تاریخ انتشار: ۰۹:۵۰ - ۳۰ تير ۱۴۰۱

اقتصاد چرخشی و ضرورت آن در توسعه اقتصادی

بشر امروز، ناگزیر از توسعه، همواره با چالش‌های آن نیز روبه‌رو بوده است. این چالش‌ها به انحای مختلف نه‌تن‌ها فرایند توسعه را با اخلال همراه می‌کنند؛ بلکه در موارد بسیاری، زندگی بشر را نیز تهدید می‌کنند. به‌عنوان مثال مواردی مانند تغییرات اقلیمی، کمبود منابع حیاتی، بیماری‌ها و مشکلات اقتصادی، از زمره این چالش‌ها محسوب می‌شوند.

اقتصاد چرخشی و ضرورت آن در توسعه اقتصادی

اقتصاد۲۴- بشر امروز، ناگزیر از توسعه، همواره با چالش‌های آن نیز روبه‌رو بوده است. این چالش‌ها به انحای مختلف نه‌تن‌ها فرایند توسعه را با اخلال همراه می‌کنند؛ بلکه در موارد بسیاری، زندگی بشر را نیز تهدید می‌کنند. به‌عنوان مثال مواردی مانند تغییرات اقلیمی، کمبود منابع حیاتی، بیماری‌ها و مشکلات اقتصادی، از زمره این چالش‌ها محسوب می‌شوند. در سمت مقابل نیز انسان به‌عنوان موجودی هوشمند، سعی کرده است تا از طریق روش‌هایی مانند همزیستی و زیست پایدار، شدت این آسیب‌ها را کم کرده و آن‌ها را تا حد ممکن تحمل‌پذیر کند؛ تلاش‌هایی که در برخی موارد موفقیت‌آمیز و در برخی دیگر نیز با شکست همراه شده‌اند.

در این راستا، توسعه صنعتی نیز با وجود الزامی‌بودن، زیست انسان را در مواردی متحمل خطر و آسیب‌های فراوان کرده است. چنان‌که برای حل چالش‌های آن، بسیاری از پژوهشگران و کنشگران سعی کردند تا با ارائه راه‌حل‌هایی، مسیر توسعه صنعتی را هموارتر و زیست‌پذیری انسان را تسهیل کنند. اقتصاد چرخشی به‌عنوان یک مفهوم نوپدید، از این دست راهکار‌هاست. اقتصاد چرخشی به‌عنوان یک نظام اقتصادی پایدار در مقابل ساختار سنتی‌تر آن با نام اقتصاد خطی، می‌کوشد تا ارزش تولید‌شده در چرخه را حفظ کرده و تا حد ممکن آن را به ابتدای زنجیره بازگرداند.

به بیان کلی‌تر، اقتصاد چرخشی در پاسخ به تحولات جاری بین‌المللی درخصوص گرمایش زمین، کمبود منابع، توجه به محیط زیست و همچنین ارائه مدلی اقتصادی با هدف حذف ارتباط مستقیم مابین توسعه اقتصادی و استفاده از منابع، معرفی شده است. اقتصاد چرخشی در چارچوب گفتمان پایداری، مفهومی است که استفاده از عناصر استفاده شده و همچنین ذخیره ارزش موجود در انتهای یک چرخه و بازگرداندن ارزش موجود به ابتدای فرایند با هدف به‌کارگیری مجدد آن را تشریح و توصیه می‌کند. بحران‌های زیست‌محیطی موجود و همچنین فقدان بعضی منابع در کنار دستاورد‌های اخلاقی، اجتماعی و همچنین اقتصادی این مفهوم، جایگاه آن را در فرایند سیاست‌گذاری کشور‌ها بسیار برجسته می‌کند.

با وجود تلاش‌های انجام‌شده مفهوم اقتصاد چرخشی هنوز هم پدیده نوینی است که به تفکر و پژوهش‌های بیشتری نیاز دارد. در‌این‌میان بسیاری آن را مفهومی وابسته به نظام اقتصادی، برخی برگرفته از مفاهیم توسعه پایدار و برخی دیگر نیز مواردی مانند بهینه‌سازی، بهبود مصرف و بازطراحی با هدف ایجاد مداخلات زیست‌محیطی را مفاهیم پایه آن می‌دانند. بررسی پدیدارشناسانه مفهوم اقتصاد چرخشی نیز به نوعی چندرشته‌ای بودن آن را آشکار می‌کند. اقتصاد در این مفهوم دربرگیرنده یک نظام معنایی است و از خرده‌نظام‌هایی تشکیل شده که هریک وظیفه و کارکرد ویژه‌ای دارند. لفظ چرخش نیز خرده‌مفاهیم پایه‌ای مانند تبادل، تعامل، دادوستد و اجتماع را شامل می‌شود. اصطلاح اقتصاد چرخشی برای اولین بار از سوی پیرس و ترنر

(Pearce and Turner) در سال ۱۹۸۰ در پژوهشی با عنوان «توسعه اقتصاد پایدار» با تأکید بر ارتباط درونی میان اقتصاد و محیط زیست و مبتنی بر پارادایم‌های اقتصادی به‌ویژه اصل هزینه-فایده سودگرایانه مطرح شد. براساس‌این مفهوم جدید در تقابل با مفهوم اقتصاد خطی (بگیر، بساز، استفاده کن و دور بینداز) قرار گرفت و مفاهیمی نوین ازجمله بساز، استفاده کن، دوباره استفاده کن، دوباره بساز و بازیافت کن را مطرح کرد.

به منظور نائل‌آمدن به اهداف اقتصاد چرخشی در دهه‌های گذشته تلاش‌های بسیار زیادی صورت گرفته است؛ هرچند این تلاش‌ها توانسته‌اند مفهوم‌سازی اقتصاد چرخشی را تا حد قابل قبولی بگسترانند؛ با این حال هنوز هم ارکان اصلی و راهبرد‌های فراگیر قابل قبول، در بسیاری از جنبه‌های مختلف نظام اقتصاد چرخشی در دسترس نیست. بسیاری از متخصصان و پژوهش‍گران، سازوکار‌های خالق ارزش در نظام اقتصادی را به‌عنوان محور‌هایی می‌شناسند که بررسی آن‌ها می‌تواند ارکان اصلی راهبرد‌های استقرار نظام چرخشی را هموار سازد. براساس اسناد بالادستی، حداقل پنج راهبرد کلان برای اعمال راهبرد‌های نظام اقتصاد چرخشی پیش‌رو است. لازم به ذکر است که هر‌یک از این راهبرد‌ها تمرکز ویژه‌ای بر روی یک موضوع دارند و از ابعاد مختلفی سازوکار استقرار نظام چرخشی را به تصویر می‌کشند.


بیشتر بخوانید: پیام رکوردزنی نرخ سود بین بانکی به بازار‌ها چیست؟


۱. باریک‌کردن: به معنای استفاده حداقلی از مواد مصرفی محصولات و متعلقات آنان، استفاده کم، بهینه و متناسب با خروجی انرژی در همه زنجیره‌های ارزش و تأمین یک ماهیت کسب‌وکاری.

۲ کندکردن: به معنای استفاده بیشتر از محصولات، مواد مصرفی و همچنین متعلقات آنان در یک بازه زمانی طولانی‌تر با هدف کاهش استفاده از انرژی.

۳. بسته‌کردن: به معنای بازگرداندن محصولات و همچنین باقی‌مانده مصرف مشتری به چرخه‌های اقتصادی.

۴. بازتولید: به معنای مدیریت و پایدارسازی خدمات زیست‌بوم‌های طبیعی در راستای استفاده از انرژی‌های تجدید‌پذیر و مواد غیر‌سمی و همچنین استفاده از مواد و تجهیزات تجزیه‌پذیر در ارکان مختلف زیست‌بوم‌های کسب‌وکاری و فناورانه.

۵. آگاهی‌بخشی: به معنای استفاده از فناوری اطلاعات در راستای حمایت از چهار رکن اصلی ذکرشده.

در کشور ما ایران نیز خطرات قریب‌الوقوع زیست‌محیطی در کنار وابسته‌بودن توسعه اقتصادی به استفاده از منابع اولیه، لزوم این مفهوم را بیش‌از‌پیش پررنگ می‌کند. در چنین ساختاری، نه‌تن‌ها منابع اتلاف می‌شوند؛ بلکه زنجیره ارزش درونی کسب‌وکار‌ها نیز به مصرف انرژی بالایی برای تولید و سپس بازیافت مواد نیاز دارد؛ بنابراین مفهوم اقتصاد چرخشی، به صورت کلی مدیریت پسماند را امری ضروری، ولی بسیار غیربهینه معرفی می‌کند و بر اصولی تأکید دارد که بر مبنای آن لازم است سازوکار‌های اقتصادی و کسب‌وکاری از بنیادین‌ترین مراحل تا پسماند، به نحوی طراحی شوند که از رسیدن مواد خام به بخش پسماند تا حد ممکن جلوگیری شود.

منبع: شرق

ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت انواع دستگاه ماینر امروز + جدول

قیمت سکه و طلا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس امروز + جدول

عکس/ طرفداری شیلا خداداد از تتلو!

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت دلار و یورو امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

علائم مهم این سرطان گوارشی شایع چیست؟

قیمت خودرو‌های سایپا امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

فیلم/ دلیل جدایی المیرا شریفی‌مقدم از شبکه خبر افشا شد

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

عکس/تصویر جنجالی مصاحبه سفیر ایران با مجری زن تلویزیون باکو

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۱۰ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

قیمت سکه پارسیان امروز پنجشنبه ۹ فروردین ۱۴۰۳ + جدول

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

فیلم/ رقیب مهم هادی چوپان در مسترالمپیا ۲۰۲۴ کیست؟

اثر خیره‌ کننده برندگان مسابقات عکاسی طبیعت در سال ۲۰۲۴

عکس/ ست الهام حمیدی و همسرش در کنسرت

تصویری عاشقانه از بازیکن سابق پرسپولیس و همسر جذابش

معرفی مرسدس بنز G کلاس با پیشرانه شش سیلندر هیبرید

تولید پژو پارس در سال جدید از سر گرفته می‌شود؟

قیمت روغن مایع به این رقم رسید + جدول

بازدهی صندوق‌های سرمایه گذاری بورس بررسی شد

عکس/ استوری احساسی سردار آزمون با دخترش

مدت زمان تحویل کارت‌های سوخت کاهش می‌یابد

روایت حسن روحانی از «صبح جمعه» گرانی بنزین

دلار در یک هفته چقدر بازدهی داشت؟

بازدهی بازار طلا در یک هفته گذشته

شرکت چینی BOE احتمالاً نمایشگر آیفون SE ۴ را تولید می‌کند

عکس/حمله تسنیم به سفیر ایران در باکو به دلیل عکس با خانم مجری!

«سلطان رمزارز» جهان به ۲۵ سال حبس محکوم شد!

یک مسئول سابق: صدیقی از من خواسته بود ملک بهزیستی همجوار باغ ازگل را هم به او بدهیم!

عکس/ امضای جهانبخش بر پای شکسته دختر هوادار

بازداشت فرزند حمید نوری در سوئد + عکس

عکس/ اولین نماینده عربستان در مسابقه دختر شایسته جهان

ثبت رکورد جدی در قیمت حواله خودرو‌های جانبازان!

حذف شرکت‌های ایرانی از بازار عراق

داعش برای عملیات «گرگ تنها» در خاک اروپا فرمان داد!

یک قانون جدید برای صدور پایان کار ساختمان

بهترین ارز‌های دیجیتال برای سال ۲۰۲۴

قیمت طلا به ریل تعادلی خود بازمی‌گردد؟

فیلم/ ادعای جدید امیرحسین ثابتی علیه لاریجانی در شبکه افق

آندرتیکر، ستاره کشتی کج جهان وارد ایران می‌شود؟

فیلم/ دلیل جدایی المیرا شریفی‌مقدم از شبکه خبر افشا شد

حذف کاظم صدیقی از سخنرانان شب قدر دانشگاه امام صادق + عکس

سایه سنگین حادثه تروریستی مسکو بر روابط روسیه و بوسنی/ تشدید کش مکش های قومیتی؟

علی قنبری، اقتصاددان: فعالیت اقتصادی در گرو داشت ارتباطات خاص/ اقتصاد کشور در سال ۱۴۰۲ نه شفاف بود و نه آزاد

سکوت اژد‌های زرد در دریای سرخ؛ نگاهی به موضع چین در قبال انصارالله/ دلیل صبوری پکن چیست؟

واگویه‌های جامعه در نوروز ؛ مردم را سر کار گذاشتند/همه‌چیز بهم ریخته است و همه بریده‌ایم/ فریادها به گوش دولت می‌رسد؟

دعای روز هجدهم ماه رمضان + معنی و تفسیر

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت سکه و طلا + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو + جدول

قیمت سکه پارسیان + جدول

قیمت بیت کوین و رمزارز‌ها + جدول

قیمت دلار، یورو و سایر ارز‌ها + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ایسوس

قیمت انواع دستگاه ماینر + جدول

قیمت انواع لپ تاپ اچ پی HP

اقتصاد ایران در سال ۱۴۰۳ با بحران هایش چه خواهد کرد؟/ فقر امسال تشدید خواهد شد/ هزینه اختلاس‌ها را طبقات متوسط و ضعیف جامعه می‌پردازد

قیمت دینار عراق امروز + جزئیات

قیمت لیر ترکیه امروز + جزئیات

بهترین زمان خرید دلار

هفت ماده غذایی مفید برای مبتلایان به نارسایی قلبی