دهک پایین هدف قرار گرفت که حدود ۳۲ میلیون نفر بود، به عبارتی از همان هفت دهک معیشتی هم دهک پنج، شش و هفت (حدود ۲۸ میلیون نفر) دیگر مشمول دریافت یارانه نشد. در این حالت، عملا یک غربالگری دیگر انجام‌شده و دولت تشخیص داده که از جمعیت ۷۸ میلیونی یارانه‌بگیران، حدود ۴۶ میلیون نفر نباید دریافتی داشته باشند و فقط ۳۲ میلیون نفر را محق حمایت به‌عنوان اقشار آسیب‌پذیر دانسته بود. بر این اساس، اگر دولت یارانه‌بگیران ۴۵ هزار و ۵۰۰ تومانی را فقط به چهار دهک پایین محدود کند، هزینه پرداخت آن در ماه به حدود ۱۴۰۰ میلیارد تومان و در سال به ۱۷.۴ هزار میلیارد تومان می‌رسد که در این شرایط صرفه‌جویی حداقل ۲۴ هزار میلیارد تومانی خواهد داشت. به نظر می‌رسد با وجود سامانه‌های گوناگون اطلاعاتی مانند املاک، خدمات بیمه‌ای، تامین اجتماعی، مالیاتی و یا بانکی مانند تسهیلات و چکاوک شناسایی افراد پردرآمد و غیرنیازمند کار سختی نباشد و همان‌طور که دولت‌ها بار‌ها در زمان موردنیاز دست به تفکیک زده‌اند، بتوانند یک‌بار به دور از برخی ملاحظات تصمیم جدی برای ساماندهی وضعیت یارانه‌های نقدی گرفته و حجم بالایی از منابع را در مسیر درست هدایت کند، اما چه زمانی این اتفاق رخ می‌دهد در ابهام قرار دارد.