صنعت خودرو نیازی به قیمت‌گذاری دستوری ندارد

اقتصاد۲۴- ‌این طرح خودروساز را موظف کرده که خودرو خود را از طریق بورس کالا و در یک مکانیزم شفاف و رقابتی عرضه کند تا از این طریق صف تقاضا برچیده شود و مصرف‌کننده واقعی بتواند خودروی خود را با قیمت منصفانه‌تری تهیه کند و خودروساز نیز در این راستا زیانی متحمل نشود.

چندی از عرضه خودرو در بورس کالا نگذشته که شورای رقابت نیز وارد ماجرا شده و با دستورالعمل‌هایی در راستای قیمت‌گذاری پافشاری کرد. این رفت و برگشت‌ها کماکان بین وزارت صمت و دولت و شورای رقابت ادامه یافت و به پیچیدگی‌های ماجرا همچنان افزوده شد تا به امروز که به نظر می‌رسد اجماعی بر عرضه خودرو در بورس کالا حاصل شده است هرچند این روش هنوز منتقدین و مخالفینی نیز دارد.

مرکز مطالعات توسعه و رقابت در نشستی که با حضور آقای دکتر خلخالی عضو هیئت علمی دانشگاه علم و صنعت و آقای سلیمانی کارشناس خودرو برگزار شد به بررسی نحوه عرضه خودرو در بورس کالا و راه‌های جایگزین و ابعاد دیگری که میتوان برای این موضوع متصور شد پرداخت.

مهندس سلیمانی با اشاره به روندی که عرضه خودرو در طی چندین سال طی کرده و تاثیر متقابل نرخ ارز بر این بازار، از اینکه رانت نرخ ارز چطور تقاضا‌های سرمایه را به سمت خودرو روانه می‌کند انتقاد کرد و افزود: راهکار‌هایی مانند بورس کالا می‌تواند علاوه بر جلوگیری از این روند و از بین بردن آن، سبب شود که بتوانیم کسری بودجه را به نوعی جبران کنیم.

دکتر خلخالی نیز با تاکید بر فاصله میان قیمت خودروساز و نرخ بازار گفت: این فاصله باعث تشکیل صف تقاضا شده و اگر بتوانیم در این میان راهکار‌های بیندیشیم که مردم تقاضای سرمایه‌گذاری خود را از این بازار خارج کرده و برای حفظ ارزش پول خود به بازار‌های جایگزینی مانند بانک و .. روی آورند، تقاضا در بازار خودرو کاهش یافته و این موضوع به کنترل قیمت خودرو و چالش‌هایی که وزارت صمت برای تعیین قیمت مناسب مصرف کننده با آن روبه رو است، کمک می‌کند.

سلیمانی در پاسخ به این سوال که عرضه خودرو در بورس کالا چقدر می‌تواند کمک‌کننده باشد افزود: بورس به تنهایی برای حذف صف تقاضا کافی نیست و موضوعی که می‌تواند در این بخش جلوی این نگاه سرمایه‌ای به خودرو را بگیرد مالیات است؛ مالیاتی که به درستی طراحی شده باشد و در حال حاضر این ساختار مالیاتی در کشور وجود ندارد. این در حالی است که در سایر کشور‌ها اگر شما به هر دلیلی ماشین خود را بفروشید تا حدود ۱۰ درصد آن را به عنوان مالیات باید پرداخت کنید و این موضوع باعث می‌شود که دلالی خودرو و نگاه سرمایه‌ای به این کالا بی‌معنا شود.

وی با اشاره به نقش انحصار خودرو در این حوزه ادامه داد: در بحث انحصاری که مطرح است باید در نظر داشت مدیرعامل دو خودروساز فعلی دولتی است و این موضوع که بخواهیم یک بخشی از دولت بر بخش دیگری از آن نظارت بکند خیلی معنا نمی‌دهد. در واقع دولت به طور کامل بر برنامه تولید و عرضه این دو خودروساز کنترل دارد. انحصارگر با کاهش تولید یا کیفیت کالا می‌تواند بازار را به هم بریزد، ولی در این موضوع برنامه تولید را وزارت صنعت به خودروساز ارائه می‌دهد و کامل تحت کنترل دولت است و کیفیت نیز شاخص شفافی دارد و کاملا قابل اندازه‌گیری است.

سلیمانی با اشاره به اینکه قیمت‌گذاری دستوری ابزار مناسبی برای کنترل انحصار نیست اضافه کرد: قیمت‌گذاری دستوری باعث دوقیمتی شدن بازار شده و یقینا در این میان یک رانت بی هدفی ایجاد می‌شود. در این شکی نیست که باید انحصارگر را کنترل کرد حتی اگر دولتی باشد، ولی می‌توان این اختلاف قیمت را از آن‌ها گرفته و طی یک مکانیزم و تکالیف پسینی به او بازگردانیم؛ بنابراین این بحث که بازار خودروی ما انحصاری است دلیل نمی‌شود که در بورس عرضه نشود و قیمت‌گذاری نیز ابزار مناسبی برای کنترل انحصارگر نیست.

در ادامه این نشست دکتر خلخالی با بیان راهکار‌هایی که برای تنظیم‌گری اقتصاد خودروساز مطرح می‌شود اضافه کرد: تمام کارشناسان بر اینکه قیمت‌گذاری دستوری اشکال دارد و روش نادرستی است اتفاق نظر دارند، اما در این میان باید این نکته را توجه داشت که ما باید همه مسائل را با زیست بومی که در آن زندگی میکنیم بسنجیم و نمی‌توانیم صنعت خودرو را جدا از سایر صنایع و در یک فضای تفکیک شده ببینیم و وقتی که می‌خواهیم وارد مسئله قیمت گذاری خودرو شویم وارد فضای اقتصاد لیبرال شده و در حوزه‌های دیگر یک دیدگاه سوسیالیستی داشته باشیم.

باید در حوزه اقتصاد معلوم باشد و در این میان آنچه مشخص است این است که کشور ما کشوری نیست که بتوان اقتصادی به معنای همان لیبرالیسم اقتصاد آزاد را در آن پیاده سازی کرد و از هر زاویه به این موضوع نگاه کنیم نباید فرض کرد که قیمت‌گذاری دستوری در این میان اشتباه است باید برای آن یک راه راهکار جایگزین بگذاریم.

بورس راهکاری کاملاً درست و بدون اشکال نیست و آنچه نیاز به تامل و فکر دارد در مورد نحوه استفاده از بورس است. بورس در هر حال یک ابزار است برای عرضه محصولات مختلف و قبل از استفاده از این ابزار باید چالش‌های آن شناسایی شده و برطرف شود. به عنوان مثال قیمت پایه محصولاتی که در بورس عرضه می‌شود اشکال دارد و یک سری از قیمت‌ها بسیار پایین و باعث زیان تولید‌کننده می‌شود از سوی دیگر قیمت برخی دیگر بالا است و باعث زیان مصرف‌کننده می‌شود.

پس در این میان باید توجه داشت که پیش از استفاده از ابزاری مانند بورس باید قیمت خودرو‌ها را واقعی کنیم. همچنین مسئله‌ای که بورس کالا در حال حاضر با آن مواجه است این است که در دسترس همه نیست و افراد مختلف برای ثبت نام در بورس با مشکلات زیادی مواجه می‌شوند.

مشکل سوم به نحوه عرضه در بوررس باز می‌گردد. بورس می‌تواند قیمت بازار را پایین آورده و می‌تواند برعکس عمل کرده و محرک افزایش قیمت باشد و در این میان باید مکانیسم‌هایی تعیین کرد و پیش از آن که کالایی را وارد بورس کنیم باید کف عرضه را مشخص کنیم. نکته اخر در این میان این است میزان فاصله قیمت و اساس آن باید سنجیده شود و در نظر داشته باشیم حمایت بی حساب و کتاب از یک مجموعه آن را به سمت تخریب پیش می‌برد و در حال حاضر بهره‌وری لازم در مجموعه خودروسازی ایجاد نشده و باید درباره مابه تفاوتی که در بورس کالا کسب می‌شود تصمیم گیری شود و می‌توان به عنوان پیشنهاد آن را در پروژه‌های مربوط به هوای پاک و نوسازی ناوگان حمل و نقل صرف کرد و اگر در حال حاضر ساز و کار بورس به این نحوه تغییر بکند و به شکلی در بیاید که بتوان مابه التفاوتی که مصرف کننده پرداخت می‌کند وارد این بخش‌ها شود این موضوع معنادار می‌شود.