داستان ادامه‌دار رقابت‌های نفتی/ اختلافات درونی اصولگرایان به استیضاح جواد اوجی ختم می‌شود؟

اقتصاد۲۴- از هفته گذشته بحث استیضاح جواد اوجی وزیر نفت مطرح شده است. نماینده منتقد او در مجلس گفته وزیر نفت از «بانیان وضع موجود» استفاده کرده و این خط قرمز مجلس است. در این گزارش بررسی شده که بانیان وضع موجود چه کسانی هستند؟ آیا تیم روحانی یا اصلاح طلبان در ساختار وزارت نفت تصمیم‌گیر هستند یا آنکه ماجرای اختلافات درونی اصولگرایان در میان است؟

دولت ابراهیم رئیسی بدون تلفات و بدون جدا شدن عضوی از کابینه نوروز ۱۴۰۱ را جشن خواهد گرفت. هرچند نمایندگان طیف‌های مختلف مجلس هر هفته نام یکی از وزیران عمدتا اقتصادی را برای استیضاح مطرح می‌کردند و بعد با چند جلسه خصوصی و تشریفاتی، کار حتی به طرح سوال هم از وزیر نمی‌رسید. آخرین مورد هم همین هفته پیش بود که مالک شریعتی سخنگوی نماینده تهران که به طیف زاکانی نزدیک است، در توییتر نوشت که به سراغ استیضاح وزیر نفت خواهد رفت.

شریعتی نوشته بود «‏برای حل مشکلات اقتصادی به مجموعه دولت اعتماد داریم و فرصت کافی هم می‌دهیم؛ اما ‎خلاف‏‏‌گویی و ‎فریب‌کاری و خط گرفتن از ‎بانیان وضع موجود خط قرمز ماست. استیضاح آقای اوجی وزیر نفت را پس از بررسی بودجه ثبت خواهم کرد.»

مشخص نیست اشاره مالک شریعتی به «بانیان وضع موجود» دقیقا چه کسانی است. تا کنون تیم‌های مختلف در وزارت نفت نفوذ داشته‌اند؛ از جمله تیم مسعود میرکاظمی که شامل چهره‌هایی همچون محسن خجسته مهر، مرتضی شاه‌میرزایی، مجید چگینی، عبدالحسین بیات، علیرضا ضیغمی و جلیل سالاری است که هماکنون نبض وزارت نفت را در اختیار دارند. شاه‌میرزایی نیز پیش از این مدیر بازرسی وزارتخانه بود که حالا به عنوان مدیرعامل صنایع پتروشیمی کشور منصوب شده است و مجید چگینی رییس بسیج وزارت نفت بود که حالا به عنوان مدیرعامل شرکت ملی گاز ایران فعالیت می‌کند.

همچنین بیژن زنگنه نیز در سال‌های متمادی تیم خود را در وزارت نفت مستقر کرده بود و هنوز تعدادی از آن‌ها در بدنه وزارت حضور دارند، اما طبیعتا در دولت رئیسی نفوذ و اثری در وزارتخانه ندارند. رستم قاسمی هم در دو سال وزارت خود توانست تیمی نزدیک به خود را وزارتخانه مستقر کند و خودش نیز در جریان انتخاب کابینه هم تا معرفی به عنوان وزیر پیش رفت و در لحظات آخر جواد اوجی به جای او معرفی شد. سعید جلیلی نیز از چهره‌هایی است که با توجه به جایگاهش نفوذ خوبی در وزارت نفت دارد. با این وصف مشخص نیست دقیقا منظور مالک شریعتی که خودش از چهره‌های نزدیک به زاکانی است، چه کسانی هستند.

کسانی که تحولات مجلس را رصد می‌کنند، می‌دانند وقتی مسعود فیاضی برادر داماد زاکانی نتوانست به وزرات آموزش و پرورش برود، اختلاف طیف‌های مختلف مجلس با علیرضا شهردار فعلی تهران آشکار شده بود و این پیش‌بینی وجود داشت که زاکانی برای جبران همان رای منفی دست به کار شود. تاجگردون هم که با فشار زاکانی، اعتبارنامه‌اش برای نمایندگی مجلس رد شده بود، کنایه‌ای به محرمانه بودن دلایل واقعی استیضاح وزیر نفت زده و در پاسخ به مالک شریعتی نوشته است «قرار بود بعد از بودجه، شفافیت را تصویب کنید. چه شد استیضاح اوجی آمد وسط؟...»

البته این استیضاح هم در مجلس مخالفان جدی دارد و بعید نیست مثل تهدید‌های قبلی مجلس انقلابی، نیمه‌کاره رها شود. هادی بیگی‌نژاد عضو کمیسیون انرژی مجلس یازدهم می‌گوید «وزارت نفت طی ماه‌های گذشته خوب عمل کرده و در واقع هیچ‌وقت تا این میزان دست جریان انقلابی نبوده است. اولین بار بعد از انقلاب است که جریان انقلابی مدیریت نفت را بر عهده گرفته، مقابل دشمنی که به هر نحوی تلاش می‌کند جلوی این جریان را بگیرد، نباید روحیه آن‌ها را خراب کرد.»

گرچه استیضاح اوجی در میان نمایندگان مجلس طرفداران زیادی ندارد، اما رسانه‌های اصولگرا ظاهرا از عملکرد اوجی وزیر نفت راضی نیستند. باشگاه خبرنگاران جوان در خبری می‌نویسد «حواشی یکی پس از دیگری دست به گریبان وزارت نفت شده‌اند و این وزارتخانه به نوعی تبدیل به نقل محافل و مجالس فضای مجازی و رسانه‌ها شده است؛ از استخدام غیرقانونی دختر نماینده مردم گرگان در مجلس و لغو استخدام او گرفته تا حمله سایبری به سامانه هوشمند سوخت و بروز نقص فنی در پالایشگاه شازند! اسناد محرمانه‌ای از میزان حقوق و مزایای پیام کهتری انور مشاور و مدیرکل دفتر وزارتی نفت منتشر شده و منتشرکنندگان این اسناد مدعی این هستند که حتی استخدام او در وزارت نفت از اساس، خلاف قوانین بوده است چه برسد به آن که بخواهد حقوق ۳۲ میلیون تومانی در هر ماه دریافت کند.»

بیشتر بخوانید: آینده نفت ایران در ابهام

خبرگزاری فارس نیز در گزارش مفصلی که در سایر رسانه‌های اصولگرا بازنشر شده است، می‌نویسد «به طور کلی ۱۰ مسئله کلان و مهم در صنعت نفت ایران قابل تعریف است که وزارت نفت تاکنون یا اصلا به آن‌ها نپرداخته است یا اشاره به آن‌ها صرفا در حد چند موضع‌گیری کوتاه بوده و اقدام عملی انجام نشده است یا عملکرد وزارت نفت برخلاف وظیفه قانونی این دستگاه بوده است.»

به گزارش رویداد۲۴ از تیم جواد اوجی، مدتی پیش محسن خجسته مهر مدیرعامل شرکت ملی نفت ایران از «یافتن بازار‌های جدید فروش نفت» سخن گفته بود که منظور او صادرات نفت به اروپا بود. البته خبر صادرات نفت به اروپا ظاهرا با مخالفت مصوبه نهاد‌های بالادستی مواجه شد و به همین دلیل این بخش خبر از خروجی ایرنا حذف شد و فشار‌ها به تیم اوجی افزایش یافت. انتقاد‌ها به این دلیل بود که چرا در اوج جنگ نفتی روسیه و غرب در ماجرای بحران اوکراین، وزارت نفت ایران اعلام آمادگی کرده که نیاز‌های نفتی اروپا را تامین می‌کند. اصولگرایان به خاطر این موضع‌گیری معتقد بودند خجسته مهر توان درک مناسبات بین‌المللی را ندارد و به همین دلیل در جایگاهی قرار گرفته که مناسب او نیست.

از سوی دیگر جواد اوجی هم با مشکل بزرگی روبرو بود؛ او برای حفظ موقعیت خود ناچار بود به طیف‌های گوناگون سیاسی که تا کنون در وزارت نفت حضور داشته‌اند، پست‌های مدیریتی بدهد و همین موضوع دست او را برای تصمیم‌گیری یکدست در وزارتخانه بسته است؛ نمونه آن حفظ نمایندگان مجلس با استخدام دختر یکی از نمایندگان بود که البته به خاطر فشار افکار عمومی ناچار به تغییر تصمیم خود شد. در نمونه دیگر پیام کهتری انور از چهره‌های غیرمتخصص در حوزه نفت که به خاطر نزدیکی به سعید جلیلی به وزارت نفت. همچنین هر چهار سازمان بزرگ وزارت نفت هماکنون به نزدیکان مسعود میرکاظمی رئیس کنونی سازمان برنامه و بودجه رسیده است. با این حساب دلایل استیضاح ویر نفت و به کارگیری «بانیان وضع موجود» را نه در مدیران دولت روحانی یا مدیران اصلاح طلب، که در دعوای سیاسی و اختلافات درونی اصولگرایان باید جستجو کرد؛ اختلافاتی که احتمالا باید به برکناری یک یا چند نفر از مدیران چهارگانه (پخش و پالایش، شرکت ملی نفت، شرکت پتروشیمی و شرکت ملی گاز) و استقرار مدیر نزدیک به جناج منتقد بینجامد و در صورت عدم قبول اوجی حتی استیضاح وزیر نفت ختم شود.