جایگزین‌های فروپاشی مذاکرات هسته‌ای با ایران

اقتصاد۲۴- محکوم شدن ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی و واکنش تهران به این اقدام، فاصله زیادی را که بین واقعیت‌های کنونی و امید به احیای توافق هسته‌ای سابق یا دستیابی به نسخه‌ای جدید از آن وجود دارد، نشان می‌دهد. مسئله کنونی این است که در صورت فروپاشی کامل و نهایی مذاکرات هسته‌ای بین غرب و ایران، دو طرف مناقشه چه جایگزین‌هایی دارند که می‌توانند از آن‌ها استفاده کنند.

به دنبال محکوم شدن ایران در شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی، این کشور فعالیت ۲۷ دوربین نظارتی آژانس را در تاسیسات هسته‌ای نطنز، اصفهان و تهران و دیگر اماکن متوقف کرد. به دنبال آن رافائل گروسی، مدیرکل آژانس هشدار داد فعال نشدن این دوربین‌ها حداکثر تا چهار هفته آینده به معنای از بین رفتن بخت احیای برجام است. ایران همچنین اعلام کرد روند تولید و نصب سانتریفیوژ‌ها و به کارگیری نسخه‌های جدیدتر و کارآمدتر را تسریع خواهد کرد.

تهران همچنان بر سه خواسته خود در مذاکرات یعنی حذف سپاه پاسداران از فهرست تروریسم، تضمین دادن آمریکا درباره خارج نشدن مجدد از توافق هسته ای، و لغو بخش اعظم تحریم‌های آمریکا قبل از امضای توافق پافشاری می‌کند، و ابزار‌هایی برای تحقق خواسته‌های خود در اختیار دارد که می‌توان آن‌ها را در دو گروه دسته بندی کرد. نخست، ابزار‌هایی که مستقیما به فعالیت‌های هسته‌ای ایران ارتباط دارد مثل افزایش درجه غنی سازی به ۹۰ درصد و خروج از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای و کاهش سطح همکاری با آژانس بین المللی انرژی اتمی تا سطحی که عملا مانع عمل کردن بازرسان آژانس به ماموریت هایشان در تاسیسات هسته‌ای ایران می‌شود.

گروه دوم، ابزار‌هایی هستند که به طور مستقیم به مذاکرات هسته‌ای ارتباط ندارند و شامل نقشی می‌شوند که بازو‌های خارجی ایران به خصوص سپاه پاسداران انقلاب و نیرو‌های بومی وابسته به آن در شماری از کشور‌های عربی مثل عراق، لبنان، یمن، سوریه و غزه ایفا می‌کنند. تصادفی نیست که هرگاه مذاکرات هسته‌ای به بن بست می‌خورد، یک مسئول ایرانی تهدید می‌کند که اگر اسرائیل مرتکب اشتباهی در خصوص ایران شود، تل آویو و حیفا با خاک یکسان خواهند شد.

بیشتر بخوانید: مهدی پازوکی: باقری کنی از اساس برجام را قبول ندارد

ترسیم مرز‌های دریایی بین لبنان و اسرائیل نمونه‌ای از پرونده‌هایی است که ایران می‌تواند از آن‌ها در مذاکرات هسته‌ای بهره برداری کند. نماینده حزب الله لبنان این واقعیت را درک می‌کند و در سایه آن فعالیت می‌کند به طوری که هیچ اقدام عملی علیه کشتی یونانی که برای اکتشاف گاز وارد میدان دریایی «کاریش» شده بود انجام نداد تا به مذاکرات ایران و آمریکا آسیب نرسد، ولی در عین حال به آمریکا و اسرائیل فهماند که مرز‌های دریایی لبنان به ابزاری در مذاکرات تبدیل شده است. در عراق نیز اربیل و موسسات وابسته به آمریکا هدف حمله گروه‌های مسلح ولایی قرار گرفت، ولی تا حد اعلان جنگ علیه آمریکا پیش نرفت.

همزمان با این بازی پیچیده، بحران اقتصادی در ایران و نارضایتی مردمی در این کشور از اوضاع وخیم معیشتی ادامه دارد و اسرائیل نیز بی وقفه تهدید به حمله نظامی گسترده به تاسیسات هسته‌ای ایران می‌کند و ائتلاف‌های منطقه‌ای خود را گسترش می‌دهد و همکاری امنیتی و نظامی با دشمنان نظام ایران در داخل و خارج را تقویت می‌کند.

هرچند وقوع جنگ جدیدی در خاورمیانه به علت تاثیر مستقیم آن بر قیمت نفت از مسائلی نیست که دولت آمریکا در آستانه انتخابات میان دوره‌ای کنگره خواهان آن باشد و همین مسئله تا حدی حاشیه مانور ایران و توانایی آن برای پافشاری بر مواضعش را افزایش می‌دهد، ولی هیچ نشانه‌ای وجود ندارد مبنی بر این که غرب و واشنگتن از اصول ثابت خود در رابطه با ایران و مشخصا جلوگیری از عبور این کشور از آستانه هسته‌ای و ایجاد زرادخانه هسته ای، دست خواهند کشید.

منبع: الشرق الاوسط / دیپلماسی ایرانی