مواضع برجامی دولت سیزدهم و فرار رو به جلو؛ بازی در زمین سوخته!

اقتصاد۲۴ -این روز‌ها که عملا مذاکرات برجام در سایه اعتراضات یک ماه اخیر و نیز موضوع ارسال پهپاد به روسیه در جنگ اوکراین به در بسته خورده است و به گفته صریح مقامات آمریکایی فعلا گفتگو بر سر احیای توافق هسته‌ای در اولویت سیاسی خارجی واشنگتن قرار ندارد، تهران از مذاکره می‌گوید. این در حالی است که بسته‌های تحریمی اروپا و فشار‌ها برای اجماع جهانی علیه جمهوری اسلامی ایران موجب شده مسیری برای مذاکره فراهم نباشد. شاید در سایه همین فشار‌ها و تحریم‌ها است که دولت سیزدهم با طرح کردن آمادگی خود برای گفتگو و مذاکره به دنبال تعدیل فشار‌ها است.

در همین رابطه ناصر کنعانی، سخنگوی وزارت خارجه دولت سیزدهم روز دوشنبه در نشست خبری در پاسخ به سوالی در ارتباط با آخرین روند مذاکرات رفع تحریم‌ها اظهار کرد: «با مذاکراتی که صورت گرفته زمینه برای جمع‌بندی توافق و بازگشت طرف‌ها به توافق فراهم است. صورت مسئله در این زمینه روشن است. جزئیات و گام‌هایی که باید برداشته شود مشخص است و به نظر می‌رسد که در این زمینه اراده سیاسی آمریکایی‌ها محل تردید است و اگر آن‌ها از اراده سیاسی لازم برخوردار باشند زمینه برای انجام گام‌های بعدی جهت حصول توافق فراهم است.»

وی در پاسخ به این سوال که برخی می‌گویند در این زمینه ایران منتظر فرا رسیدن زمستان در اروپاست، گفت: «ما منتظر چیزی در این زمینه نیستیم. منتظر زمستان نیستیم و در اولین روزی که آمریکایی‌ها اراده خود را نشان دهند ما می‌توانیم در مسیر حصول توافق حرکت کنیم. ما نیازمند هیچ بازه زمانی نیستیم. ما اثبات کرده‌ایم که پایبند به میز مذاکره هستیم. ما مذاکره برای مذاکره انجام نمی‌دهیم. مذاکره می‌کنیم که به اجرای توافق برگردیم. همانطور که پیش از این گفته‌ام ایران کشوری است که در عمل نشان داده که اگر توافق کند به روند اجرای توافق پایبند است و به تعهدات خود عمل می‌کند و ما با طرفی مواجه هستیم که پیش از این از توافق خارج شده و به تعهدات خود عمل نکرده، در همین چارچوب برای توافق نیازمند تضمین هستیم که رفتار گذشته تکرار نشود.»

به فاصله ساعاتی پس از این اظهارنظر‌های کنعانی، رسانه نزدیک به شورای عالی امنیت ملی در توییتی نوشت: «چنانچه از ابتدای مذاکرات رفع تحریم‌ها به صراحت اعلام شد، جمهوری اسلامی ایران آگاهانه و برای کسب منافع ملی به گفتگو‌ها ورود کرد و با توجه به فعال بودن این روند، تا زمان حصول توافق قوی میز مذاکرات را ترک نخواهد کرد.»

افزون بر این‌ها رئیس جمهور نیز در جمع مدیران ارشد رسانه‌های بین المللی عضو اتحادیه خبرگزاری‌های آسیا و اقیانوسیه (اوآنا) به مذاکرات هسته‌ای ایران پرداخت و گفت: «ما به دنبال حق جمهوری اسلامی هستیم آن چه در برجام بود با نقض از سوی آمریکایی‌ها مواجه شد، اروپا هم به تعهدات خود عمل نکرد فقط جمهوری اسلامی به تعهداتش عمل کرد. آژانس بین المللی انرژی اتمی ۱۵ بار به طور رسمی اعلام کرده که فعالیت‌های هسته‌ای ایران هیچ انحرافی ندارد؛ در مذاکرات نیز ایران حرف‌های خود را با منطق و استدلال بیان کرد و آمریکا باید تصمیم بگیرد، اما تاخیر می‌کند و زمان را می‌گذراند.»

رئیسی با تاکید بر اینکه ما مصمم هستیم که حقوق ملت را دنبال کنیم، افزود: «ایران رفع و خنثی کردن تحریم‌ها را همزمان در دستور کار دارد. آمریکایی‌ها در مواجهه با ایران برای چندمین بار دچار خطا و اشتباه در برداشت شدند، جمهوری اسلامی ایران امروز قدرتمندتر از هر زمانی است و حضور بسیار موثری در منطقه داشته و بنا دارد این حضور قدرتمندانه را برای حمایت از مظلومان عالم و مردم تحت ستم و آزادیخواهان ادامه دهیم.»

بیشتر بخوانید: بلینکن در گفتگو با رایس: تصمیم با مردم ایران است

در مقابل ایالات متحده موضعی متفاوت دارد. رابرت مالی، نماینده ویژه آمریکا در امور ایران در گفت‌وگویی با شبکه سی‌ان‌ان گفت: «مذاکرات احیای برجام در حال حاضر حتی در دستور کار دولت بایدن قرار ندارد و کاخ سفید تمرکزی روی آن ندارد.» مالی در ادامه تصریح کرد: «ما باید ببینیم که آیا این دولت ایران، دولتی است که می‌خواهد به یک توافق دست پیدا کند یا نه؟ اما در حال حاضر، تمرکز روی اتفاقاتی است که می‌افتد، چون مذاکرات متوقف شده است.» نماینده ویژه آمریکا در امور ایران، درباره وضعیت مذاکرات احیای توافق هسته‌ای در وین مدعی شد: «دلیل این که مذاکرات در یک بن‌بست قرار دارد و دلیل این که پیش نمی‌رود، این است که ایران در دو ماه گذشته، موضعی در این مذاکرات اتخاذ کرده که واقعا مغایر با بازگشت به توافق است. آن‌ها درخواست‌هایی مطرح می‌کنند که هیچ ارتباطی به برجام ندارند. تا زمانی که این طور باشد، مذاکرات در وقفه خواهد بود.»

آنتونی بلینکن، وزیر خارجه آمریکا هم اعلام کرد که احیای توافق هسته‌ای برجام قریب‌الوقوع نخواهد بود. به گزارش رویترز، بلینکن جمعه گذشته عنوان کرد: «از نظر ایالات متحده دیپلماسی بهترین راه برای رسیدگی به برنامه هسته‌ای ایران است، اما به دلیل درخواست‌های اضافی ایران، احیای توافق هسته‌ای ۲۰۱۵ با ایران را قریب‌الوقوع نمی‌داند.» ساعاتی پیش ازاین موضع گیری بلینکن، ند پرایس، سخنگوی وزارت خارجه آمریکا نیز در کنفرانس خبری در رابطه با مذاکرات هسته‌ای با ایران گفت: «در حال حاضر مشخص است که حصول توافق قریب‌الوقوع نیست. توافق در حال حاضر در دسترس نیست؛ چرا که تقاضا‌های ایران از مرز‌های برجام فراتر رفته‌اند. ما طی هفته‌های اخیر اخباری در خصوص آمادگی ایران برای تغییر رویه دریافت نکرده‌ایم.»

البته ند پرایس در نشست هفتگی خود با خبرنگاران که دیروز سه شنبه برگزارشد، در پاسخ به ادعای وزیر امور خارجه ایران مبنی بر اینکه پیامی از آمریکا دریافت کرده که نشان می‌دهد واشنگتن برای دست یافتن به یک توافق در مذاکرات احیای توافق هسته‌ای عجله دارد، گفت: «مسلما چنین پیامی به ایران داده نشده است. این گزارش‌ها به هیچ وجه صحت ندارند. پیام ما تنها این است که از کشتن مردمتان دست بردارید. فرستادن سلاح به روسیه برای کشتن اوکراینی‌ها را متوقف کنید. پیام‌هایی که ما به طور علنی داده‌ایم و به طور محرمانه نیز منتقلش می‌کنیم، این‌ها هستند.» این اظهارات پرایس به دنبال آن مطرح شد که حسین امیرعبداللهیان، وزیر امور خارجه ایران، شنبه هفته جاری عنوان کرد: «سه روز پیش پیامی بین ما و طرف آمریکایی منعقد شد و ما پیامی از طرف آن‌ها دریافت کردیم. آمریکایی‌ها در تبادل پیام‌ها حتی تعجیل دارند که هرچه زودتر به نقطه توافق برسیم.»

آن گونه که از سخنان مقامات کاخ سفید بر می‌آید تا اطلاع ثانوی تنها چیزی که محلی از اعراب ندارد مذاکرات هسته‌ای است. البته پیشتر هم مشخص بود که دولت بایدن ادامه مذاکرات را تا پس از انتخابات میان دوره‌ای کنگره به تعویق انداخته است. در کنار آن سرخوردگی و ناامیدی اروپا از ایران برای احیای برجام باعث شده است که مذاکرات هسته‌ای فعلاً در سایه اعتراضات یک ماه گذشته و موضوع ارسال پهپاد ایران به روسیه قرار بگیرد.

حال دولت سیزدهم که فرصت‌های پیشین توافق را یکی پس از دیگری از دست داد و به امید پاییز و زمستان سرد اروپا، تاخیر در مذاکرات را پیش گرفت و به توصیه روزنامه کیهان که خواستار توقف دوماهه گفتگو‌ها تا آغاز فصل سرما در قاره سبز بود، اکنون با وضعیت پیچیده، بغرنج و سختی در عرصه سیاست خارجی خود با اروپا مواجه شده است. از این حیث اگر مقامات تهران با ادعای آمادگی برای مذاکرات، نوعی فرار به جلو با هدف تعدیل فشار‌های کنونی علیه خود را در دستور کار قرار داده باشند باز هم راه به جایی نخواهد برد. چرا که موضع گیری برجامی این روز‌های دولتمردان ایران بازی در زمین سوخته است.

منبع: شرق