مسئولیت ون‌های گشت ارشاد با چه کسی است؟

اقتصاد۲۴-چندی قبل روزنامه همشهری جلد خود را به تصویری «فرضی» از یک خانم ارشاد کننده گشت ارشاد اختصاص داد. روزنامه شهرداری با این تصویر از بازگشت ون‌هایی با بغل نویسیِ ارشاد خبر داد و ادعا کرد که نماینده صیانت از حق اکثریت هستند. برخی هم در پاسخ گفتند اگر قابل افتخار بود تصویری «واقعی» از خانم ارشادگر منتشر می‌کردید. یا اصلا در تلویزیون از ماموران گشت ارشاد تجلیل کرده و از آن‌ها می‌خواستید خاطرات خود را بازگو کنند. تضاد‌ها در مورد مساله حجاب نه فقط رسانه‌ای یا در میان گفتگو‌های مجازی کاربران بلکه در نزاع‌های تریبونی مسئولان نیز به چشم می‌خورد.

اختلافات نهاد‌های مختلف بر سر بازگشت ون‌ها

ماجرا از یک ویدئوی دو دقیقه‌ای آغاز شد که سخنگوی فراجا خبر از بازگشت گشت ارشاد داد. او گفت: «تصمیم فراجا با تاکید رئیس‌جمهور و رئیس دستگاه قضا بوده است.»

چندی بعد از آن که خبر روی خروجی تسنیم قرار گرفت، حذف شد و در توضیح نوشتند: «بعد از تماس برخی افراد در دولت بخش مربوط به دستور رئیسی حذف شده است.»

در این میان واکنش سخنگوی دولت هم حاکی از آن بود که دستگاه اجرایی تمایل دارد این ماجرا به صورت قضایی در نظر گرفته شود. آنچنان که بهادری جهرمی نوشت: «شیوه برخورد با زنانی که تن به حجاب نمی‌دهند، متوجه دولت و ابراهیم رئیسی نیست و تدبیر شیوه اجرای قانون بر عهده قوه قضائیه و ضابطان است.»

واکنش انسیه خزعلی معاون امور زنان دولت هم جالب توجه بود. او گفت: ما دستگاه اجرایی نیستیم و این موضوع را باید از مسئولان وزارت کشور پرسید.

بیشتر بخوانید:عصبانیت مدیر مسئول کیهان از انسیه خزعلی

کیهان، اما در پاسخ خزعلی نوشت: ممکن است خانم خزعلی بگویند پلیس ضابط قوه قضائیه است که باید عرض کرد پلیس تحت امر وزارت کشور است و وزارت کشور بخشی از دولت است.

محمد باقر قالیباف، اما شاید بیشتر از باقی سیاستمداران در این زمینه کانون توجه باشد. هم او که با راست رادیکال و پایداری مرزبندی دارد و نمی‌خواهد در جامعه به عنوان نیروی تندرو شناخته شود. قالیباف که در بهار ۸۴ در قامت یک اصول گرای تکنوکرات ظاهر شد و در جزوه انتخاباتی از حجاب حداقلی به عنوان راهکار یاد کرد حالا در نطقی که به ظاهر نشان‌دهنده مخالفت اش با وضعیت لایحه حجاب است گفته «قانون ناقص تصویب نمی‌کنیم»

صادق زیبا کلام، استاد علوم سیاسی در گفتگو با «شبکه شرق» می‌گوید تنها گروهی که طرفدار حجاب اجباری است کسانی هستند که حاضر نیستند بپذیرند بعد از ۴۴ سال نتوانستند حجاب را به صورت امری دربیاورند که خانم‌ها از آن استقبال کنند. تمام حرف هایشان درباره حق انتخاب و کار فرهنگی هم شکست خورده است. تنها راه باقی مانده این است که با زور و تنبیه حجاب را حاکم کنند. این وضعیت باعث شده در اقلیت قرار بگیرند و پشت الفاظ و عباراتی مثل ما مجری نیستیم سنگر می‌گیرند. می‌گویند ما کارگزار دستورات و قوانین هستیم؛ بنابراین هیچ کدام شان محکم نمی‌گویند حجاب باید اجباری باشد.»

زیباکلام در پاسخ به این پرسش که کدام بخش از قدرت مایل به بازگشت گشت ارشاد است گفت: «اقلیتی که اگر حجاب آزاد باشد برایشان به مثابه یک شکست ایدئولوژیک و سیاسی است. به خاطر نپذیرفتن این شکست می‌خواهند بدون این که نام شان مطرح شود حجاب را اجباری، رستوران‌ها را پلمپ و بر هنرمندان فشار وارد کنند. از زیر مسئولیت گشت ارشاد هم شانه خالی می‌کنند، چون می‌دانند حجاب اجباری و تنبیه زنان و دختران به اشکال مختلف که حاضر به داشتن حجاب اجباری نیستند چقدر موجب ایجاد نفرت در جامعه و حتی میان متدینین می‌شود.»

همه هماهنگ هستند

علی مطهری، نماینده ادوار مجلس، اما به «شبکه شرق» می‌گوید دولت، مجلس و قوه قضاییه ورود گشت‌های ارشاد به خیابان‌ها را قبول دارند. او می‌گوید: «کار خودشان است و قبول دارند. به این شکل نیست که گردن نگرفته باشند. این کار را لازم دانسته‌اند و اجرا می‌کنند. در حال حاضر گشت ارشاد به صورت لسانی عمل می‌کند. رئیس جمهور، قوه قضاییه و وزارت کشور همگی این اقدام را قبول دارند و هماهنگ هستند. در حال حاضر نیروی انتظامی هم در حد تذکر دادن عمل می‌کند.»

گشت ارشاد احیا نشده و نمی‌شود

عباس سلیمی‌نمین، فعال سیاسی اصولگرا، اما معتقد است گشت ارشاد به کل وجود ندارد. او به «شبکه شرق» می‌گوید: «کسی مسئولیت گشت ارشاد را نپذیرفته، چون چنین چیزی احیا نشده و احیا نخواهد شد. اما در ارتباط با برخی هنجار شکنی‌ها ضابطین باید اقداماتی را انجام بدهند. من مخالف گشت ارشادی که بر اساس سلیقه مامور انجام می‌شد، هستم. طبیعی است که مشکلاتی را به وجود می‌آورد. در خیلی از کشور‌ها وظایفی را برای نیرو‌های انتظامی تعریف می‌کنند تا وقتی از خطوط قرمز عبور شد، برخورد کنند.ایران هم نمی‌تواند بدون ضابط اداره شود تا هرکسی هرکاری انجام دهد بازدارنده‌ای وجود نداشته باشد. بین نیرو‌های سه گانه کشور در مورد گشت ارشاد همراهی وجود ندارد، چون مخالف گشت هستند و اظهارات روشنی در این زمینه نمی‌کنند.» اظهارات در مورد بازگشت «ون‌های ارشاد» متناقض است. به نظر می‌رسد هیچ کس دلش نمی‌خواهد تبعات بازگشت این ون‌ها و رویارویی با زنان را برعهده بگیرد. روسال دولت، مجلس و قوه قضاییه یا صراحتا بازگشت گشت ارشاد را تکذیب کرده یا یکی به نعل و یکی به میخ بر رویکرد فرهنگی و نه انتظامی در حوزه حجاب تاکید کرده‌اند. مشخص نیست کدام بخش تمایل به بازگشت ون‌ها و برخورد انتظامی دارد، اما آنچه از این تناقض برداشت می‌شود این است که مجموعه مدیریت کلان کشور نگران تکرار تجربه تابستان ۱۴۰۱ هستند که می‌تواند تبعاتی برای کشور داشته‌باشد.