بازگشت به عصر برجام

اقتصاد۲۴- همزمان با برگزاری نشست خبری مشترک وزیر خارجه ایران و مسئول روابط خارجی اتحادیه اروپا و تاکید بر ازسرگیری مذاکرات احیای برجام، ۱۵ سازمان امریکایی از رئیس‌جمهوری ایالات متحده خواستند با انجام وظایف و مسئولیتش در جلوگیری از آن‌چه «فاجعه» توصیف کردند، اقدامات لازم برای احیای برجام را به کار گیرد و از دیگر سو نشریه رسمی دولت آمریکا اعلام کرد: «دولت آمریکا با صدور یک دستورالعمل جدید ممنوعیت صدور ویزا برای کسانی که در سپاه پاسداران خدمت سربازی خود را گذرانده‌اند، لغو کرده است.»

جوزف بورل به تهران آمده است. سفری که از آن به‌عنوان «نخستین سفر مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا به تهران از زمان روی کار آمدن دولت سیزدهم» یاد می‌شود و در حالی بدون اعلام قبلی انجام شد و این مقام ارشد اتحادیه اروپا صبح دیروز با استقبال وزیر امور خارجه جمهوری اسلامی وارد تهران شد که در ادامه روز پرکاری که پشت‌سر گذاشتیم، مذاکراتی به‌مدت ۴ ساعت در محل ساختمان وزارت امور خارجه ایران انجام گرفت. مذاکراتی که خبر‌های عصر دیروز حکایت از دستاورد‌هایی داشت که می‌توان آن را به‌نسبت مثبت ارزیابی کرد و این در حالی بود که در این مذاکرات علی باقری‌کنی معاون سیاسی وزیر امور خارجه و مذاکره‌کننده ارشد ایران در مذاکرات وین، رضا نجفی معاون حقوقی و بین‌المللی وزیر امور خارجه، مرضیه افخم مشاور وزیر و مدیرکل زنان و حقوق بشر با انریکه مورا، معاون جوزف بورل و نماینده اتحادیه اروپا در مذاکرات وین به گفتگو نشستند و همزمان پس از اتمام ۴ ساعت مذاکره، بورل و امیرعبداللهیان در یک نشست مطبوعاتی مشترک به تشریح نتایج این مذاکرات پرداختند.

همزمان، اما در شرایطی که بسیاری از ناظران معتقدند آن‌چه در نهایت قادر به ایجاد گشایش در مذاکرات احیای برجام، شکست بن‌بست و وقفه ایجاد شده در ماه‌های گذشته و نهایتاً بازگشت به میز مذاکرات خواهد بود، نه جوزف بورل و اتحادیه اروپا و گفت‌وگوهایش با وزیر امور خارجه ایران، بلکه دولت ایالات متحده آمریکا و البته رابرت مالی، نماینده ویژه کاخ سفید در امور ایران و مسئول تیم مذاکره‌کننده آمریکا در گفتگو‌های هسته‌ای است که جوزف بورل پیش از عزیمت به تهران در یک شام کاری با رابرت مالی به گفتگو نشسته بود. گفتگو‌هایی که انریکه مورا در قامت معاون مسئول روابط‌خارجی اتحادیه اروپا آن‌را «گفتگوی عمیق در مورد برجام و چشم‌انداز‌های منطقه‌ای در خاورمیانه به طور وسیع» توصیف و همچنین تاکید کرد که «رابرت مالی» در جریان آن شام کاری تعیین‌کننده بر «تعهد قاطع آمریکا برای بازگشت به توافق» تاکید کرده است.

تصمیم کاخ سفید برای کاهش محدودیت‌ها علیه سپاه

اما همزمان با حضور بورل و مالی در تهران و در شرایطی که این دو مقام ارشد اتحادیه اروپا روبه‌روی حسین امیرعبداللهیان و علی باقری‌کنی مشغول مذاکرات ۴ ساعته بودند، انتشار یکی، دو خبر از واشنگتن نیز به‌نحوی دیگر امید به احیای برجام را زنده کرد. خبر‌هایی که دست‌کم در یک مورد سندی بود در اثبات آن‌چه انریکه مورا در خصوص «تعهد قاطع آمریکا» و نماینده ویژه این کشور در مذاکرات هسته‌ای برای «بازگشت به توافق» عنوان کرده بود. خبری که خیلی زود به‌نقل از نشریه رسمی دولت آمریکا در فضای رسانه‌ای داخلی نیز بازتاب یافت و از جمله ایسنا نوشت: «دولت آمریکا با صدور یک دستورالعمل جدید ممنوعیت صدور ویزا برای کسانی که در سپاه پاسداران خدمت سربازی خود را گذرانده‌اند، لغو کرده است.»

بیشتر بخوانید: ادامه مذاکره، انتخاب مشترک تهران و واشنگتن

این خبر که البته ارتباط مستقیم و روشنی به موضوع برجام و مسائل مربوط به پرونده هسته‌ای ایران نداشت، اما از آن‌جا که طی ماه‌های گذشته بسیاری از ناظران عمده مشکل میان ایران و آمریکا در بازگشت به میز مذاکره را به موضوع تحریم سپاه از جانب آمریکا و اصرار دولت بایدن بر حفظ نام این نهاد نظامی در فهرست گروه‌های تروریستی از منظر واشنگتن مربوط می‌دانستند، این تصمیم وزارت‌خانه‌های امور خارجه و امنیت داخلی آمریکا با همراهی دادستانی کل ایالات متحده به‌نوعی چراغ سبز کاخ سفید به ایران تعبیر شد.

دستورالعملی که به ماموران مرزبانی آمریکا اجازه می‌دهد برای افرادی که خدمت سربازی اجباری خود را در سازمانی که از سوی دولت آمریکا به‌عنوان گروه تروریستی شناخته می‌شود، سپری کرده‌اند، روادید سفر به آمریکا صادر کنند و مشخصاً می‌تواند بر روند صدور ویزا برای کسانی که به‌دلیل خدمت وظیفه در سپاه پاسداران از دریافت ویزای آمریکا محروم شده‌اند، اثرگذار باشد. در این دستورالعمل البته به‌طور مشخص اشاره‌ای به نام «سپاه پاسداران» نشده، اما در عین حال تاکید شده که صدور ویزا برای چنین افرادی پس از انجام «تمامی بررسی‌ها» درباره سابقه‌شان و تحقیقات امنیتی کامل بلامانع است.
نامه ۱۵ سازمان امریکایی به بایدن
این در حالی است که همزمان در خبری دیگر، ١۵ سازمان آمریکایی در نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهوری آمریکا نسبت به از دست رفتن فرصت نجات توافق هسته‌ای ٢٠١۵ و آنچه کاهش همکاری ایران با آژانس بین‌المللی انرژی اتمی خواندند، ابراز نگرانی کرده و خواستار حفظ این توافق شده‌اند. این ١۵ سازمان امریکایی که J Street، Indivisible و Quincy Institute for Responsible Statecraft و شورای ملی ایرانیان آمریکا از جمله آن‌ها هستند، در نامه خود با اشاره به خاموش کردن ٢٧ دوربین نظارتی آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در تاسیسات هسته‌ای ایران، این را که جو بایدن اجازه می‌دهد سیاست داخلی مانع از احیای توافقی شود که هدف آن منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای است، «حیرت‌آور» خوانده و با تاکید بر این‌که بایدن و بسیاری از مقام‌های ارشد دولتش پیش‌تر خروج ترامپ از توافق هسته‌ای را «فاجعه» می‌خواندند، رئیس‌جمهوری کنونی ایالات متحده را «مسئول شکست برجام» دانسته‌اند. نویسندگان این نامه همچنین با تاکید بر این‌که اقدامات ایران در راستای کاهش تعهدات برجامی صرفاً واکنشی بود به آن‌چه در دولت ترامپ با تعبیر «فشار حداکثری علیه ایران» مطرح می‌شد، «جلوگیری از فاجعه» را «وظیفه و مسئولیت جو بایدن» خوانده و خطاب به او آورده‌اند: «اقدامات لازم برای احیای برجام را به کار گیرید!»

نشست خبری مشترک امیرعبداللهیان و بورل

اما حوالی بعدازظهر دیروز وقتی وزیر امور خارجه ایران و مسئول روابط‌خارجی اتحادیه اروپا پس از فارغ شدن از مذاکرات ۴ ساعته، روبروی خبرنگاران حاضر شده تا در یک نشست خبری مشترک از دستاورد‌ها و نتایج مذاکرات بگویند، حسین امیرعبداللهیان با «طولانی» و البته «مثبت» خواندن این مذاکرات، بر تلاش ایران برای دستیابی به «روابط متوازن در عرصه سیاست خارجی» تاکید کرد و با بیان این‌که «آقای بورل چندی پیش این موضوع را مطرح کرده‌بودند که چگونه می‌توانیم از بن‌بست به وجود آمده بعد از صدور قطعنامه علیه ایران در شورای حکام، خارج شویم و کار را دنبال کنیم.»، گفت: «در همین چارچوب از آقای بورل دعوت کردیم که به تهران سفر کند تا از نزدیک تمام ابعاد قضیه با حضور تیم‌های مذاکراتی دنبال شود.»

او با اشاره به مذاکراتی که «مفصل، عمیق و دقیق» توصیف کرد، از آمادگی جمهوری اسلامی برای از سرگیری مذاکرات احیای برجام خبر داد و گفت: «آنچه که برای ایران مهم است این است که نفع کامل اقتصادی از توافقی که در سال ۲۰۱۵ ایجاد شده به دست بیاورد و چرخه انتفاع اقتصادی ایران از این توافق کامل شود و هر موضوعی که بتواند نفع کامل اقتصادی ایران از احیای برجام را تحت تاثیر قرار دهد از نظر ایران قابل قبول نخواهد بود.» او با تاکید بر اینکه مسیر گفتگو‌ها به‌زودی از سر گرفته می‌شود، گفت: امیدواریم طرف آمریکایی این بار واقع‌بینانه و منصفانه در مسیر مذاکرات و رسیدن به نقطه پایانی توافق اقدامات مسئولانه انجام دهد و به تعهداتش عمل کند.» جوزپ بورل نیز در ادامه این نشست خبری مشترک، هدف اصلی خود از این سفر را «شکستن بن‌بست به وجود آمده» و «کاهش تنش‌ها» عنوان کرد و گفت: «تلاش ما بر این است که در خصوص مذاکرات و ادامه آن انگیزه جدیدی ایجاد کنیم و مذاکرات را بر روی ریل قرار دهیم.» مسئول روابط‌خارجی اتحادیه اروپا همچنین با تاکید بر ادامه گفتگو‌ها در جلسات بعدازظهر با دیگر مقام‌های ایرانی اعلام کرد: «قرار است در روز‌های آتی مذاکرات را از سر بگیریم.

اینکه می‌گویم روز‌های آتی واقعا روز‌های آتی و فورا. قرار است به سرعت بن‌بست به وجود آمده را بشکنیم و تنشی را که در روز‌های گذشته وجود داشته، متوقف کنیم.» بورل با اشاره به دلایل توقف چند ماهه مذاکرات از لزوم عبور از آن‌چه در گذشته رقم خورد و تسریع روند امور در آینده سخن گفت و تأکید کرد: «این تصمیم در واشنگتن و تهران گرفته شده که مذاکرات آغاز شود.»

بیشتر بخوانید: موشکافی ریشه اصلی انشقاق در میان اصولگرایان

او که صراحتاً تیمش را «تسهیل‌گر روابط ایران و آمریکا» معرفی کرد، همچنین از «تلاش این تیم برای حل مسائل باقی‌مانده و دستیابی به توافق» خبر داد و گفت: «رسیدن به توافق برای ایران، اروپا و کل دنیا مهم است!» بورل با تاکید بر این‌که «روابط دو جانبه ایران و اروپا از پتانسیل قدرتمندی برخوردار است»، از همکاری اقتصادی دوجانبه در حوزه نفت و انرژی سخن گفت و با تاکید مجدد بر لزوم احیای کامل برجام و از سر گرفتن مذاکرات وین تصریح کرد: «در همین چارچوب باید نگرانی‌های جامعه بین‌الملل برطرف شود و ایران نیز به منافع اقتصادی خود دست پیدا کند.»

جوزف بورل همچنین در ادامه روز گذشته در حساب کاربری‌اش در توییتر نوشت: «سفرم به تهران یک هدف عمده دارد؛ دادن نیروی محرکه‌ای جدید به مذاکرات و بازگرداندن توافق هسته‌ای (برجام) به مسیر خود.» بورل که همچنین مذاکره درباره «موضوعات حیاتی دیگر» مانند آن‌چه «بازداشت آزاردهنده شهروندان اتحادیه اروپا در ایران» را از جمله دیگر اهداف سفر خود عنوان کرد و خواستار آزادی آن‌ها شد، تاکید کرد: «مذاکرات وین فورا و در روز‌های آتی از سرگرفته می‌شود؛ این تصمیم در واشنگتن و تهران گرفته شده که مذاکرات مجددا آغاز شود.»

منبع: پیام ما