علت نوسان قیمت نفت چیست؟/ تصمیمات اوپک لایه های سیاسی دارد

اقتصاد۲۴- پس از نشست اوپک پلاس و کاهش دو و نیم میلیون بشکه‌ای نفت خام، قیمت نفت خام از ۹۲ دلار به ۹۴ دلار رسید و تا ۹۶ دلار هم پیشروی کرد. در همان زمان بود گمانه زنی‌هایی مبنی بر افزایش چند برابری قیمت نفت خام شنیده می‌شد، اما این افزایش قیمت هم دیری نپایید و مجدداً در تاریخ ۱۸ مهر ماه به قیمت نفت خام شاخص برنت پس از کاهش یک دلار و ۷۳ سنتی ۰.۳ درصد افت به ۹۵ دلار و ۹۲ سنت برای هر بشکه رسید. این فراز و فرود تا جایی ادامه دار شد که روز‌های پایانی هفته گذشته قیمت نفت در ۲۰ مهر ماه، ۹۵ دلار و ۱۱ سنت ثبت شد، در حالی که سه‌شنبه ۱۹ مهرماه، ۹۶ دلار و سه سنت بود. اما این فراز و فرود‌های قیمت نفت تا چه زمانی ادامه خواهد داشت؟

در رابطه با این موضوع فریدون برکشلی رئیس دفتر مطالعات انرژی وین می‌گوید: این مساله سابقه تاریخی دارد، شاید بازار جهانی نفت اجلاس ۵ اکتبر اوپک پلاس را برای مدت‌ها در حافظه تاریخی خود حفظ کند. اوپک پلاس در اولین اجلاس وزارتی حضوری خود از اوایل ۲۰۲۰ و پس از شیوع کرونا، تصمیم به سطحی از کاهش سقف رسمی تولید خود کرد که فی الواقع هیچ تحلیلگر نفتی تصور آن را نکرده بود. صحبت‌های رایج بحث در مورد امکان کاهشی در سطح ۰/۵ تا ۱ میلیون بشکه در روز از چند روز پیش از اجلاس در محافل نفتی مطرح شده بود. اما رقم مورد توافق که در یک اجلاس بیست و پنج دقیقه‌ای و با حضور ۲۰ وزیر نفت و ۳ نماینده وزیر نفت، در وین تشکیل شد، بازار شوکه کرد.

وی اضافه کرد: با فاصله ۴ ساعت پس از انتشار بیانیه دبیر خانه اوپک که به ساعت واشنگتن ۸/۳۰ دقیقه صبح چهارشنبه بود، پرزیدنت بایدن به لحنی غیر متعارف از عربستان و اوپک پلاس انتقاد کرد و تصمیم اجلاس وین را سیاسی خواند. به فاصله کوتاهی فضای حمله به تصمیم پنجم اکتبر اوپک پلاس چنان شدت گرفت که عملاً هیچ کارشناس نفتی جسارت دفاع از بیانیه اوپک پلاس به عنوان یک تصمیم کارشناسانه را نداشت. پشتیبانی از تصمیم اوپک پلاس معادل حمایت از جنگ روسیه در اوکراین و تلاش برای کمک به شکست بایدن در انتخابات میان دوره‌ای نوامبر تلقی شده بود. 

کاهش تولید نفت تصمیم سیاسی نبود 

برکشلی اضافه کرد: حالا یک هفته پس از تصمیم اوپک پلاس قیمت‌های جهانی نفت پس از یک جهش ۱.۵ دلاری سه روزه مجدداً به زیر کریدور ۹۰ دلار در هر بشکه برای برنت بازگشت. در حقیقت تصمیم اوپک پلاس منبعث از یک عزم سیاسی نبود. دبیرخانه سازمان اوپک، برآورد قبلی خود در مورد تقویت طرف تقاضا در سه ماهه آخر ۲۰۲۲ و سه ماهه اول ۲۰۲۳ را خوش بینانه برآورد کرده بود. دبیرخانه آژانس بین المللی انرژی در پاریس، در گزارش سپتامبر خود، ضعف طرف تقاضا در در سه ماهه آخر ۲۰۲۲ را بیان کرده بود. در گزارش آژانس بین المللی انرژی نسبت به نرخ رشد اقتصادی چین و در نتیجه رشد تقاضای نفت چین به عنوان موتور تقاضای جهانی نفت، ابراز نگرانی شده بود. امروز بازار می‌داند که تقاضای نفت چین برای ماه‌های پایانی ۲۰۲۲ و بلکه سه ماهه اول ۲۰۲۳، به سطح سه ماهه اول ۲۰۲۰ باز نخواهد گشت. این را آمریکا هم به خوبی می‌داند.

بیشتر بخوانید: بازی اوپک در زمین روسیه/ آمریکا اوپک را تحریم می‌کند؟

رئیس دفتر مطالعات انرژی وین با اشاره به اینکه در شرایط فعلی تنها تحریم‌ها می‌تواند قدرت سیاست خارجه آمریکا را حفظ کند، توضیح داد: بایدن نسبت به عملکرد حزب خود در انتخابات نوامبر بدبین است. یکی از دلایل عمده آن را هم، قیمت بالای بنزین می‌داند که شهروندان امریکایی را ناراحت و بدبین کرده است. دیدگاه رأی دهندگان امریکایی نسبت به عملکرد دولت‌ها، در پمپ بنزین‌ها شکل می‌گیرد. حالا قیمت‌ها در حال صعود است و پرزیدنت بایدن به دنبال بهانه جویی‌های بین المللی است. من حتی از احتمال تحریم نفتی عربستان هم چندان تعجب نمی‌کنم. تحریم حالا تنها و قدرتمندترین اصل سیاست خارجی دولت‌های امریکاست. 

تحلیل گران انرژی نگاه فرابازاری به تصمیمات اوپک دارند 

برکشلی اضافه کرد: باید توجه داشت در سازمان اوپک، تصمیمات معمولاً لایه‌های سیاسی هم دارد. این لایه‌های سیاسی با گسترش اوپک به حوزه کشور‌های غیر عضو اوپک و به ویژه روسیه، قدری شدت هم پیدا کرده است؛ بنابراین بیشتر تحلیلگران بازار جهانی نفت، تصمیمات اوپک پلاس را از زاویه‌های فرابازاری هم نگاه می‌کنند. درهم تنیدگی ابعاد اقتصادی و سیاسی به تحلیل بازار ابعاد تازه‌ای داده است. این موضوع با توجه به جنگ اوکراین و تحریم روسیه توسط اعضای پیمان اتلانتیک شمالی، پارامتر‌های تازه‌ای را وارد مباحث تحلیلی کرده است. چنانچه، آمریکا بتواند یک پیمان ناتوی نفتی را عملیاتی کند و سیاست تعیین سقف قیمت برای انرژی روسیه عملی شود، طبیعتاً قیمت‌های بالاتر جهانی نفت برای روسیه و هر کشور تحت بهتر خواهد خواهد بود.

وی در خاتمه تصریح کرد: در مورد ایران هم قیمت‌های بالاتر نفت، مسلماً بهتر خواهد بود. اطلاعات قابل استنادی در مورد میزان و نحوه عرضه نفت خام ایران در بازار در دسترس نیست که البته دلیل آن وجود تحریم هاست. در هرصورت قیمت بالاتر برای ایران هم مطلوب است. نماینده جمهوری اسلامی ایران در اجلاس ۵ اکتبر اوپک پلاس در وین از کاهش ۲ میلیون بشکه‌ای سقف تولید حمایت کرد.