جدال بانوی آهنین ترکیه با اردوغان

اقتصاد۲۴- یک زن سیاستمدار ترک به نام مرال آکشنر، توجه محافل سیاسی و رسانه‌ای ترکیه را به سوی خود جلب کرده است. دیدار‌های او با مردم کوچه و خیابان و مواضع سیاسی اش، هر روز در روزنامه‌ها و شبکه‌های تلویزیونی مورد توجه قرار می‌گیرد. به باور اغلب آگاهان سیاسی، مرال آکشنر رهبر حزب خوب، به یک پدیده سیاسی – اجتماعی تبدیل شده و زیر پای اردوغان و باغچلی را خالی کرده است.

حالا کمال کلیچدار اوغلو رهبر حزب جمهوری خلق، مهمترین مخالف اردوغان است و مرال آکشنر نیز نفر دوم جبهه مخالفین است.

کلیچدار اوغلو و آکشنر، ائتلاف ملت را تشکیل دادند، اما حالا ۴ حزب دیگر نیز به آنان پیوسته و یک ائتلاف ۶ گانه علیه اردوغان به وجود آورده اند. گفته می‌شود آکشنر مهمترین کاتالیزور و شتاب دهنده برای تحمیل یک شکست سنگین بر اردوغان و باغچلی خواهد بود.

با آن که حزب تحت امر خانم آکشنر عمری ۴ ساله دارد، اما یک شبه ره صد ساله پیموده و ۳۷ کرسی از مجموع ۶۰۰ کرسی پارلمان ترکیه را در اختیار دارد. این در حالی است که حزب اسلامگرای سعادت از احزاب قدیمی تاسیس شده توسط مرحوم اربکان، تنها ۱ کرسی و حزب وحدت بزرگ از مهمترین احزاب ملی گرای ترکیه نیز تنها ۱ کرسی دارد.

مرال آکشنر با تانسو چیللر نخست وزیر اسبق ترکیه، دو تفاوت جدی دارد. ۱. آکشنر محجبه نیست. اما یک ملی گرای محافظه کار و اهل نماز است و در نخستین روز اعلام تغییر کاربری موزه ایاصوفیا، بدانجا رفت و با حجاب اسلامی، نماز اقامه کرد. این در حالی است که چیللر، مخالفت قاطعانه خود با دین اسلام را از کسی نهان نمی‌کرد. ۲. تانسو چیللر دارای مدرک دکترای اقتصادی بود و آداب سیاست و رهبری را در یک دوره آموزشی ۹ ماهه در آمریکا فرا گرفت. اما آکشنر اهل میدان و سخنرانی است و ۳۰ سال تجربه کار سیاسی دارد و برای رسیدن به قدرت، در کوره سیاست عینی و خیابانی پخته شده است.

پاسخ‌های هوشمندانه آکشنر به سوالات مردم

از روزی که نظام سیاسی ترکیه از پارلمانی به ریاستی تغییر کرد، آکشنر در مورد سوء استفاده اردوغان از قدرت هشدار داده و اعلام کرد که هیچ نظارتی بر قوه مقننه باقی نمی‌ماند و اصل تفکیک قوا از میان بر می‌خیزد. او در این چند سال توانسته موج اجتماعی گسترده‌ای علیه تصمیمات و اقدامات اردوغان را به راه بیندازد و او را حتی نزد گروهی از محافظه کاران جامعه نیز منفور کند.
آکشنر دیروز در اکانت اینستاگرام خود از مردم خواست برای او سوالات خود را بفرستند. پرسش‌های هواداران آکشنر و پاسخ‌های او، به شرح زیر است:

چه غذای خاصی هست که خیلی وقت‌ها هوس کنید، بخورید؟
کته گوجه. خودم هم خیلی خوب پخت می‌کنم.

آیا به طور مرتب، مراقبت از پوست انجام می‌دهید؟
بله. برنامه مداوم دارم. من از کرم مناسب سنم استفاده می‌کنم.

کدامیک از لوازم آرایشی برایتان مهم است و می‌خواهید همیشه همراه داشته باشید؟
فون صورت.

مدیر حزب شما در شهر کیرکلارلی، با رئیس شاخه استانی یعنی کورشات بیگ قهر کرده و با هم حرف نمی‌زنند.
فردا در کیرکلارلی خواهیم بود. مطمئن باشید رسیدگی می‌کنیم.

آیا با حزب عدالت و توسعه ائتلاف خواهید کرد؟ من شخصاً بر اساس پاسخ شما رای خواهم داد.
خیر. با حزب عدالت و توسعه ائتلاف نمی‌کنیم. حالا بر اساس چیزی که گفتم رای بده.

آخرین فیلمی که دیدید؟
من نمی‌توانم به سینما بروم. اما توصیه می‌کنم فیلمی به نام «مرد خاکستری» (The Gray Man ۲۰۲۲) را در نتفلیکس تماشا کنید.

برج و نشانه شما چیست؟
برج من خرچنگ و نشانه من هم کمان است.

آیا طراح لباس دارید؟
من خودم طرح لباس هایم را انتخاب می‌کنم و به خیاطم می‌گویم دقیقاً چه می‌خواهم. بنابراین، من سبک لباس پوشیدن رسمی خودم را دارم.

اولین اقدام مرال آکشنر پس از رسیدن به نخست وزیری چیست؟
اولین اقدام من امضای کنوانسیون استانبول خواهد بود.

به نظر شما چه کسی سیزدهمین رئیس جمهور ترکیه خواهد شد؟
حالا چرا می‌خواهید اعصاب آقای اردوغان را خورد کنید؟

آبجی مرال! لطفاً سوری‌ها را به وطنشان برگردان!
این کار را خواهیم کرد. آن‌ها را بازخواهیم گرداند.

چگونه با همسرتان آشنا شدید؟
ما هر دو ۱۸ ساله بودیم. همسایه بودیم. ما در خانه‌های مجاور زندگی می‌کردیم. اینگونه با هم آشنا شدیم.

آیا به گشت و گذار در تمام شهر‌ها ادامه می‌دهید؟
ما تقریباً از هر شهری بازدید کردیم و برای بار دوم به بازدید از شهر‌ها ادامه خواهیم داد.

آیا در دوران اقتدار شما، مردم ما در ثروت و رفاه خواهند زیست یا در فقر؟
البته در فقر نخواهید بود. ما جلوی دزدی را می‌گیریم، جلوی اسراف را می‌گیریم، خودمان دزدی نمی‌کنیم، راه را برای دزدی دیگران نیز هموار نخواهیم کرد. کاری می‌کنیم شما در ثروت زندگی کنید.

پیراهنی که می‌پوشید زیباست، چه مارکی است؟
یک زن کارآفرین جوان لباس‌های من را می‌دوزد. پس زیبایی لباس من، از شایستگی اوست.

قهوه یا چای؟
قهوه. اما اتفاقاً چایی که شوهرم دم می‌کند هم فوق العاده است.

این همه انرژی را از کجا می‌آورید؟
از باور و ایمان خودم انرژی می‌گیرم و همین طور از کشورم.

چطوری با عروست کنار می‌آیی؟
بهتر است نگوییم عروس. او دختر من است. خیلی خوب با هم کنار می‌آییم.

لطفا کاری کنید از دست این مرد (اردوغان) خلاص شویم.
نگران نباش. او رفتنی است.

برای درمان درد عشق نصیحتی دارید؟
بله. خوردن غذا و شیرینی.

هنگام عصبانیت یا تنش چه می‌کنید؟
ممکن است آواز بخوانم.

نگاهی به بافت و منطق حاکم بر سوالات و پاسخ ها، نشان می‌دهد که تیم مشاورین آکشنر، به دنبال چند هدف مهم بوده اند: طرح نام آکشنر به عنوان نخست وزیر آینده ترکیه، تاکید بر ابعاد زنانه شخصیت آکشنر، توجه به ابعاد اقتصادی و تاکید بر سبک زندگی مبتنی بر ساده زیستی و فسادستیزی، اطمینان دادن به مردم در مورد رفتنی بودن اردوغان، توجه به ابعاد زندگی سنتی و اجتماعی مردم ترکیه.

آکشنر در مسیر نخست وزیری

مرال آکشنر اعلام کرده که تمایل دارد در انتخابات آتی، نخست وزیر شود. این دقیقاً یعنی چه؟ معنای این سخن آکشنر، این است که او و رفقایش پس از پیروزی در انتخابات، با برگزاری یک رفراندوم، نظام ریاستی را منحل کرده و دوباره ترکیه را به نظام پارلمانی بازخواهد گرداند. در این صورت، رئیس جمهور باز هم یک مقام حقوقی و تشریفاتی و نخست وزیر، همه کاره کشور خواهد بود.

بیشتر بخوانید: تورم ۸۱ درصدی ترکیه در ماه جاری میلادی

اعلام تمایل آکشنر در مورد پست نخست وزیری، به مذاق افرادی همچون علی باباجان و احمد داود اوغلو خوش نمی‌آید. چرا که آنان با آن که در پارلمان کرسی ندارند، اما از منظر دانش و تجربه و تخصص سیاسی و اجرایی، خود را از آکشنر بالاتر می‌بینند و احتمالاً اگر آکشنر نخست وزیر شود، باباجان و داود اوغلو، با اکراه حاضر به پذیرش پست وزارت خواهند شد.

زنی که به راحتی تغییر حزب می‌دهد

آکشنر که قبلاً در دوران دولت ائتلافی اربکان – چیللر وزیر کشور بود، تاکنون چند ایستگاه سیاسی و حزبی را تجربه کرده است.
مرال آکشنر دانش آموخته رشته تاریخ، قبلاً عضو حزب راه راست بود و با حمایت چیللر به مدت چند ماه وزیر کشور شد، بعد‌ها در صف موسسین حزب عدالت و توسعه قرار گرفت و در کنار اردوغان و گل بود، اما درست چند روز قبل از برگزاری کنگره و اعلام موجودیت حزب، از آنان جدا شد و به حزب حرکت ملی پیوست.

او در حزب حرکت ملی نزد رهبر این حزب ملی گرای راست افراطی یعنی دولت باغچلی، احترام و اعتبار ویژه‌ای داشت. اما چند سال که گذشت، سودای رهبری به سرش زد و خواهان برگزاری کنگره شد تا مرشد خود دولت باغچلی را کله کند. باغچلی هم کوتاه نیامد و اعلام کرد که کنگره مخالفین را به رسمیت نمی‌شناسد. آکشنر هم ده‌ها تن از کادر‌های قدیمی حزب حرکت ملی را با خودش بیرون برد و حزب خوب را تاسیس کردند.

در جریان انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۱۸ میلادی، مخالفین اردوغان همگی زیر یک چتر گرد هم آمدند و تصمیم گرفتند عبدالله گل را به عنوان نامزد مشترک و رقیب اصلی اردوغان به میدان بفرستند.
حتی حزب اقماری پ. ک. ک نیز به این سناریو پیوست و همه چیز دست به دست هم داد تا گل رئیس جمهور شود. اما آکشنر کوتاه نیامد و گفت: «من به هوادارانم قول داده ام که به عنوان نماینده آنان وارد صحنه رقابت شوم؛ بنابراین گل، نام مورد حمایت من نیست.»

این سخن آکشنر، تمام سناریو‌ها را تغییر داد و گل نیز به خانه بازگشت. در آن مقطع، انتقادات فراوانی از آکشنر مطرح شد. اما بعد‌ها مشخص شد که او با علم کامل به شکست خود، فقط به دنبال وزن کشی بوده و علاوه بر این، زنی نیست که به عنوان یک وزیر، در گوشه‌ای از دولت تحت امر گل فعالیت کند. او ۲۵ سال پیش وزارت را تجربه کرده و حالا خواهان سطح بالاتری از قدرت است.