وعده‌های پرهزینه از موانع ساخت مسکن ملی

اقتصاد۲۴ - سال گذشته بود که طرح نهضت ملی مسکن بر اساس قانون جهش تولید مسکن (مصوب مجلس) از سوی ریاست جمهوری و وزارت راه و شهرسازی مطرح شد.
متولیان این طرح اعلام کردند در طول چهار سال دوره دولت سیزدهم سالی یک میلیون مسکن در کل کشور ساخته می‌شود. در آن مقطع، بیش از پنج میلیون و ۴۰۰ هزار نفر برای این طرح ثبت نام کردند که تنها نیمی از آن‌ها توانستند شرایط وزارت راه و شهرسازی را محقق کنند.
از همان ابتدا کارشناسان اعلام کردند که ساخت این تعداد مسکن در یک سال ممکن نیست و تا کنون هم شاهد هستیم پس از گذشت بیش یک سال از آغاز به کار دولت سیزدهم، پیشرفتی در ساخت واحد‌های مسکونی دولت ایجاد نشده است. اما مشکلات پیش روی طرح جهش مسکن ملی کدامند؟
مشکلات پیشبرد پروژه مسکن ملی

تامین منابع مالی

اولین عامل را می‌توان تامین منابع مالی برای این پروژه دانست. علی‌رغم پرسش منتقدان، دولت هیچ منبع مالی مشخصی را معرفی نکرد تا اینکه رستم قاسمی، وزیر پیشین راه و شهرسازی اعلام کرد: «امسال می‌توانیم از طریق فروش اموال و دارایی‌های مازاد دولتی و وزارت راه، تا سقف ۳۰ هزار میلیارد تومان برای طرح نهضت ملی مسکن تأمین منابع مالی داشته باشیم.»

اگر چه این وعده‌ها هرگز عملی نشد، اما حتی در صورت عملی بودن این موضوع نیز همچنان به نظر نمی‌رسید که تحقق وعده ساخت سالانه یک میلیون مسکن توسط دولت ممکن باشد؛ زیرا هنوز مشکلات دیگری در مسیر این پروژه وجود داشت که همچنان نیز به قوت خود باقیست.

تامین زمین

مشکل دوم برای ساخت این ساختمان‌ها تامین زمین مورد نیاز است. ممکن نبودن ثبت نام در ۱۴ استان و ایجاد شهر و شهرک‌های جدید از این مساله خبر می‌دهد که دولت برای تامین زمین پروژه مسکن ملی با کمبود جدی زمین روبه‌روست.
این مشکل به قدری جدی است که دولت در بسیاری از مناطق به تغییر کاربری اراضی روی آورده است. در همین حال در بسیاری از استان‌ها که حالا دولت به کلنگ‌زنی در آن‌ها می‌بالد، زمین‌های مسکن ملی در خارج از حوزه‌های شهری و مسکونی جانمایی شده‌اند!
در همین ارتباط معاون مسکن شهری بنیاد مسکن نیز به تازگی در گفتگو با مهر عنوان کرده است که برای ۹۰۰۰ واحد متقاضی وجود دارد، اما زمین نیست!

حمیدرضا سهرابی افزوده است: ۱۲۰ هزار متر پروژه تعریف شده است که ۱۱۰ هزار واحد از سوی متقاضیان پرداخت شده است که حدود ۹۰۰۰ واحد آن زمین ندارد یا اینکه زمین‌های آن مشکل دارد.
گفته معاون بنیاد مسکن، در بخش قابل توجهی از این موارد با وجود اینکه زمین موجود است و برنامه‌ریزی شده، اما زمین معارض دارد و دادگاه زمین را از وزارت راه و شهرسازی گرفته است! این ۹۰۰۰ واحد از سال ۹۹ تا ۱۴۰۰ تأیید شده و بررسی صلاحیت متقاضیان صورت گرفته، ولی زمین برای ساخت آن‌ها تأمین نشده است.

تامین برق

سومین مشکل را نیز می‌توان مساله تامین برق دانست. طبق گفته مصطفی رجبی مشهدی، سخنگوی صنعت برق، تامین برق برای این حجم از مسکن حدود ۱۵ هزار میلیارد تومان برآورد شده که بیش از ۵۰ درصد بودجه وزرات نیرو را به خود اختصاص می‌دهد. با توجه به اینکه در حال حاضر نیز وزارت نیرو به بخش خصوصی بدهکار است به‌نظر می‌آید طرح مسکن ملی از این لحاظ نیز با مشکل روبه‌رو باشد.

تنش آبی

در چند سال گذشته اکثر شهر‌های ایران با مشکل تنش آبی و فرونشست زمین مواجه هستند و در حال حاضر ۳۰۰ شهر در مرحله تنش آبی قرار دارند. ساخت این حجم از مسکن مستلزم تامین آب برای آن‌ها است و این عامل نیز سدی برای ساخت مسکن جدید در تعداد بالا محسوب می‌شود.

تورم مصالح ساختمانی

پیش‌تر ایرج رهبر، رئیس انجمن انبوه‌سازان تهران در گفتگو با تجارت‌نیوز، هزینه ساخت هر متر از این آپارتمان‌ها را هشت میلیون تومان برآورد کرده بود؛ اما عاملی که در این میان وجود دارد تورم موجود در کشور است. نکته‌ای که رهبر نیز مورد تاکید قرار داده بود.
آخرین داده‌های مرکز آمار ایران نشان می‌دهد قیمت نهاده‌های ساختمانی از تابستان سال گذشته تا تابستان امسال افزایش حدود ۲۹ درصدی داشته است.
اگر این آمار به طور جزئی‌تر بررسی شود، در گروه سیمان ۲۱/۴ درصد، گروه تاسیسات برقی ۳۹/۵ درصد، گروه موزائیک، کاشی و سرامیک ۳۶/۸ درصد، گروه نقاشی ساختمان ۵۶/۸ درصد شاهد افزایش قیمت بوده‌ایم. گروه شیشه با ۸۳/۳ درصد افزایش نسبت به دیگر گروه‌ها رشد بیشتری داشته است.
با این حال به نظر می‌آید تخمین هزینه ساخت باوجود افزایش روزانه قیمت مصالح ساختمانی کار راحتی نباشد؛ بنابراین به نظر می‌رسد احداث مسکن ملی به‌طور گسترده قابل اجرا نباشد و در سال جاری نیز از یک میلیون مسکنی که وعده داده شده بود تقریبا چیزی از آن عملی نشده است. از این پروژه استقبال زیادی هم نشده و تا کنون حدود ۲۵ درصد از کل آورده از سمت متقاضیان تامین شده است.