توپِ پر حوزه هنری در فجر چهل و یکم

اقتصاد۲۴- حوزه هنری یک قصه چهل و چهار ساله است. از سال ۵۷، خیابان فلسطین و عنوان اولیه «کانون نهضت فرهنگی اسلامی» با اعضایی، چون محسن مخملباف، مرتضی آوینی، قیصر امین‌پور، محمد کاسبی، رسول ملاقلی پور، فرج‌ا... سلحشور، سلمان هراتی، حسام‌الدین سراج و ... تا امروز، اعضای مجهول و سیاست‌های متغیر، محدودگر و تا حدی انحصارجویانه! از سال ۷۹ که حوزه هنری برای تمرکز بیش‌تر بر یکی از اصلی‌ترین شعارهایش یعنی تولید آثار سینمایی، سازمان سینمایی سوره را راه‌اندازی کرد و در دوران ریاست محمدعلی زم بر آن، آثار شاخصی، چون «شوکران»، «دیدار»، «خواهران غریب»، «آدم برفی»، «مرد عوضی» و «دختری با کفش‌های کتانی» بیرون آمد تا امروز که حوزه پس از تولید حدود ۱۱۲ اثر بلند سینمایی طی چهار دهه، از شعار اصلی خود یعنی تولید فاصله گرفته و به نظر می‌رسد که به دنبال لقمه آماده می‌گردد!

حوزه و تغییر استراتژی از تولید به مشارکت!

توپ پر حوزه هنری در جشنواره فیلم فجر شاید عنوان پرطمطراقی به نظر برسد، اما دور از واقعیت نیست. چراکه این نهاد، تقریبا هر سال با دستی پر، پایه ثابت این رویداد مهم سینمایی بوده و هست. سیاستی که البته با توجه به بودجه قابل توجه و اهدافی که از ابتدا خود حوزه برای خود تعریف کرده و مدعی انجام آن نیز بوده قابل توجیه است.

ظاهرا حوزه امسال با سه فیلم در جشنواره فجر ۴۱ حضور دارد؛ «در آغوش درخت» و «عطرآلود» و «اخت الرضا». البته حوزه تنها «عطرآلود» را به طور مستقل تولید کرده است. چراکه «در آغوش درخت» محصول مشارکتی حوزه و کانون پرورش فکری است و «اخت الرضا» نیز طبق اعلام سایت خبری فانوس رسانه، یک محصول خریداری شده!

البته این استراتژی مختص امسال نیست و تنها جست‌وجویی اجمالی کافی است تا سرنخ آن را در سال‌های گذشته نیز پیدا کنیم. چنانچه در جشنواره پیشین فیلم فجر، رئیس حوزه هنری اعلام کرد که دو فیلم از چهار فیلمی که نماینده حوزه هنری در جشنواره هستند مشارکتی بود؛ «دسته دختران» با بنیاد فارابی و «شادروان» با سرمایه‌گذار خصوصی! اگر بخواهیم مثال شاخص دیگری از مشارکت حوزه در ساخت آثار سینمایی بیاوریم می‌توانیم به سال ۹۵ برویم و «ماجرای نیمروز» را هایلایت کنیم.

حوزه به دنبال جبران ضرر تولید است؟

این همان لقمه آماده‌ای است که در ابتدای گزارش به آن اشاره کردیم. همان خط و مشی که با بودجه قابل توجه این نهاد همخوانی ندارد چرا که حوزه سال گذشته از چهار فیلم دو فیلم و امسال از سه فیلم، دو فیلم را خریداری کرده و به نظر می‌رسد ادامه این روند مساوی باشد با قطع تولید و تبدیل شدن به یک خریدار ثروتمند! حوزه هنری در سال جاری بالغ بر ۲۷۰ میلیارد تومان بودجه با افزایش بیش از ۱۰۰ درصدی نسبت به سال قبل داشته که البته شیوه تخصیص آن مشخص نیست. چه اینکه تولیدات حوزه نیز با وجود بودجه قابل توجه، به ندرت از دو، سه فیلم در سال فراتر برود و سهم حوزه هنری از کل تولیدات سینمای ایران تنها دوبار از یک درصد، اندکی بالاتر رفته است!

گویی حوزه از تولیدکنندگان خود و نتیجه فعالیت آن‌ها در گیشه ناامید شده و می‌خواهد این یاس را به گونه‌ای دیگر جبران کند هرچند در بخش سینماداری، شکست‌های مالی احتمالی حوزه تا حد زیادی تلافی می‌شود. اما چگونه؟

بیشتر بخوانید:  رونمایی از فیلم کاپیتان در جشنواره فجر

سینماداری و سال‌ها انحصار

حوزه هنری میراث‌دار سینما‌هایی است که در سال‌های انقلاب مصادره شدند. در حال حاضر حوزه هنری بالغ بر ۱۵۰ سینما در کشور دارد؛ یعنی بیش از ۴۰ درصد سینما‌های کشور متعلق به این نهاد است و طبعا فروش این سینما‌ها هم به خزانه سازمان تبلیغات اسلامی می‌ریزد. بماند که از یک خبرگزاری و دانشگاه سوره که زیرمجموعه‌های این نهاد هستند نیز نمی‌توان به سادگی گذشت. از طرف دیگر در حالی که بخش بزرگی از سینما‌های کشور خصوصا در شهرستان‌ها تحت مالکیت حوزه هنری است، در سال‌های اخیر، سیاست‌های خلاف قانون و محدود‌کننده حوزه و سوءاستفاده از انحصار خود در سالن‌داری برای عدم اکران سراسری برخی فیلم‌های سینمایی موجب انتقاد اهالی سینما و رسانه شد.

روندی که نشان می‌دهد حوزه نه‌تن‌ها خود از تولید صرف نظر کرده بلکه از بودجه و اهرم فشاری، چون سینماهایش، برای سنگ‌اندازی در تولید و مانع‌تراشی در مسیر رشد سینمای مستقل نیز بهره می‌برد که اگر چنین نیست، شاید بهتر باشد متولیان این نهاد برای مردم شفاف کنند که خروجی فعالیت هایشان طی چند سال اخیر دقیقا چه بوده و چقدر هزینه نیاز داشته؟ و اینکه با توجه با درآمدزایی قائل توجه چرا باید حجمی قابل توجهی از بودجه باز هم به این سازمان و نیز نهاد‌های مشابه تعلق بگیرد؟!