تاریخ انتشار: ۰۹:۵۲ - ۱۷ آبان ۱۴۰۲

ایران‌خودرو و سایپا در دوران تحریم چقدر ضرر کردند؟

زیان تولید خودروسازان پس از یک دوره نزول کوتاه در انتهای دهه ۹۰، در آغاز دهه جدید در مسیر صعودی دوباره قرار گرفته و طبق پیش‌بینی خودروسازان، در پایان امسال رکورد خواهد زد.

ایران‌خودرو و سایپا

اقتصاد۲۴-  طبق گزارشی که خودروسازان بزرگ کشور در قالب صورت‌های مالی تلفیقی (حسابرسی‌نشده) به بورس ارائه داده‌اند، از سال ۱۳۹۷ به بعد، «مبلغ بهای تمام‌شده» تولید خودروسازان از «مبلغ فروش» محصولات سبقت گرفته است. بنابراین، ایران‌خودرو و سایپا عملا از سال ۹۷ به بعد تولیدی توأم با زیان داشته‌اند.

مبدا بازه زمانی در نظر گرفته شده برای گزارش موردنظر، سال ۹۷ است، سالی که خودروسازی ایران با تحریم‌هایی سنگین مواجه شد و ضمن تجربه افت شدید تیراژ، انفجار هزینه‌های تولید را هم به خود دید. پایان رسمی این بازه زمانی نیز انتهای شهریور سال جاری در نظر گرفته است، هرچند خودروسازان بزرگ کشور برآورد خود از زیان تولید شش ماه دوم امسال را هم به بورس ارائه کرده‌اند. در کل سال‌های تحت بررسی (به‌علاوه برآورد شش ماه دوم امسال) خودروسازان در مجموع محصولات خود، با زیان تولید مواجه بوده‌اند. به عبارت بهتر، در بازه زمانی موردنظر، «مبلغ بهای تمام‌شده» تولید خودروسازان از «مبلغ فروش» محصولاتشان بیشتر بوده است. البته خودروسازان عدم تناسب بین این دو فاکتور را در سال‌های قبل از ۹۷ هم تجربه کرده‌اند و اصلا آغاز این اتفاق در اوایل دهه ۹۰ و پس از دستوری شدن قیمت‌گذاری خودرو بود. با‌این‌حال، در دوران توافق هسته‌ای و به‌خصوص برجام، خودروسازان شرایط بهتری را به واسطه کنترل تورم (و حتی با وجود تداوم سیاست قیمت‌گذاری دستوری) تجربه کردند.

با نقض برجام از سوی آمریکایی‌ها در اوایل سال ۹۷ و پس از آن، اعمال تحریم‌هایی سنگین علیه کشور، به‌ویژه علیه خودروسازی، ورق برگشت و نسبت «مبلغ بهای تمام‌شده» تولید خودروسازان و «مبلغ فروش» آن‌ها به هم خورد. ادعای خودروسازان که البته برخی کارشناسان نیز آن را تایید می‌کنند، این است که نقش اصلی را در زیان‌ده شدن آنها، سیاست قیمت‌گذاری دستوری داشته و دارد. این سیاست از بهمن سال ۹۱ و پس از آنکه شورای رقابت با تصمیم رئیس‌جمهور به قیمت‌گذاری خودرو ورود کرد، اعمال می‌شود.

در این حدودا ۱۱ سال قیمت‌گذاری، نهاد‌های مختلفی عهده‌دار این وظیفه بوده‌اند، از جمله سازمان حمایت مصرف‌کنندگان و تولیدکنندگان و ستاد تنظیم بازار، اما تنظیم‌گر اصلی و غالب شورای رقابت بوده و هست. اگرچه سابقه قیمت‌گذاری دستوری در خودروسازی به اوایل دهه ۹۰ برمی‌گردد، با‌این‌حال در دوران آرامش اقتصادی (سال‌های برجام - ۹۴ تا ۹۶) آسیب کمتری از ناحیه این سیاست به صنعت خودرو و البته مشتریان (از منظر افت کمی و کیفی تولید و ضعف توسعه محصول) وارد شد. شاهد مثال آن هم آمار‌های خودروسازان در سال‌های موردنظر است که نشان می‌دهد مبلغ بهای تمام‌شده تولید محصولات آن‌ها بیش از مبلغ فروش نبوده است.


بیشتر بخوانید: ادعای یک نماینده مجلس: خودروی ۱۵ هزار دلاری را ۴۰ هزار دلار کرده‌ایم!


دلیل این موضوع را می‌توان در آرامش اقتصادی سال‌های برجام، به‌خصوص سال‌های ۹۵ و ۹۶ که کشور تورم تک‌رقمی را تجربه کرد، یافت. در آن دوران قیمت‌گذاری دستوری برقرار بود، اما برجام سبب شده بود انتظارات تورمی افتی شدید را تجربه کند و بازار‌ها نیز به آرامشی نسبی برسند و در این فضا، هزینه تولید خودروسازان روندی متعارف را داشت. به واسطه آرامش اقتصادی، قیمت مواد اولیه موردنیاز خودروسازان نیز رشدی متعارف و محدود داشت و این موضوع خود را در کنترل هزینه‌های تولید نشان می‌داد.

از طرفی، چون تحریم در کار نبود، خودروسازان و قطعه‌سازان می‌توانستند از مسیر‌های اصلی و با هزینه متعارف قطعات و مواد اولیه خود را تامین می‌کردند و نیازی به هزینه اضافی برای دور زدن تحریم نداشتند. اما این تعادل از بهار ۹۷ و پس از نقض برجام، متزلزل شد و کار به جایی رسید که در کنار افت سنگین تیراژ، هزینه تولید به‌شدت بالا رفت و نسبت «مبلغ بهای تمام‌شده» و «مبلغ فروش» خودروسازان بر هم خورد. طبق آنچه ایران‌خودرو و سایپا به بورس اعلام کرده‌اند، از سال ۹۷ تا پایان شهریور امسال، همواره مجموع مبلغ فروش آن‌ها کمتر از بهای تمام‌شده تولید بوده و نتیجه آن نیز زیان انباشته‌ای هنگفت است. طبق اعلام خودروسازان، زیان انباشته آن‌ها تا پایان شهریور امسال به حدود ۱۶۴ هزار میلیارد تومان رسیده است.

آن‌ها همچنین با توجه به تداوم قیمت‌گذاری دستوری، پیش‌بینی کرده‌اند در شش ماه دوم امسال کماکان مبلغ فروش محصولاتشان در مجموع کمتر از بهای تمام‌شده تولید خواهد بود. از همین رو به احتمال فراوان رکورد زیان‌دهی تولید سالانه خودروسازان در پایان امسال شکسته خواهد شد. این در حالی است که خودروسازان طی امسال و به عناوین مختلف موفق به اصلاح قیمت محصولاتشان شده‌اند و از طرفی، تورم نیز حالت افسارگسیختگی سال‌های قبل را ندارد و حتی به ادعای دولتی‌ها، نزولی هم هست. با وجود این مسائل، اما خودروسازان همچنان پیش‌بینی زیان دارند و برآوردشان این است که عدم‌تعادل بین مبلغ فروش و بهای تمام‌شده تولید محصولاتشان، امسال رکورد دهه جدید را می‌زند. خودروسازان در اوایل امسال و پس از حدود ۱۶ ماه فریز قیمت، مجوز افزایش متوسط ۴۰ درصدی قیمت محصولاتشان را از شورای رقابت دریافت کردند.

از آن زمان تا به امروز هرچند شورای رقابت مجوز جدیدی برای «افزایش قیمت کارخانه‌ای خودروها» (طبق روال مرسوم) صادر نکرده، اما این به معنای تثبیت تمام‌و‌کمال قیمت کارخانه‌ای خودرو‌ها نبوده است. در این مدت، جدا از اینکه قیت خودرو‌های داخلی تحت تاثیر تجهیز آن‌ها به استاندارد‌های جدید و اجباری، رسما بالا رفته است، خودروسازان از ترفند «آپشنال کردن» و «ارتقا دادن» محصولات خود استفاده کرده و از این مسیر، عملا اصلاح قیمت انجام داده‌اند. خودرو‌های به‌اصطلاح جدید در واقع جانشین مدل‌های قبلی شده‌اند، همان‌هایی که شورای رقابت مجوز افزایش قیمتشان را نمی‌داد. این موضوع به معنای حذف محصولات زیان‌ده است، چه آنکه خودروسازان پس از دریافت لیست قیمت خودرو‌های مثلا جدیدشان، آن‌ها را تحویل مشتریان می‌دهند و خبری از مدل‌های قدیمی نیست.

در کنار اینها، شرایط تورمی کشور نیز نسبت به سال‌های قبل (منظور سال‌های تحریم است) بهبود یافته و این موضوع طبعا روی کنترل هزینه تولید اثرگذار است. با توجه به اتفاقات رخ‌داده، انتظار می‌رفت و می‌رود از سرعت زیان‌دهی خودروسازان کاسته شود، با‌این‌حال برآورد آن‌ها فعلا چیز دیگری است.

برآورد زیان ۱۴۰۲

اما جزئیات گزارش ارائه‌شده از سوی خودروسازان به بورس نشان می‌دهد آن‌ها در بیش از پنج سال گذشته دوره‌ای پرنوسان را در زیان‌دهی تولید تجربه کرده اند. در سال ۹۷ که نه‌تن‌ها صنعت خودرو بلکه کل کشور با تحریم‌هایی سنگین مواجه شد، هر دو خودروساز بزرگ داخلی زیان تولید را تجربه کردند. در این بین، ایران‌خودرو در سال ۹۷ متحمل زیان خام بالغ بر ۳ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومانی شد. سایپا نیز در این سال زیانی کمتر از دو هزار میلیارد تومانی را تجربه کرد؛ بنابراین این دو شرکت روی هم حدودا ۵.۲ هزار میلیارد تومان زیان دیدند.

اما در سال ۹۸ خودروسازان بزرگ کشور روندی متفاوت داشتند، به نحوی که ایران‌خودرو به زیا‌ن‌دهی‌اش ادامه داد، اما سایپا مسیری عکس داشت. ایران‌خودرویی‌ها در سال تحت بررسی ۴ هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان زیان حاصل کردند، اما سایپا به سود خام ۲۰۰ میلیارد تومانی دست یافت. به نظر می‌رسد توقف تولید برخی از محصولات زیان‌ده سایپا به دلیل تحریم، یکی از دلایل سوددهی سایپا در سال ۹۸ بوده است. در سال ۹۹ سایپا باز هم وارد محدوده زیان شد. گزارش این خودروساز نشان می‌دهد نارنجی‌های جاده‌مخصوص در این سال بالای یک‌هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان زیان خام را تجربه کردند. ایران‌خودرو نیز زیانی حدودا ۱۱ هزار میلیارد تومانی را در سال تحت بررسی متحمل شد.

در سال ۱۴۰۰ زیان‌دهی ایران‌خودرو کاهش یافت و به کمی بالای پنج‌هزار میلیارد تومان رسید. سایپایی‌ها هم در این سال حدود سه‌هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان زیان خام تولید داشتند. در سال ۱۴۰۱ روند زیان‌دهی سایپا ادامه داشت و اتفاقا رشد نیز کرد. سایپا در این سال چیزی حدود ۹ هزار میلیارد تومان زیان خام را تجربه کرد. در پرونده سال ۱۴۰۱ ایران‌خودرویی‌ها نیز زیانی بالغ بر ۲۰ هزار میلیارد تومان به ثبت رسیده است. در نهایت اینکه زیان‌دهی خودروسازان در نیمه نخست سال جاری ادامه داشته است. بر این اساس، ایران‌خودرو در نیمسال نخست، ۱۴ هزار و ۴۰۰ میلیارد تومان زیان دیده و سایپا هم متحمل ضرر چهارهزار و ۷۰۰ میلیاردی شده است؛ بنابراین مجموع زیان نیمسال نخست این دو شرکت به بالای ۱۹ هزار میلیارد تومان رسیده است. اگر برآورد شش ماه دوم امسال درست از آب دربیاید، مجموع زیان امسال ایران‌خودرو و سایپا چیزی حدود ۳۹ هزار میلیارد تومان خواهد بود.

منبع: دنیای اقتصاد
ارسال نظر
قوانین ارسال نظر
لطفا از نوشتن با حروف لاتین (فینگلیش) خودداری نمایید.
از ارسال دیدگاه های نا مرتبط با متن خبر، تکرار نظر دیگران، توهین به سایر کاربران و ارسال متن های طولانی خودداری نمایید.
لطفا نظرات بدون بی احترامی، افترا و توهین به مسئولان، اقلیت ها، قومیت ها و ... باشد و به طور کلی مغایرتی با اصول اخلاقی و قوانین کشور نداشته باشد.
در غیر این صورت، «اقتصاد24» مطلب مورد نظر را رد یا بنا به تشخیص خود با ممیزی منتشر خواهد کرد.

قیمت گوشت گوسفند، گوساله و مرغ + جدول

قیمت سکه و طلا امروز جمعه ۱ تیر ۱۴۰۳ + جدول

صفحه اول روزنامه‌های سیاسی امروز

قیمت خودرو‌های پارس خودرو امروز + جدول

پیش‌بینی هواشناسی تهران و ایران امروز + جدول

قیمت لیر ترکیه امروز در بازار + جزئیات

وضعیت هواشناسی امروز

قیمت دینار عراق امروز در بازار + جزئیات

عکس/ احمدی‌نژاد با خاتمی هم سفره شد!

فیلم/ جهانگیری: با کسانی روبه رو هستیم که با توهم زندگی می‌کنند

شرط هواداران برای بازگشت بیرانوند

قیمت دلار و یورو امروز جمعه ۱ تیر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت خودرو‌های سایپا امروز جمعه ۱ تیر ۱۴۰۳ + جدول

قیمت All-in-One اپل امروز + جدول

قیمت انواع لپ تاپ ام اس آی MSI امروز + جدول

قیمت خودرو‌های ایران خودرو امروز جمعه ۱ تیر ۱۴۰۳ + جدول

عکس‌های وایرال شده از استایل تازه مرجانه گلچین

رونمایی از بمب پرسپولیسی‌ها برای جانشینی بیرانوند

عکس های خانوادگی مصطفی پورمحمدی وایرال شد

عکس/ بابک زنجانی هم به جمع تخریب‌گران پزشکیان پیوست

خواندنی‌ها
خودرو
فناوری
آخرین اخبار

محمود احمدی نژاد به شایعات پایان داد + عکس

بوی تحریم‌های تازه می‌آید، جلیلی با دو قفل تازه آمده است؟/ پزشکیان به تریبون افراد خاموش جامعه تبدیل شده است/ قالیباف به دنبال حاشیه امن در دعوای بین کاندیداها

فیلم/سخنرانی پرشور ظریف در کاشان و حمله تندرو‌ها

فیلم/ پزشکیان: کاری کردیم مردم مرز نشین با لیسانس و فوق لیسانس و دکترا کولبری کنند

حکم اعدام ‎توماج صالحی نقض شد

فیلم پر بازدید از فارغ التحصیلی دانشجویان دانشگاه طبس

وعده‌های بعید انتخاباتی، این قسمت؛ واردات خودرو!

احتمال جدایی مهدی ترابی از پرسپولیس

انتخاب اول نکونام برای دروازه استقلال

گزارش بورس امروز شنبه ۲ تیرماه ۱۴۰۳

بیرانوند دوباره به پرسپولیس برمی‌گردد؟

اعلام زمان بعدی حراج سکه

فیلم/ واکنش کودک خردسال در غزه هنگام شنیدن صدای گلوله

پشت پرده ماجرای دست راست زاکانی + عکس

فیلم/استقبال گرم مردم کردستان از مسعود پزشکیان

آشنایی با موزه سینما در تهران

عکس قدیمی از دورهمی احمدی نژاد با دوستانش در خوابگاه

مقصد گل‌محمدی و بیرانوند یکی شد!؟

وضعیت ستاره‌های پرسپولیس برای فصل آینده

بیانیه تازه نهضت آزادی در حمایت از مسعود پزشکیان

برای بازار مسکن هم فرق می‌کند که «کی رئیس جمهور بشه»

پشت پرده اجرای حکم چند فعال رسانه ایی در اوج مبارزات انتخاباتی

لیموزین اوروس؛ لوکس‌ترین خودرویی که پوتین به رهبره کره شمالی هدیه داد + عکس

فیلم/صحبت های مسعود پزشکیان به زبان کردی با مردم سنندج

زمان برگزاری حراج بعدی شمش طلا اعلام شد

فیلم/رهبر انقلاب: قضات به سراغ مبانی حقوق بشری غربی نروند

تحصن جمعی از کارگران اخراجی صنعت فولاد ایران در مقابل مجلس

آشنایی با موزه زیستی پردیسان

احضار ۴ نفر به دلیل دستکاری در نظرسنجی‌های انتخاباتی

اظهارات جنجالی حسین الله کرم علیه پزشکیان و قالیباف

عکس/ قمی ها به ستاد انتخاباتی پزشکیان رحم نکردند!

فیلم/ توصیه انتخاباتی رهبر انقلاب در دیدار مسئولان دستگاه قضا

دیدار مسئولان دستگاه قضا با رهبر انقلاب

دستور فروش فوری اموال کوروش کمپانی

ظریف: سردار سلیمانی گفت جلیلی رئیس‌جمهور شود من یک روز نمی‌مانم

حسین شریعتمداری به پزشکیان، نهج البلاغه یاد داد!

همگام با شروع فصل نقل و انتقالات و انتخابات؛ خانه‌به‌دوشان کابوس اجاره‌بها می‌بینند

عکس/مسعود پزشکیان بر مزار شهدای هواپیمای اوکراین

چرا نام حسن روحانی برای تندروها کابوس است؟

اعطای تسهیلات ۴۰ میلیارد ریالی به داروخانه‌ها از سوی بانک رفاه کارگران

مهران غفوریان و جواد عزتی در پشت صحنه زخم کاری + عکس

‌وعده‌های عجیب نامزد‌ها بدون توجه به تبعات پول‌پاشی

۵ پرسش محیط زیستی از نامزد‌های انتخاباتی؛ از تغییراقلیم، مساله آب، فرونشست زمین تا آلودگی هوا و انقراض و کاهش تنوع‌زیستی

جزئیاتی جدید دلایل آتش سوزی در بیمارستان قائم

زاگرس در آتش؛ ۹۵ درصد آتش سوزی‌ها با عامل انسانی

فیلم/سخنرانی جنجالی محمد جواد ظریف در کاشان

آغاز واریز مابه‌التفاوت حقوق فروردین‌ماه بازنشستگان+جدول

شیخ اطلاعات؛ نگاهی به کارنامه و سابقه وزیر اسبق کشور و دادگستری/ مصطفی پورمحمدی کیست؟

حال و روز درختان پارک جنگلی چیتگر

پشت پرده وعده پرداخت یارانه توسط نامزدهای انتخابات ریاست جمهوری