ترکش جنگ روسیه و اوکراین بر اقتصاد جهان/ بازار‌های اقتصادی چه واکنشی داشتند؟

اقتصاد۲۴- ارتش روسیه چند روزی است وارد خاک اوکراین شده و جنگ با این کشور را آغاز کرده است. ناقوس این جنگ کافی بود تا تمامی بازار‌ها واکنش منفی دسته‌جمعی به آن نشان دهند، اما سرنوشت این جنگ و ابهام در آن بیش از پیش بازار‌های اقتصادی را نگران کرده؛ بازار‌هایی که هنوز سر از سنگینی شیوع کرونا بلند نکرده بودند حالا با فاجعه جنگی بزرگ باید دست و پنچه نرم کنند.

با جنگ روسیه و اوکراین، نفت رکورد ۷ ساله را شکست

در خط جهانی بازارها، اولین واکنش سنگین به جنگ روسیه و اوکراین را بازار نفت داشت و محور واکنشی این بازار همچنان به پیش می‌رود. با شروع جنگ میان کشور‌های روسیه و اوکراین قیمت نفت با شکست رکورد هفت ساله به بالای صد دلار رسید و این افزایش قیمت در همین کانال ادامه دارد.

مهم‌ترین دلیل این افزایش قیمت هم به حجم صادرات نفت روسیه باز می‌گردد. این کشور بزرگ‌ترین صادرکننده گاز طبیعی و دومین کشور صادرکننده نفت خام است. کشور‌های اروپایی در تامین گاز به شدت به روسیه وابسته هستند و همین وابستگی هم باعث رشد قیمت گاز بعد از آغاز جنگ شد و در معاملات گازی قیمت تا ۴۰ درصد هم بالا رفته است.

از سوی دیگر بر اساس توافق اوپک و کشور‌های هم‌پیمان، روسیه متعهد شده بود در ماه دسامبر پارسال روزانه ۱۰۰ هزار بشکه و در ماه ژانویه امسال نیز به همین میزان به تولید نفت خود اضافه کند، اما چنین کاری نکرد و همین کاهش عرضه در سطح جهانی محرک قوی برای افزایش قمیت نفت بود.

به نظر می‌رسد روسیه از این ابزار به عنوان یک تهدید یا برگ برنده نسبت به کشور‌های وابسته خود در نفت و گاز عمل کرده و از طرف دیگر با تحریک بازار نفت برای افزایش قیمت ارزش صادرات خود در دوره جنگ را بالا برده است.

روسیه به تنهایی سهمی بیش از ۱۰ درصدی در کل تولید نفت جهان دارد و اخلال طولانی‌مدت در صادرات نفت این کشور می‌تواند بازار‌های جهانی نفت را با بحران مواجه سازد.

بیشتر بخوانید: حمله روسیه به اوکراین و تنش در بازار طلا، رمزارز، نفت و مذاکرات برجام/ چرا آمریکا نمی‌تواند از پشت میز برجام برخیزد؟

افزایش قیمت طلا بعد از بحران اوکراین

در کنار نفت، طلا نیز دومین و البته معدود بازار‌هایی بود که در واکنش اولیه وارد مدار صعودی شد. البته در بحران‌های جهانی همواره طلا کالایی است که در واکنش به سمت افزایش قیمت چشمگیر سوق پیدا می‌کند، اما این بار برخلاف انتظارات پیش رفته است. طلا در ابتدا تحت تاثیر حمله روسیه به اوکراین تا نزدیکی مرز ۱۹۸۰ دلاری پیشروی کرد، اما پس از آن عقب کشید و حتی با کاهش قیمت به میزان ۹۰ دلار همراه شد.

برخی از تحلیلگران بر این باورند که عقب‌نشینی قیمتی طلا، کاهش پیش از موعد است، زیرا احتمال بالا گرفتن تنش و سطح درگیری‌ها در منطقه بسیار بالا است. به همین دلیل است که گروهی از کارشناسان بازار جهانی این کاهش را یک اصلاح موقتی می‌دانند و معتقدند طلا فعلا چشم‌انداز سود بردن از عواقب اقتصادی این جنگ را پیش روی خود نمی‌بیند.

سقوط سهام بورس روسیه

در مقابل سهام بورسی کشور روسیه سقوط سنگینی را تجربه کرده و ارزش سهام شرکت‌های روسی در بازار‌های سرمایه کشور‌های مختلف بین ۳۰ تا ۷۰ درصد سقوط کرده است. به گزارش رویداد۲۴ این ریزش سنگین سهام روسی بر شاخص کل هم تاثیر گذاشته، به طوری که بورس خود مسکو ۳۵ درصد سقوط کرد و شاخص بازار در آلمان ۴/۴ درصد، در فرانسه ۴ درصد، در اسپانیا ۴/۳ درصد، در ایتالیا ۲ درصد و در لندن ۲/۶ درصد افت کرده است.

ارزش یورو نیز در کنار این بازار‌ها به سمت کاهش ارزش پیش رفت و تاکنون دو درصد کاهش یافته است. در کنار یورو، رمزپول‌ها هم سقوط سنگینی را تجربه کردند. در همان روز نخست آغاز جنگ، بیت کوین ۱۰ درصد افت کرد و همچنان بر مدار نزولی پیش می‌رود.

سقوط ارزش بیت کوین

از نظر تحلیلگران بازار رمزارز بیش از سایر بازار‌ها تحت تاثیر جنگ قرار خواهد گرفت و تاثیر آن تداوم بیشتری خواهد داشت. همچنان که این بازار بیش از هر بازار دیگری از شیوع کرونا تاثیر پذیرفت. این بازار از پشتوانه بسیار ضعیفی برخوردار است و به همین دلیل هم هر واقعه جهانی منفی به شدت این بازار را تحت تاثیر قرار می‌دهد. همچنان که ساعاتی قبل از اینکه جنگ آغاز شود، نهنگ‌های بیت کوین که بالای ۱۰ هزار عدد بیت کوین دارند شورع به فروش کردند. به کفته کارشناسان رمزارز، پشت این نهنگ‌ها افراد معمولی نیست و کسانی هستند که رانت اطلاعاتی بالایی دارند و باخبر از شروع جنگ دست به فروش بیت کوین‌های خود زدند.

طبق پیش‌بینی‌ها در صورت ادامه جنگ، با توجه به اینکه بازار رمز ارز بسیار هیجانی است و دامنه نوسان خاصی نیز ندارد، از ۳۸ هزاردلار فعلی تا مرز ۳۰ هزار دلاری پایین خواهد رفت و حتی احتمال ریزش‌های شدیدتر از این هم در پیش بینی‌ها امده است.

تبعات اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین برای ایران

هرچند بررسی تاثیرات و تبعات اقتصادی جنگ روسیه و اوکراین با توجه به نزدیکی ایران به روسیه از سویی و در میانه راه بودن مذاکرات هسته‌ای از سوی دیگر پیچیده است و نیاز به بحث مفصل و مجزایی دارد. اما می‌توان به اختصار گفت در کنار تمامی تبعات اقتصادی که این جنگ بر بازار سرمایه، رمزارز، دلار و دیگر بازار‌های وابسته دارد، در خصوص بازار نفت و گاز ماجرا متفاوت است.

افزایش جهانی قیمت گاز و نفت برای ایران که به دلیل تحریم و رکود اقتصادی به شدت در تنگنای مالی به سر می‌برد، می‌تواند مثبت باشد و این اتفاق به نفع خزانه دولت عمل کند. اما طبق تحلیل کارشناسان این احتمال که ایران بتواند جایگزین روسیه برای تامین گاز اروپا بشود، تقریبا ناممکن است چراکه از هیچ زیرساخت لازمی در این راستا برخوردار نیست.

در مجموع به نظر می‌رسد برد تاثیر این جنگ بر اقتصاد ایران، به سرنوشت برجام و مذاکرات هسته‌ای بستگی دارد. اگر این مذاکرات به سرانجامی برسد، ایران می‌تواند از افزایش فروش نفت و گاز در دوره کاهش عرضه از سوی روسیه استفاده کند، ولی اگر همچنان تحریم‌های نفتی ادامه داشته باشد، این امکان هم وجود نخواهد داشت و اقتصاد ایران باید با وجود عواقب این جنگ سخت‌تر از قبل ادامه دهد.