واسطه برجامی در تهران

اقتصاد۲۴- تحرکات بین‌المللی و منطقه‌ای برای احیای برجام پس از وقفه دو‌ماهه از آخرین دور گفتگو‌های هسته‌ای در هتل کوبورگ وین با سفر همزمان انریکه مورا، هماهنگ‌کننده برجام و تمیم بن‌حمد امیر قطر به تهران تشدید شده است.

مورا در آستانه دومین سفرش به تهران در توییتی نوشت کار بر روی حل‌اختلافات باقی‌مانده ادامه دارد. برخی رسانه‌ها از جمله رویترز نیز دستور کار سفر امیر قطر را احیای برجام و تامین انرژی به ایران و اروپا ارزیابی کرده‌اند. خروج نام سپاه پاسداران از لیست گروه‌های تروریستی از جمله اصلی‌ترین اختلافات باقی‌مانده میان طرفین است، با این حال یک مقام ایرانی به الجزیره گفته است که ۶ موضوع مهم و کلیدی، اصل و اساس اختلافات با آمریکا در مذاکرات هسته‌ای را تشکیل می‌دهد.

در همین ارتباط، معاون مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و هماهنگ‌کننده مذاکرات وین که سه‌شنبه شب وارد تهران شد، ظهر دیروز چهارشنبه ۲۱ اردیبهشت با علی باقری مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران دیدار و به گفتگو نشست.

به گزارش خبر‌گزاری فارس، «انریکه مورا» هماهنگ کننده مذاکرات وین قبل از عزیمت به تهران در توییتی با بیان اینکه دوباره برای دیدار با علی باقری و دیگر مقامات درباره مذاکرات وین و دیگر موضوعات راهی تهران هستم، نوشت: کار بر روی بستن شکاف‌های باقی‌مانده در مذاکرات ادامه دارد. این دومین سفر مورا به تهران در سال‌جدید شمسی و با گذشت دو ماه از وقفه در مذاکرات وین در ۲۰ اسفند‌ماه سال‌گذشته (۱۴۰۰) است و تا روز جمعه با مقامات ایرانی مذاکره خواهد کرد.

سفری که در پی پیشنهاد «جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا در گفت وگوی تلفنی با حسین امیرعبداللهیان و استقبال وزیرخارجه ایران انجام شده است. مورا هفتم فروردین‌ماه سال‌جاری نیز به تهران سفر و ضمن دیدار با علی باقری با حسین امیرعبداللهیان هم دیدار و گفتگو کرد. سعید خطیب زاده سخنگوی وزارت امورخارجه روز دوشنبه ۱۹ اردیبهشت‌ماه در نشست خبری با خبرنگاران اعلام کرد؛ دیدار مورا با علی باقری مذاکره‌کننده ارشد جمهوری اسلامی ایران تاکنون قطعی شده است.

البته وی یادآور شد که مورا درخواست‌هایی را برای ملاقات با مقامات ایرانی در داخل و خارج وزارت امورخارجه نیز مطرح کرده است. پیشتر نیز نورنیوز اعلام کرده بود، مورا سه شنبه هفته جاری برای ادامه گفتگو با مسوولان جمهوری اسلامی ایران به تهران سفر خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: آیا اروپا، برجام را نجات خواهد داد؟

با توجه به نقش اتحادیه اروپا در زمینه مبادله دیدگاه‌های تهران و واشنگتن، سفر انریکه مورا به تهران می‌تواند گام جدیدی برای رایزنی‌های سازنده پیرامون موضوعات اندک، ولی مهم باقی‌مانده تلقی شود.

«جوزپ بورل» مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز در گفت وگویی با روزنامه فایننشال‌تایمز گفت که به‌دنبال «یک راه‌حل میانه» برای شکستن بن بست مذاکرات وین است که خطر بی نتیجه گذاشتن تلاش‌های بیش از یک ساله اتحادیه اروپا برای انجام دادن یک توافق را دربر دارد. حسین امیرعبداللهیان وزیر امورخارجه نیز همزمان با حضور «مورا» در تهران، اعلام کرد: هر دو مسیر خنثی سازی و رفع تحریم‌ها پیگیری می‌شود.

۶ اختلاف باقی‌مانده

همزمان با سفر مورا به تهران و در شرایطی که اختلافات باقی‌مانده از جمله خروج نام سپاه پاسداران انقلاب اسلامی از لیست گروه‌های تروریستی آمریکا، مذاکرات را با وقفه ۲‌ماهه مواجه کرده است، شبکه الجزیره به نقل از یک مسوول ایرانی با اشاره به اینکه تحقق توافق در مذاکرات وین منوط به جدیت و حسن‌نیت آمریکا است، اعلام کرد که درخصوص ۹۰‌درصد مسائل در مذاکرات وین توافق شفاهی شده است.

به گزارش «ایسنا»، شبکه قطری الجزیره به نقل از یک منبع ایرانی اعلام کرد: بر سر بیش از ۹۰‌درصد مسائل هسته‌ای توافق شفاهی کرده‌ایم، اما این توافق هنوز مکتوب نشده است. او گفت: تضمین‌های اجرایی مهم‌ترین اختلافات موجود با واشنگتن در مذاکرات هسته‌ای است.

این مسوول ایرانی خاطرنشان کرد که در مذاکرات هسته‌ای با آمریکا ۶ اختلاف اصلی وجود دارد. بر اساس این گزارش، سعید خطیب‌زاده، سخنگوی وزارت‌خارجه ایران روز دوشنبه در نشست خبری درخصوص بدعهدی‌های آمریکا در اجرای تعهداتش و اتخاذ تصمیم سیاسی لازم گفت: سفر مورا نشان می‌دهد که ما گفتگو‌ها را در مسیری که باید انجام شود همچنان پیگیری کردیم و به‌رغم اقدامات ضد‌دیپلماسی که بعضا توسط سنا و کنگره آمریکا انجام شده ایران و گروه ۴+۱ به مسیر دیپلماتیک و دستیابی به توافق خوب، پایدار و قابل‌اتکا متعهد بوده اند. با این حال ند پرایس سخنگوی وزارت امورخارجه آمریکا در گفت وگویی درباره تلاش‌ها برای احیای توافق هسته‌ای [برجام]گفت: طرح بازگشت دوجانبه هیچ‌وقت قطعی نبود، هیچ‌وقت برایمان معلوم نبود که بتوانیم به بازگشتی دوجانبه به پایبندی به (برجام) بازگردیم یا نه؛ بنابراین همیشه با شرکای مان در حال برنامه ریزی برای رخداد‌های احتمالی بوده ایم.

سفر امیر قطر به تهران

یک روز پس از سفر انریکه مورا هماهنگ‌کننده برجام، شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی امیر قطر نیز امروز پنج‌شنبه در راس یک هیات بلندپایه سیاسی-اقتصادی به دعوت رسمی سید‌ابراهیم رئیسی، وارد تهران می‌شود.

به گزارش «ایسنا»، استقبال رسمی، گفت وگوی دوجانبه روسا و رایزنی هیات‌های عالی دو کشور و مصاحبه مطبوعاتی رئیس‌جمهوری اسلامی ایران و امیرقطر از برنامه‌های این سفر یک روزه است. رئیسی دوم اسفند ۱۴۰۰ به دعوت رسمی امیر قطر و نیز به‌منظور شرکت در اجلاس سران کشور‌های صادرکننده گاز به دوحه سفر کرد که در جریان آن سفر ۱۴ سند همکاری بین ایران و قطر به امضای مقامات ۲ کشور رسید. شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی که اولین مقام عالی‌رتبه کشور‌های حاشیه خلیج‌فارس است که در دولت سیزدهم به تهران سفر می‌کند در جریان این سفر در مورد مسائل دوجانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی گفتگو‌های فشرده و مهمی با مقامات جمهوری اسلامی ایران خواهد داشت.

پیش از این سفر و در راستای اجرای موافقت‌نامه همکاری‌های سیاسی مشترک بین وزارت امورخارجه دو کشور ایران و قطر که در سفر اخیر رئیس‌جمهور به دوحه به امضای مقامات دو کشور رسیده است، اولین جلسه کمیته سیاسی مشترک به ریاست علی باقری، معاون سیاسی وزیر امورخارجه و «احمدحسن الحمادی» دبیرکل وزارت‌خارجه قطر در روز سه‌شنبه در تهران برگزار شد. طبق اعلام مقامات ایران و قطر، پیگیری و تلاش برای اجرای ۱۴ سند همکاری امضا شده بین مقامات دو کشور در سفر ابراهیم رئیسی به قطر در اوایل اسفندماه ۱۴۰۰ در زمینه‌های هواپیمایی، تجاری، کشتیرانی، رادیو و تلویزیون، سیاست خارجی (لغو روادید)، برق، استاندارد و فرهنگی و آموزشی از جمله مهم‌ترین اهداف سفر امیر قطر به ایران در حوزه روابط دوجانبه است.

بر‌گزاری جام‌جهانی فوتبال در سال‌جاری در قطر فرصت خوبی است تا ایران بتواند از این فرصت برای گسترش گردشگری خود استفاده کند و سهمی از بازار ایجاد شده در این زمینه را از آن خود کند. چنانکه در همین راستا پیشنهاد‌هایی از سوی مقامات ایرانی به مقامات قطری برای استفاده از پتانسیل جزایر کیش و قشم داده شده است و همچنین دو کشور در تلاش هستند که در این مدت تعداد خطوط پروازی بین دو کشور را نیز گسترش دهند.

میانجی‌گر یا تسهیل‌کننده؟

در روز‌های اخیر برخی از رسانه‌های غربی و عربی منطقه در گزارش‌هایی با مضمون پشت‌پرده سفر امیر قطر به تهران عنوان کرده‌اند که با توجه به وقفه پیش‌آمده در بر‌گزاری حضوری مذاکرات وین و باقی‌ماندن برخی چالش‌ها بین ایران و آمریکا در جریان بر‌گزاری این مذاکرات، امیر قطر در این سفر با توجه رابطه خوبی که با مقامات دو کشور ایران و آمریکا دارد، تلاش خواهد کرد که به تسهیل این مذاکرات کمک کند. طبق خبر‌های منتشرشده، امیر قطر بعد از سفر به تهران راهی برخی از کشور‌های غربی از جمله انگلیس و آلمان خواهد شد.

او احتمالا در این سفر‌ها دیدگاه‌های ایران را به مقامات غربی منتقل خواهد کرد تا در این فرآیند در قامت یک میانجی یا تسهیل کننده عمل کند. چند روز پیش خبر‌گزاری رویترز به نقل از «یک منبع مطلع» که نام او را فاش نکرده است، در مورد این سفر نوشت: شیخ تمیم بن‌حمد آل‌ثانی، امیر قطر از ایران بازدید خواهد کرد و سپس سفری به انگلیس و اتحادیه اروپا خواهد داشت. به گفته این منبع که «نمی خواست نامش فاش شود»، محور اصلی گفتگو‌ها «پر‌کردن حفره» مذاکرات هسته‌ای خواهد بود که از‌ماه مارس به حالت تعلیق درآمده است.

حمایت عمان

همزمان با این تحولات، وزیرخارجه عمان گفت از تلاش‌های بین المللی برای به موفقیت‌رساندن مذاکرات هسته‌ای ایران حمایت می‌کنیم. بدر بن‌حمد البوسعیدی در کنفرانس خبری مشترک با سرگئی لاوروف در مسقط گفت «سلطنت عمان از تمام تلاش‌های بین‌الملل برای به موفقیت‌رساندن مذاکرات پرونده هسته‌ای ایران حمایت می‌کند و طرفی را در تعلیق مذاکرات مقصر نمی‌داند؛ اما ما از گفتگو و صحبت مستقیم حمایت می‌کنیم.»