قره‌باغ، منطقه‌ای که خط قرمز تمامیت ارضی ایران است

اقتصاد۲۴-  طی روز‌های اخیر حکومت باکو کریدور لاچین بین ارمنستان و منطقه خودمختار قره‌باغ کوهستانی را مسدود کرد. این عمل حتی برخلاف توافقنامه آتش‌بس ۹ بندی نوامبر ۲۰۲۰ است که بر وجود این کریدور تصریح دارد. همچنین روز سه شنبه باکو در منطقه قره‌باغ کوهستانی شرایط پرواز ممنوع اعلام کرد که شرایط را یک پله دیگر به جنگ نزدیک می‌کند. البته الهام علی‌اف، رئیس جمهوری آذربایجان به تبع برادر بزرگش (رجب طیب اردوغان، رئیس جمهوری ترکیه) یاد گرفته است که امتیازگیری کند، بنابراین می‌توان این اقدامات را نیز در همین راستا ارزیابی کرد.

در صورت سقوط استپاناکرت (مرکز قره‌باغ کوهستانی) سناریو‌های ناخوشایندی پیش روی منطقه قفقاز جنوبی و مناطق اطراف آن از جمله ایران قابل تصور است. حذف مانعی همچون قره‌باغ کوهستانی راه را برای اشغال سرزمینی ارمنستان و تغییر نقشه منطقه و در بلندمدت ضربات امنیتی به مناطق شمال غربی ایران را هموار می‌کند. ارامنه قره‌باغ جزء سرمایه‌های ایران در منطقه هستند. در دهه ۹۰ میلادی ایران توانست از این ظرفیت استفاده کند و تحت حمایت‌های تهران «روبرت کوچاریان» که نخست وزیر قره‌باغ کوهستانی بود توانست در سال ۱۹۹۸ سمت نخست‌وزیری ارمنستان را تصاحب کند. پس از وی نیز «سرژ سارگسیان» همین راه را ادامه داد و ۲۰ سال سیاست خارجی ایروان در مسیر «قره‌باغی» شدن حرکت کرد. ارمنستان تحت رهبری قره‌باغی‌ها نقش به‌سزایی در ایجاد توازن در منطقه داشتند که این نقش در سال ۲۰۱۸ و سقوط سارگسیان و روی کار آمدن پاشینیان از بین رفت.

در این بین جمهوری اسلامی ایران همچنان رویکرد انفعالی خود (که سابقه‌ای ۱۵ ساله از زمان دبیری سعید جلیلی در شورای عالی امنیت ملی دارد) نسبت به مسئله قفقاز را حفظ کرده است. همان طور که اشاره رفت، ریشه این بی عملی از دبیرخانه شعام سرچشمه می‌گیرد و موضع تهران را در این منطقه تضعیف کرده است.  

در زمانی که در تهران از پخش یک مستند درباره حیدرعلی‌اف ممانعت به عمل می‌آید، طرف مقابل از تمام اهرم‌های خود برای به حاشیه کشاندن و ضربه به ایران استفاده می‌کند. قره‌باغ خط قرمز تمامیت ارضی ایران است. چاره تنها اقدامات آفندی به جای رویکرد پدافندی حاکم بر سیاست منطقه‌ای کشور است تا بتوان از خطرات غیر قابل جبران جلوگیری کرد.

منبع: دیپلماسی ایرانی، محمدحسین معصوم زاده