توافق هسته ای، نه خیلی دور نه خیلی نزدیک!

اقتصاد۲۴- به رغم آن که جوزپ بورل، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و معاونش انریکه مورا از تکمیل پیش نویس نهایی توافق جدید هسته‌ای سخن گفته اند، ولی دو طرف ایرانی و آمریکایی با احتیاط و تردید با این پیش نویس رفتار می‌کنند. در مقابل سکوت رسمی آمریکا، طرف ایرانی تاکید دارد ارائه متن نهایی به معنای پذیرفتن آن نیست چرا که مسائل حل نشده‌ای باقی مانده است که باید درباره آن‌ها تصمیم سیاسی و اقتصادی گرفته شود.

نکته جدید در خصوص موضع ایران این است که راه حلی برای درخواستی که دستیابی به تفاهم با واشنگتن را تهدید می‌کرد، پیدا کرده است. ایران تاکید کرد از شرط خارج شدن نام سپاه پاسداران از فهرست تحریم‌ها صرف نظر کرده و حتی تاکید می‌کند این مسئله جزء مسائل مطرح شده در مذاکرات و شروط مذاکره کننده ایرانی نبوده است. ایران در عوض بر بسته شدن پرونده تحقیقات آژانس بین المللی انرژی اتمی همزمان با صدور قطعنامه‌ای در شورای حکام آژانس که بر صلح آمیز بودن برنامه هسته‌ای ایران و وجود نداشتن فعالیت هسته‌ای نظامی در این کشور تاکید دارد، پافشاری می‌کند.

خودداری آمریکا از ارائه هرگونه تضمین مکتوب به ایران در خصوص خارج نشدن این کشور از توافق هسته‌ای در آینده و تضمین حق برخورداری ایران از آزادی فعالیت‌های اقتصادی و تجاری از جمله دسترسی به درآمدهایش بدون هیچ مانعی موجب شد مذاکره کنندگان ایرانی درصدد یافتن راه حل‌هایی باشند که تا حد امکان این خواسته‌ها را اجابت کند.

در برابر حاضر نبودن واشنگتن به دادن تضمین بر سر خارج نشدن مجدد از توافق هسته‌ای با روی کار آمدن رئیس جمهوری جدید، طرف ایرانی به دنبال تثبیت دستاورد‌های خود در ماه‌های اخیر زمینه غنی سازی اورانیوم است به این صورت که تاکید دارد این دستاورد‌ها را حفظ می‌کند و آن‌ها را به شکلی که هستند به حال تعلیق در می‌آورد تا در صورتی که دولت آمریکا در آینده بدعهدی کرد بتواند به سرعت واکنش نشان دهد.

در خصوص تضمین‌های اقتصادی نیز ایران به دنبال دریافت تعهدات سیاسی و اقتصادی است که موانع سرمایه گذاری خارجی و معاملات اقتصادی و تجاری ایران با جهان را هم در بخش انرژی و هم در سایر بخش ها، از میان بردارد. در این رابطه ایران بر احیای همه مندرجات توافق سال ۲۰۱۵ و افزودن تفاهم‌های جدید به آن در کنار از سرگرفته شدن نظارت آژانس انرژی اتمی و بازرسان تاکید دارد تا این حق را داشته باشد که در صورت عمل نکردن سایر طرف‌ها به تعهداتشان، ایران نیز دسترسی‌های آژانس را متوقف کند.

بیشتر بخوانید: آمریکا: موضوعات بزرگ برجام حل و فصل شده است

ایران نمی‌خواهد زیر بار تفاهم یا توافقی برود که امکان گشودن هر پرونده‌ای را در آینده خارج از چارچوب برنامه هسته‌ای و مسائل مالی و اقتصادی باز کند. تهران تاکید دارد هیچ خلأیی در متن توافق نباشد که آمریکا بتواند از آن برای کشاندن نظام ایران به مذاکرات بر سر مسائل سیاسی و نظامی و مشخصا برنامه موشکی و پهپادی و نفوذ منطقه‌ای ایران بهره برداری کند به ویژه که ایران به دنبال گفتگو‌های منطقه‌ای با همسایگانش با هدف کاهش تنش‌ها و ترمیم روابط سیاسی و اقتصادی با آنهاست تا به این ترتیب برگه نگرانی‌های منطقه‌ای را از دست آمریکا و اروپا خارج کند.

نظام ایران نیاز شدید به توافقی دارد تا آن را از بحران اقتصادی فزاینده‌ای نجات دهد که اعتبار نظام و اعتبار دولت ابراهیم رئیسی را تهدید می‌کند به ویژه که سیاست‌ها برای از بین بردن آثار منفی تحریم‌ها نتایج مورد نظر را به بار نیاورده و اوضاع اقتصادی و معیشتی همچنان وخیم است.

بورل و مورا، دستیابی به توافق جدید را در صورتی که دو طرف مناقشه اراده کنند، قریب الوقوع و در دسترس می‌دانند، ولی تهران و واشنگتن هرچند نشانه‌هایی از احتمال دستیابی به توافق در آینده نزدیک را از خود بروز داده اند، ولی معتقدند همچنان با دستیابی به توافق فاصله دارند و هرکدام بر شروط مدنظر خود پافشاری می‌کنند. این مسئله سرنوشت توافق را با ابهام مواجه می‌سازد مگر این که راه حل‌های میانه پیدا شود.

منبع: ایندیپندنت عربی / دیپلماسی ایرانی