یک بام و دو هوای برنامه و بودجه

اقتصاد۲۴ طبق آیین‌نامه داخلی مجلس، دولت باید بودجه سالیانه را حداکثر تا ۱۵ آذر به مجلس تقدیم کند که امسال این اتفاق با تاخیر رخ داد و دولت چند روز پیش بودجه لایحه ۱۴۰۲ را به مجلس ارسال کرد. از طرف دیگر موعد اجرای قانون برنامه ششم علی رغم تمدید یک ساله، پایان امسال به اتمام می‌رسد؛ یعنی باید از ابتدای سال آینده قانون برنامه هفتم در کشور اجرا شود، اما هنوز دولت لایحه برنامه هفتم را به مجلس تقدیم نکرده است.

در شرایطی که کمتر از سه ماه تا پایان سال باقی مانده، سوال این است که تکلیف لوایح برنامه هفتم و بودجه ۱۴۰۲ چه خواهد شد؛ محمدباقر قالیباف رییس مجلس در ۲۸ آذر یعنی قبل از تقدیم لایحه بودجه به مجلس، توضیح داده بود که «مجلس اول برنامه هفتم را بررسی می‌کند اگر نتوانیم بودجه را تا آخر اسفند به سرانجام برسانیم ممکن است برای دوماه بودجه دو دوازدهم بسته شود، اما همه تلاش دولت و مجلس این است که این اتفاق نیفتد.»

بعد از تقدیم بودجه همچنان مجلس بر نظر قبلی خود یعنی تقدم بررسی بودجه بر برنامه پافشاری کرد تا جایی که عصر دوشنبه ۵ دی دولت بودجه را به مجلس ارسال می‌کند منتها هنوز این لایحه اعلام وصول نشده است؛ در این باره سید نظام موسوی سخنگوی هیات رییسه مجلس به ایسنا گفته بود که «باید دولت ابتدا لایحه برنامه هفتم را به مجلس تقدیم کند و بعد از آن مجلس لایحه بودجه سال آینده را اعلام وصول کند؛ بر این اساس با تصمیم هیات رییسه مجلس، تا زمانی که تکلیف برنامه هفتم مشخص نشود، لایحه بودجه ۱۴۰۲ اعلام وصول نمی‌شود.»

روز گذشته علی بهادری جهرمی سخنگوی دولت درباره به تعویق‌افتادن روند تقدیم لایحه بودجه و اینکه آیا در این زمینه شاهد لج‌بازی میان دولت و مجلس هستیم، گفت: امسال مثل هر سال از فروردین و اردیبهشت فرآیند تدوین بودجه آغاز شد و در حین تدوین بودجه سیاست‌های کلی برنامه هفتم در شهریورماه هم به دولت و هم به سایر قوا ابلاغ شد. باید دولت دو اقدام را انجام می‌داد؛ یکی بودجه سال ۱۴۰۲ را منطبق با سیاست‌های برنامه هفتم تنظیم کند و دوم اینکه قانون اجرای سیاست‌های برنامه هفتم هم را از شهریور ماه شروع به نگارش کند.

وی ادامه داد: دولت لایحه بودجه را تقدیم مجلس کرد و مجلس هم در چارچوب آیین‌نامه داخلی خود مسیر خودش را پیش خواهد برد. زمان فرآیند تدوین برنامه توسعه از شهریور پس از ابلاغ سیاست‌های کلی در دولت آغاز شده و در حال پیگیری است و به محض تکمیل، تقدیم مجلس شورای اسلامی خواهد کرد.

بیشتر بخوانید: چه افرادی به رئیسی در اقتصاد خط می‌دهند؟

در واکنش به صحبت‌های سخنگوی دولت، محمد رشیدی عضو هیات رییسه مجلس گفت: بدیهی است که باید لایحه بودجه سال ۱۴۰۲ را براساس برنامه هفتم توسعه تنظیم و بررسی کند، اما متأسفانه تاکنون دولت این لایحه برنامه را به مجلس تقدیم نکرده است؛ سیاست‌های کلی در شهریورماه ابلاغ شده و دولت می‌توانست در سه ماه، کار نگارش برنامه هفتم توسعه را انجام دهد پس حتی اگر نظر دولت این بود که برنامه ششم تمدید شود، از همان شهریور باید اجازه تمدید برنامه را از مقام معظم رهبری می‌گرفت تا در صورت موافقت ایشان برنامه تمدید می‌شد.

رشیدی ادامه داد: در هرصورت دولت در چندماه گذشته نه مجوز تمدید برنامه را گرفته و نه برنامه هفتم را آماده تقدیم به مجلس کرده این در حالی است قوه مقننه باید براساس قانون عمل کند.

این عضو هیات رییسه مجلس از نحوه تقدیم لایحه بودجه هم انتقاد کرد و گفت: لایحه بودجه‌ای که به مجلس ارسال شده، بدون انجام تشریفات قانونی و بدون لحاظ کردن جداول و با تاخیر ارائه شده و در صحن مجلس تقدیم نشده است؛ مجلس قانون را رعایت می‌کند پس باید بودجه سال آتی براساس برنامه هفتم آماده شود.

در این بین تعدادی از نمایندگان مجلس هم تذکراتی را در جلسه علنی روز گذشته (۱۴ دی) مطرح کردند؛ محمدعلی محسنی بندپی نماینده نوشهر گفت: بیش از یک ماه و نیم از قول رئیس جمهور برای ارائه لوایح برنامه هفتم توسعه و بودجه سال ۱۴۰۲ به مجلس می‌گذرد و همچنان ما معطل ارائه این لوایح هستیم. هرچه سریع‌تر این دو لایحه تقدیم مجلس شود.

کاظم دلخوش نماینده صومعه سرا نیز بیان کرد: «اینطور که پیش می‌رود قانون بودجه به صورت دو دوازدهم یا سه دوازدهم تصویب می‌شود و این به نفع کشور نیست؛ لایحه برنامه بیاید و ظرف یک ساعت می‌شود تمدید را انجام داد؛ به ولله قسم بودجه کشور را با مشکلات عدیده‌تری مواجه می‌کند.»

تذکری که در پاسخ به آن، علی نیکزاد نایب رییس مجلس بیان کرد: «دولت باید خرداد ماه برنامه را به مجلس ارائه می‌کرد؛ سیاست‌های کلی رهبری شهریور ماه به دولت ابلاغ شد و رییس مجلس شهریورماه در نامه‌ای به دولت خواست که با توجه به ابلاغ سیاست‌های کلی، برنامه را به مجلس بفرستید و دولت شهریور، مهر، آبان و آذر را فرصت داشت تا برنامه را به مجلس ارائه دهد. الان موضوع این است که دولت باید اجازه بگیرد، پیشنهاد دهد و تمدید برنامه به تصویب نمایندگان برسد و سپس بودجه اعلام وصول و مجلس وارد رسیدگی شود. نظر رئیس مجلس این بود که طبق ماده ۱۸۹ باید اول برنامه داده شود، بنابراین در سران قوا صحبت شده و در حال رسیدن به نتیجه‌ای رسیدن و به زودی موضوع برنامه و بودجه تعیین تکلیف خواهد شد.»

شنیده‌ها از تعدادی از نمایندگان حاکی از این است که دولت تا پایان دی ماه لایحه برنامه هفتم را به مجلس تقدیم می‌کند؛ این احتمال وجود دارد که مجلس به صورت همزمان دو کمیسیون تلفیق بودجه و برنامه تشکیل دهد و ابتدا بررسی برنامه را به اتمام رسانده و رسیدگی به بودجه به سال آینده موکول شود؛ موضوعی که بهروز محبی نجم آبادی عضو کمیسیون برنامه و بودجه در گفتگو با ایسنا تلویجا تایید کرد.

محبی نجم آبادی با این توضیح که باید لایحه بودجه در چارچوب برنامه هفتم تدوین شود، گفت: بیش از ۱۲ کمیته در سازمان برنامه و بودجه برای تدوین لایحه برنامه هفتم تشکیل شده و آن‌ها در حال آماده کردن برنامه هستند؛ دولت هم اعلام کرده تا یکی دو هفته آینده یعنی حداکثر تا پایان دی ماه لایحه برنامه هفتم را به مجلس تقدیم می‌کند.

وی ادامه داد: با تقدیم لایحه برنامه هفتم، مجلس می‌تواند بودجه را در چارچوب آن مورد رسیدگی قرار داد؛ در همین راستا ممکن است این دو لایحه به موازارت یکدیگر در مجلس بررسی شده و بودجه در چارچوب برنامه مورد توجه قرار گیرد البته عده‌ای معتقدند که بودجه به صورت سه دوازدهم تصویب شود. در نهایت باید منتظر ماند که مجلس چه تصمیمی می‌گیرد.

به نظر می‌رسد که در نهایت تعیین تکلیف بودجه ۱۴۰۲ و برنامه هفتم توسعه منوط به اجماع مجلس و دولت خواهد بود.