سرنوشت بورس در گرو تصمیمات دولت در حوزه انرژی و صنایع/ بورس قابلیت رشد تا ۳.۵ میلیون واحد تا پایان سال را دارد

اقتصاد۲۴- بورس از ابتدای هفته شرایط عجیبی را تجربه کرده است و در حالی که روز شنبه و همزمان با آغاز عملیات زمینی ارتش اسرائیل در غزه، بازار سرمایه تهران کران تا کران سرخ بود و دیوار شیشه‌ای بازار آتش گرفته بود، روز یکشنبه، اما ناگهان به نقطه تعادل رسید و روز دوشنبه بازار ناگهان یکی از سبزترین روز‌های خود را تجربه کرد.

اما روز سه‌شنبه رشد شاخص کل بورس به یکباره متوقف و با ۱۹۵ واحد کاهش به یک میلیون و ۹۸۱ هزار واحد رسید.

این عدم تعادل بازار، آن هم در حالی که روز نخست جنگ اسرائیل و حماس تقریبا هیچ واکنش خاصی از بازار سر نزد البته با حواشی و نظرات متفاوتی از سوی کارشناسان بازار سرمایه همراه شد. در همین حال فردین آقابزرگی تحلیل‌گر بازار سرمایه که سابقه مدیریت و مدیرعاملی در کارگزاری‌هایی همچون بانک آینده، صبا تامین، خبرگان سهام و اطمینان سهم را در کارنامه خود دارد درباره این روند بازار سرمایه گفته بود که: «به استثناء وضعیتی که روز شنبه به وجود آمد مهمترین دلیلی که می‌توان برای این موضوع آورد بحث تحولات سیاسی و نظامی است که بین اسرائیل و حماس به وجود آمده که می‌توان گفت اکثر کشور‌ها را نیز درگیر کرده است».

او همچنین تحلیل کرده بود که: «نکته اصلی در اقتصاد و بازار سرمایه به خصوص بازار سرمایه ما غیرقابل پیش‌بینی بودن وقایع و تصمیمات اقتصادی است که بعضاً به دلیل بنیه ضعیف مالی دولت هرازگاهی تغییراتی حتی ۱۸۰ درجه را در این بازار شاهد هستیم که این بی‌اعتمادی و تداوم در بی‌رمق بودن و نیز بی‌نشاط بودن فضای بورس، باعث می‌شود سهامداران خرد و اشخاص حقیقی، خروج سرمایه داشته باشند و سراغ بازار‌های دیگر بروند که متاسفانه عمدتاً بازار سفته‌بازی است».

اما این همه تغییر و تحولات در بازار سرمایه باعث شد که به سراغ این کارشناس بازار سرمایه کشور برویم و نظر وی را درباره روند بازار بورس ایران جویا شویم.

فردین آقا بزرگی در همان ابتدا با اشاره به عادی بودن تاثیر وقایعی همچون جنگ‌ها بر بازار‌های مهم بورس در جهان به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «طبیعی‌ترین شکل رخداد در بورس این است که اقتصاد هر کشور و بازار‌های مالی تحت تاثیر وقایع برون مرزی سیاسی و نظامی قرار می‌گیرند و بورس ایران نیز در روز ابتدای رونمایی از جنگ علنی حماس و اسرائیل به نظر من تا حدودی (۲ درصد) منفی شد و البته دلیل پایین بودن این درصد شاید همین باشد که بورس ایران آنقدر درگیر ناملایمات و تصمیمات غیر کارشناسی و ذی نفعانه و به دور از عقلانیت و خلق الساعه و منبعث از نحوه حکمرانی لحظه ای در عرصه اقتصاد بازار سرمایه قرار گرفته که دیگر واکنش به رخدادهای جهانی تاثیر مستقیم و بزرگی بر آن نداشته است.

وی می‌افزاید: «حداقل از اردیبهشت سال جاری  اعتقاد دارم که تاثیر منفی بیشتر از آنچه دولت و خود ما در داخل بر روی بورس گذاشته ایم، در متر و معیارهای جهانی، وقایع بین الملل نخواهد داشت؛ و البته یک دلیل اینکه افت‌های پیاپی پس از یک رویداد جهانی را نیز بورس ایران، برخلاف ۱۱ سپتامبر یا زمان ترور سردار سلیمانی یا رکود حادث شده در سال ۲۰۰۸ تجربه نکرد، نیز شاید این بود که ارزش ذاتی بورس کماکان در سطح ارزنده تری نسبت به سایز بازار‌ها قرار داشته و دارد.»

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه نیز تصریح می‌کند: «بنابراین زمانی که دخالت در بورس در داخل فزونی می‌گیرد، این بدان معنا خواهد بود که  این بازار چیزی برای از دست دادن و چیزی برای اصلاح کردن، نخواهد داشت و چون دخالت داخلی محسوس بوده، می بینیم که واکنش به یک رویداد مهم جهانی در آن محدود خواهد بود، یعنی یک روز قرمز می شود و به سرعت خود را اصلاح کرده و به مدار برمی گردد. 
اگر هم می بینیم که ظرف روزهای یکشنبه و دوشنبه بازار تا حدودی مثبت بوده نه به جهت حمایتی است که از بازار شده بلکه، بورس به صورت درون زا و خودانتظام سطح ارزندگی، و همچنین اختلاف ناچیز بین ارزش ذاتی و ارزش روز معاملاتی و حتی چه بسا پایین‌تر بودن ارزش روز معاملاتی از سطح ارزش ذاتی اغلب شرکت‌ها و صنایع است که خود را نجات می دهد و آن سرخ شدن بازار نیز صرفا یک رفتار هیجانی چند ساعته در روز رونمایی از جنگ زمینی بود.»

ارزش ذاتی بازار بورس ایران چقدر است؟

آقا بزرگی، اما درباره ارزش بازار بورس ایران به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «معیار‌ها و شاخص‌هایی که می‌خواهم به آن اشاره کنم که بگویم سطح ارزندگی در چه سطحی قرار داده را می‌توان این موارد دانست؛
افزایش سود مجموع شرکت‌های بورس و فرابورس نسبت به سال ۱۴۰۰ که در حال حاضر نزدیک به ۱۰۰۰ همت (هزار میلیارد تومان)، افزایش درآمد حاصل از فروش شرکت‌ها حداقل ۴۰ درصد بیش از مجموع درآمد فروش در سال ۱۴۰۰ و سطح پایین بودن قیمت نسبت به ارزش ذاتی در مقایسه با بازار مسکن و خودرو که در شرایط فعلی همراه با مبالغه و اغراق شده هستند.»

وی می‌افزاید: «باید توجه کنیم بازار ارز و طلا که فعلا سودده است نیز تا حدودی مدیریت شده است، بنابراین باید توجه کرد که به صورت یونیک، واقعیت این است که سطح ارزندگی ذاتی بازار اولین مانع از این شد که یک شوک مقطعی چند ساعته بیشتر برای قرمز شدن بازار رخ ندهد آن هم در شرایطی که اکنون در اوج جنگ هستیم، اما بورس نه صرفا به خاطر تزریق نقدینگی و سخنرانی‌هایی که مسئولین اقتصادی و بورسی کشور انجام می‌دهند بلکه به خاطر سطح ارزندگی باعث پیشگیری از وقوع منفی‌های پیاپی شد.»

بیشتر بخوانید: تزریق پول به بورس، اتلاف منابع ملی است/ نباید جلوی ریزش بورس را گرفت/ اگر در سال ۹۹ بورس دستکاری نمی‌شد...

این کارشناس بازار سرمایه در ادامه نیز با اشاره به اتفاقات رخ داده در اردیبهشت سال جاری در بازار بورس و نامه منتشر نشده خوراک پتروشیمی‌ها به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «هرچند اکنون عوامل بیرونی تاثیر مستقیم خود را در بورس از دست داده اند، اما متاسفانه از اردیبهشت ماه ناملایماتی را همواره بازار بورس ایران تجربه کرده  که در نتیجه آن بازار از دو میلیون و پانصد هزار واحد به زیر دو میلیون واحد سقوط کرد.»

آقابزرگی خاطرنشان می‌کند: «اولین قدم برای ثبات و نجات این بازار نیز باید در ارتباط با افزایش سطح اعتماد عمومی به بازار سرمایه و اقتصاد کشور و مشارکت دادن بخش خصوصی در بخشی از تصمیماتی باشد که در حوزه اقتصاد گرفته می‌شود. این موارد همه جزو مقدماتی است که باید وجود داشته باشد. اگر این مقدمات فراهم شود (که خوشبختانه زیرساخت قانونی آن با اصل ۴۴ قانون اساسی وجود دارد و البته ماده ۳۳ قانون بازار اوراق بهادار نیز مشخص است) آن گاه می توان به ثبات و رشد بازار اطمینان داشت.»

آیا بورس به شاخص سه و نیم میلیون می‌رسد؟

وی در پاسخ به این پرسش که روند بورس کشور را تا پایان سال چطور پیش بینی می‌کند، و با اشاره به ارزش ذاتی بازار سرمایه ایران به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «ببینید در حقیقت عدم ایفای تعهدات و عدم انجام وظیفه دولت در ارتباط با کوچک سازی کماکان ادامه دارد و این بزرگ‌تر شدن و افزایش هزینه‌های عمومی دولت همچنان این نگرانی را ایجاد کرده که دولت هرازگاهی به اقتضای شرایط، هر زمان نیاز و یا تصوری از کم و کاستی داشته باشد به فضای اقتصاد و بازار سرمایه کشور دست اندازی خواهد کرد؛ بنابراین ما باید درباره دو موضوع صحبت کنیم؛ اول سطح ارزندگی بازار، که از نظر من بالای ۳ و نیم میلیون واحد است و من تصور می‌کنم ارزش بازار بین ۳ تا ۳ و نیم و حتی بیش از ۳ و نیم میلیون واحد سطح ارزندگی شاخص کل است و این رقم در مقایسه با سایر بازار‌ها و در مقایسه با رشد درآمد حاصل از فروش و سود عملیات و سود قبل کسر مالیات مجموع شرکت هاست!  دوم این مساله را درک کنیم که، آنچه بازار بورس را تحت تاثیر قرار می‌دهد، تصمیمات پیش بینی نشده دولت است.»

این کارشناس بازار سرمایه همچنین با اشاره به مشکل دخالت دولت و عدم امکان پیش بینی بازار سرمایه با این دخالت‌ها نیز به اقتصاد ۲۴ می‌گوید: «ما اساسا اکنون توان این پیش بینی را نداریم که آیا دولت در ۶ ماه دوم و با فصل سرما، بار دیگر محدودیت و قطعی گاز را برای صنایع اعمال می‌کند و یا افزایش نرخ قائل می‌شود و یا این که آیا می‌تواند مطالبات خود را از کشور‌های دیگر وصول کند؟ چون ممکن است اگر این مطالبات وصول نشود بار دیگر با افزایش تعرفه واردات و صادرات یا نرخ خوراک پتروشیمی‌ها بخواهد آن را جبران کند و این به ضرر بازار سرمایه خواهد بود».

آقابزرگی در پایان می‌افزاید: «بنابراین در دو موضوع می‌توانیم مساله را پیش بینی کنیم؛ من اعتقاد دارم بدون دخالت‌های دولت ، بین سه تا سه و نیم میلیون واحد تا پایان امسال، سطح ارزندگی بازار بورس ایران است. اما اگر مقدمات اولیه فراهم نباشد و به صورت موردی، یا هیاتی دولت بخواهد برای بورس تصمیم بگیرد ، آنگاه دیگر  متاسفانه این بازار قابلیت پیش بینی ندارد.»