مذاکرات هسته‌ای در بن بستی که طرفین باورش ندارند

اقتصاد۲۴- تقریبا قطعی است که مذاکرات دوجانبه غیرمستقیم بین ایالات متحده آمریکا و ایران با میانجی گری اتحادیه اروپا بدون نتیجه مثبت به پایان رسیده است، ولی دو طرف مذاکره و ترویکای اروپایی حاضر به اعلام مرگ مذاکره برای احیای برجام نیستند. خودداری از اعلام مرگ مذاکرات، ریشه در عوامل متعددی دارد که می‌توان آن‌ها را ابزار‌های قدرتی توصیف کرد که هر دو طرف در اختیار دارند. همچنین می‌توان آژانس بین المللی انرژی اتمی را کنار گذاشت یا آن را به نوک پیکان برای تشدید تنش‌ها تبدیل کرد.

به نظر می‌رسد هیئت مذاکره کننده ایرانی قادر به تفکیک روند مذاکرات برای احیای توافق هسته‌ای و روند فعالیت آژانس بین المللی انرژی اتمی و ساز و کار‌های تحقیق و بازرسی از فعالیت‌های هسته‌ای نیست که روندی کاملا جدا از مذاکرات سیاسی و اقتصادی است، ولی نقشی محوری در شکل گیری موضع نهایی درباره آینده پرونده هسته‌ای ایران دارد. این ناتوانی طرف ایرانی یا ارتباط دادن عمدی روند مذاکرات با تحقیقات آژانس، موجب شده است ایران بر خواسته خود برای بسته شدن پرونده تحقیقات آژانس به شدت پافشاری کند.

بیشتر بخوانید: اختلاف‌های تهران و واشنگتن حل نشده باقی ماندند

نظام ایران قصد دارد از بحران ایجاد شده با آژانس بین المللی انرژی اتمی و نگرانی آژانس و طرف‌های غربی از فقدان نظارت آژانس بر برنامه هسته‌ای ایران، برای بهبود شروط خود در مذاکره و تحمیل خواسته هایش بر طرف مقابل بهره برداری کند. همچنین ایران با بسته شدن پرونده تحقیقات آژانس می‌تواند راه را به روی تاثیر منفی اسرائیل بر توافق هسته‌ای ببندد و مدارکی را که اسرائیل درباره برنامه هسته ایران به دست آورده است، بی اثر کند.

هم اکنون رویکردی در مراکز تصمیم گیری نظام حاکم بر ایران برای دستیابی به توافق با آژانس مطرح است که بر اساس آن واشنگتن و ترویکای اروپایی به تهران تضمین بدهند که پرونده تحقیقات آژانس را در ماه‌های آینده و پیش از نشست بعدی شورای حکام آژانس در ماه دسامبر خواهند بست و در مقابل، تهران به پرسش‌های آژانس پاسخ خواهد داد به گونه‌ای که نگرانی نظام ایران از سیاسی شدن پرونده در آینده برطرف شود و امکان بهره برداری اسرائیل از این پرونده در آینده از بین برود تا نتواند آن را به ابزار فشار بر واشنگتن برای مانع تراشی در مسیر دستیابی به توافق تبدیل کند. با توجه به در پیش بودن انتخابات کنگره و نیاز دولت بایدن به قاطعیت نشان دادن در پرونده هسته‌ای ایران، چنین راهکاری دست کم تا بعد از انتخابات کنگره مورد قبول دولت آمریکا قرار نخواهد گرفت و شاید به تعویق افتادن مذاکرات هسته‌ای نیز از همین مسئله ناشی می‌شود.

اما اگر اوضاع به سمت پیچیده‌تر شدن پیش برود، نظام حاکم بر تهران دو راه بیشتر نخواهد داشت: یا باید امتیازات دردناکی بدهد و زیر فشار بازگشت تحریم ها، در‌های همه تاسیسات خود را به روی بازرسی‌های سفت و سخت باز کند، یا این که به سمت تنش بیشتر پیش برود و قطع همکاری با آژانس بین المللی و خروج از پیمان منع گسترش تسلیحات هسته‌ای را اعلام کند و با احتمال برخورد نظامی مواجه شود که پیامد‌های آن قابل پیش بینی نیست.

منبع: ایندیپندنت عربی / دیپلماسی ایرانی