عصبانیت بورس از سرنوشت بسته ۱۰ بندی

اقتصاد۲۴- نرخ سود بین بانکی در حالی مرز ۲۱ درصد را شکست که از وعده خاندوزی مبنی بر تثبیت سقف ۲۰ درصدی نرخ سود حدود ۸ ماه می‌گذرد.

روز گذشته بانک مرکزی نرخ سود بین بانکی را اعلام کرد. طبق این گزارش نرخ سود بین بانکی در هفته پایانی تیر ۱۴۰۱ معادل ۲۱.۱۴ درصد اعلام شد. حداقل نرخ توافق بازخرید نیز ۲۰.۹۱ درصد معین شد و در سال جاری بالاترین رقم را برای این مولفه به ثبت رساند.

بررسی تغییرات نرخ سود بین بانکی از ابتدای سال ۱۴۰۱ تا تاریخ ۲۳ تیر نشان می‌دهد نرخ سود از ۲۰.۳۶ به ۲۱.۱۴ درصد رسیده است. باید توجه داشت که وزیر اقتصاد سال گذشته سقف ۲۰ درصدی را برای نرخ سود بین بانکی تعیین کرده بود. حالا با شکسته شدن این سقف توسط بانک مرکزی می‌توان گفت وعده آقای وزیر نیز نقض شده است.

وعده خاندوزی چه بود؟

این اتفاق در حالی رخ می‌دهد که سید احسان خاندوزی در آذرماه ۱۴۰۰ وعده تثبیت نرخ سود را با رعایت سقف ۲۰ درصدی داده بود. این وعده وزیر اقتصاد در قالب طرحی موسوم به بسته ۱۰ بندی حمایت از بورس ارائه شد. این طرح توسط ستاد اقتصادی دولت و با تایید ابراهیم رییسی تصویب شده بود با انتقاداتی جدی از سوی اقتصاددانان همراه شد.

دهمین بند از این بسته پرحاشیه عبارت بود از: «بانک مرکزی موظف شد در بازار بین بانکی و بازار ثانویه مداخله کرده و سقف نرخ سود بین بانکی را در سطح ۲۰ درصد نگه دارد.»

این بند جنجالی در حالی در این بسته پیش بینی شده بود که اقتصاددانان آن را ناقض اصل اساسی «استقلال بانک مرکزی» می‌دانستند. از سوی دیگر نیز وزیر اقتصاد پیشتر و در زمانی که در مجلس یازدهم حضور داشت شدیدا بر لزوم حفظ و رعایت استقلال این نهاد تاکید کرده بود. از همین رو اتخاذ چنین تصمیمی رسانه‌های کشور را دچار تناقضی کرد که باعث بروز ابهاماتی درباره مواضع خاندوزی در سمت وزیر اقتصاد شد.

استدلال اقتصاددانان چیست؟

در زمینه تعیین سقف نرخ سود برای بانک مرکزی، هر دو طیف اقتصاددانان دولت‌گرا و جریان اصلی به اتفاق نظر رسیدند که تصمیم آقای وزیر نادرست است. کارشناسان و صاحب نظران جریان اصلی اعتقاد داشتند علاوه بر نقض استقلال بانک مرکزی، اجرای این بند عملا نشان می‌دهد اولویت وزارت اقتصاد مهار تورم نیست. از طرفی دولت‌گرایان و نهادگرایان نیز اعتقاد داشتند نرخ بهره ابزاری است برای کنترل تورم و دولت نباید با توجیه حمایت از بورس، اقدام به سرکوب نرخ سود بین بانکی کند.

بورسی‌ها چرا عصبانی هستند؟

اهالی بازار سرمایه اما اعتقاد دارند نرخ سود بانکی به مثابه قطب‌نمایی برای سرمایه‌های سرگردان عمل می‌کند. در واقع به دلیل اینکه ریسک سپرده گذاری و همچنین استقراض بین بانکی به مراتب کمتر از سرمایه گذاری در بازاری مانند بورس بوده، رقابتی بین این دو شکل گرفته است. در حقیقت سهامداران بورس بر این نکته تاکید دارند که کاهش نرخ بهره باعث می‌شود صاحبان سرمایه (حقیقی و حقوقی) خصوصا بانک‌ها ریسک بورس را پذیرا باشند. این مسئله نیز طبیعتا باعث ورود پول به بورس می‌شود.

بسیاری از اهالی بازار نیز اعتقاد دارند دولت دوازدهم و بانک مرکزی وقت در سال ۹۸ و ۹۹ با استفادهاز این ابزار مردم را برای ورود به بورس ترغیب کردند. به عبارتی بانک مرکزی با سرکوب نرخ بهره، کاری کرد که مردم از ترس جاماندن از تورم، ریسک سرمایه گذاری در بازار سهام را بپذیرند.

حالا همین دسته از فعالان بورسی اعتقاد دارند دولت بازهم باید با استفاده از این ابزار زمینه را برای رشد و بهبود اوضاع بورس استفاده کند. دولت ابراهیم رییسی نیز چنین وعده ای را داده بود اما در حال حاضر با شکستن سقف نرخ بهره بازار سرمایه نیز از حمایت وعده داده شده ناامید شده است.