آینده مبهم عراق و شمارش معکوس صدر

اقتصاد۲۴- در حالی مهلت ۴۰ روزه مقتدی صدر برای تشکیل دولت عراق از نیمه گذشته که هنوز جریان رقیب با محوریت «چارچوب هماهنگی» از توافق بر سر تعیین رئیس جمهور، نخست وزیر و اعضای کابینه باز مانده است.
اگر چه رهبر جریان صدر عنوان داشت همه احزاب و جریان‌های عراقی با همه نیرو‌های سیاسی بدون استثنا برای تشکیل دولت اکثریت ملی به جز جریان متبوعش (صدر) مذاکره کنند، اما ناگفته پیداست که اساسا ذات تمامیت خواه مقتدی صدر اجازه ایجاد چنین روندی را به چارچوب هماهنگی برای تشکل دولت نمی‌دهد تا ضمن به شکست کشاندن هر پروسه‌ای برای تشکیل دولت در این مهلت، خود را سنگ بنای سیاسی عراق نشان دهد که بدون حضور او و جریانش هیچ اتفاق ملموسی برای این کشور روی نخواهد داد. در حالیکه واقع امر آن است جریان صدر خود بخشی از مشکلات عراق نوین پساصدام در طول ۱۹ سال گذشته بوده است، به ویژه که این روز‌ها تمامیت ارضی این کشور با تجاوز ارتش ترکیه نادیده گرفته شده است.
فقدان کارایی دولت‌های پیشین عراق در مبارزه با فساد گسترده و سیستماتیک در این کشور، تشکیل دولت سهامی، عدم توفیق در بهبود وضعیت اشتغال، ارتقای سطح معیشت و برخورداری جامعه از خدمات حداقلی شهری و نبود تلاش جدی برای حل سایر مشکلات و برون رفت عراق از چالش‌ها و معضلات فعلی، همگی از واقعیت‌های تلخ سال‌های اخیر در این کشور است که مستقیم یا غیرمستقیم به عملکرد مقتدی صدر و جریان او هم ارتباط دارد.
پیرو این چالش‌ها و مشکلات برگزاری انتخابات زودهنگام پارلمانی در سال گذشته، نه تنها وضعیت سیاسی، اجتماعی و اقتصادی مردم عراق بهتر نکرد، بلکه این کشور با گذشت ۱۹۸ روز از انتخابات کماکان در بن بست جدی برای تشکیل دولت گرفتار شده است؛ بن بستی که به نظر می‌رسد به این زودی‌ها پایان نخواهد یافت.
با نگاهی به تحولات قریب به ۲۰۰ روز اخیر در عراق به روشنی قابل درک است تداوم و تشدید جدال سیاسی صدر با چارچوب هماهنگی سایه سنگینی بر کل مناسبات عراق انداخته است و تا زمانیکه یکی از دو طرف به قدرت دست پیدا نکند عملا خروج از بن بست فعلی غیرممکن جلوه می‌کند.

بیشتر بخوانید: دوراهی ایران در مذاکرات وین

آن گونه که به نظر می‌رسد در این بین سناریوی تقسیم قدرت شاید مطلوب نگاه برخی شخصیت‌ها نظیر هادی عامری و بخشی از چارچوب هماهنگی باشد، هر چند که نوری مالکی، نخست وزیر پیشین عراق و مهره کلیدی این جریان (چارچوب هماهنگی) چنین باوری ندارد، ولی در آن سوی داستان مقتدی صدر به کمتر از تصاحب کل قدرت و زعامت کامل بر امور عراق قناعت نمی‌کند، کما اینکه وی در توئیت ۳۰ مارس/ ۱۰ فروردین و در پاسخ به موضع رهبر جریان فتح به صراحت بیان داشت که «من هرگز با شما توافق نمی‌کنم. توافق به معنای پایان کشور است. هیچ خیری در دولت توافقی سهمیه بندی نیست.»
به هر حال مقتدی صدر که شناخته شده‌ترین بازمانده خاندان صدر به شمار می‌رود با محبوبیتی نسبتا پررنگ بین شیعیان عراق توانسته است سایه خود را بر کل عراق بگستراند. در کنارش رهبر جریان صدر ذیل ورود به مسایل اجتماعی، خدماتی، مذهبی، سیاسی، بین‌الملل، رسانه‌ای و تشکیل بدنه‌ای از نظامیان طی این سال‌ها سعی کرده است به مثابه یک شبه دولت، پهلو به پهلوی دولت رسمی بغداد عمل کند.
حال در چنین شرایطی که فضای لازم برای رهبر جریان صدر به منظور گسترش هر چه بیشتر نفوذش در ساختار رسمی قدرت عراق فراهم شده است وی از هیچ تلاشی برای به بن بست کشاندن تحرکات چارچوب هماهنگی در دو هفته باقی مانده از مهلت ۴۰ روزه دریغ نخواهد کرد؛ لذا از هم اکنون باید گفت که شمارش معکوس صدر برای ورود تمام عیار به عرصه تشکیل دولت و قبضه کل عراق عراق شروع شده است. خاصه آن که صدری‌ها دارای بیشترین کرسی پارلمانی هستند و مهره تعیین کننده‌ای در جهت دهی به دولت آتی و در کل آینده عراق هستند. حال حال باید دید که این نعل وارونه مقتدی صدر می‌تواند منافع وی را تامین کند یا خیر؟ ‍!

منبع: شرق