مقصر اصلی کمبود شیرخشک کیست؟

اقتصاد۲۴-  اخبار رسمی و پیگیری‌ها نشان می‌دهد ارز واردات مواد اولیه تولیدکنندگان شیرخشک به مدت ۶ماه از ابتدای سال تخصیص نیافته است. به همین دلیل ظرفیت تولید داخل که حتی بیشتر از مصرف داخلی است، معطل مانده و بازار با بحران کمبود روبه‌رو شده است.

فعالان دلیل این اتفاق را ناهماهنگی میان نهاد‌های دولتی می‌دانند. سازمان غذا و دارو از ابتدای سال تا شهریور، فرم تخصیص ارز برای تامین مواد اولیه شیرخشک را برای بانک مرکزی ارسال نکرده است.

هنگامی که مساله‌ای به شکل متناوب در رسانه‌ها بازتاب پیدا می‌کند، نخستین حدس درباره آن این است که مشکلی وجود دارد و اکنون نزدیک به یک ماه است که هرچند روز یک‌بار اخبار مربوط به شیرخشک در خروجی خبر گزاری‌ها قرار می‌گیرد.

هرچند در چندین مورد، خبر منتشرشده مربوط به تامین ارز واردات شیرخشک است، از تاکید بر همین مساله که مشکلی در تامین ارز وجود ندارد می‌توان به‌وجود حرف و حدیث‌هایی درباره آن مظنون شد؛ حدسی که در جست‌وجوی اولیه درمیان اخبار به یقین تبدیل شده و مشخص می‌شود کمبود شیرخشک وجود دارد، آن‌هم درحالی‌که در کشور دو‌برابر میزان نیاز ظرفیت تولید هست، اما به دلیل ناهماهنگی نهاد‌های دولتی، نزدیک به نیمی از ظرفیت آن معطل مانده‌است.

بیشتر بخوانید:ماجرای دپوی شیرخشک به کجا رسید؟

در آغاز این حرف و حدیث‌ها و در تاریخ ۲۵ مهر سال‌جاری، یک نماینده مجلس درباره مشکلات مربوط به تخصیص و تامین ارز مربوط به واردات مواد اولیه این کالای پراهمیت خانواده‌های بچه دار با لحنی شدید انتقاد کرد. عبدالحسین روح الامینی عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس درخصوص علت کمبود شیرخشک اظهار کرد:

«خود ما هم به حالت ملال می‌رسیم از این تکرار‌ها درباره مسائلی که با برنامه ریزی، پیش‌بینی و نظارت قابل‌انجام است. اوایل امسال در جلسه‌ای رئیس مجلس، رئیس بانک‌مرکزی، وزیر اقتصاد، وزیر بهداشت، رئیس‌کل گمرک، رئیس سازمان غذا و دارو و بقیه مسوولان در بالاترین سطح قوه مقننه پس از اینکه ماه‌ها کمیسیون بهداشت و کمیته غذا و دارو به مسائلی از این دست پرداختند و برای تدارک و پیش‌بینی دارو، شیرخشک و ملزومات و تجهیزات پزشکی که هرکدام از این افراد وظایف خود را چه زمانی انجام می‌دهند.» اظهاراتی که به صراحت نشان از کمبود شیرخشک در بازار داشت، اما دلیل آن در سخنان این نماینده مجلس ذکر نشده‌است؛ با این حال دیگر اظهارات در این مورد از وجود مشکل جدی در زمینه تولید شیرخشک حکایت دارد.

هانی تحویل زاده، رئیس انجمن تولیدکنندگان شیرخشک نوزاد می‌گوید: اکنون ظرفیت تولید شیرخشک در کشور سالانه ۱۲۶‌میلیون عدد در سال است؛ کل مصرف سال‌گذشته ۶۰‌میلیون عدد بوده که امسال با افزایش مصرف به ۷۰‌میلیون عدد رسیده‌است. او در پاسخ به این پرسش که دلیل کاهش تولید در سال‌جاری به چه دلیلی است، اظهار می‌کند: ما ۲‌برابر مصرف داخل ظرفیت تولید داریم، اما، چون ارز تخصیص نداده اند، یعنی از اول سال تا شهریورماه هیچ ارزی تخصیص داده نشده و تازه از ماه ششم این کار آغاز شده و هنوز نیز به برخی شرکت‌ها ارزی تخصیص نمی‌دهند، ظرفیت تولید داخلی معطل مانده‌است.

تحویل زاده مشکل در این فرآیند را مربوط به سازمان غذا و دارو عنوان می‌کند و می‌گوید: سازمان غذا و دارو لیست تخصیص ارز را به بانک‌مرکزی ارسال نمی‌کند و این به دلیل نبود برنامه ریزی در این سازمان است که به دلیل مصرف ارز در اولویت‌های دیگر، ارزی برای واردات مواد اولیه دارو ندارد و این مساله تولید داخل را با مشکل مواجه کرده‌است. به گفته او این اتفاق در حالی روی می‌دهد که ارزبری واردات ۳‌برابر تولید داخل است.

نکته قابل توجه دیگر این است که بنا به گفته تولیدکنندگان، واردات مواد اولیه این محصول حساس برای خانواده‌های صاحب نوزاد نیز با مشکل دیگری نیز مواجه است.

تحویل زاده پیش از این در نامه‌ای از مشکل دیگری که در روند تخصیص ارز برای تولید شیرخشک وجود دارد، خبر داده و نوشته بود: «به دلیل تغییرات اخیر ضوابط ارزی که منجر به تغییر گروه کالایی مواد اولیه تولید شیرخشک نوزاد از یک به ۲۱ شده، شرکت‌های تولیدکننده برای امور مختلفی از قبیل ثبت سفارش، ثبت منشأ ارز، رفع تعهد ارزی و ترخیص‌کالا‌های خود با پیام زیر از سوی بانک‌مرکزی مواجه می‌شوند: «درخواست با ضوابط سازگار نیست. با توجه به تغییر گروه کالایی، بانک عامل باید درخصوص اخذ مابه التفاوت با اداره تخصیص ارز مکاتبه کند.»

در ادامه روز ۱۲ آبان در نشستی که به ریاست معاون فنی و حسابرسی امور عمومی و اجتماعی دیوان محاسبات کشور و با حضور مسوولان متولی تامین ارز دارو و تجهیزات پزشکی از جمله رئیس سازمان غذا و دارو، رئیس امور سلامت سازمان برنامه و بودجه‌کشور، مدیر مالی شرکت نیکو، کارشناسان عملیات ارزی بانک‌مرکزی و بانک‌های عامل به میزبانی دیوان محاسبات برگزارشده بود، نماینده دیوان محاسبات با اشاره به تاکید رئیس‌کل دیوان محاسبات بر لزوم تسریع در تامین به‌موقع دارو، شیرخشک و تجهیزات پزشکی و سایر لوازم مورد‌نیاز مردم، حل مشکلات ایجادشده در فرآیند انتقال ارز اقلام ضروری و مورد‌استفاده مردم را مهم دانست.

در این جلسه حاضران به بیان موضوعات مختلف از جمله مشکلات و موانع بانکی برای اعطای تسهیلات به واردکنندگان پرداخته و بر لزوم رفع موانع جدی پیش‌رو و کاهش زمان فرآیند تامین ارز تا رسیدن آن به ذی‌نفع نهایی تاکید کردند. علاوه بر این مقرر شده‌بود، سازمان غذا و دارو موارد مهم و حیاتی مربوط به دارو و تجهیزات را به بانک‌مرکزی اعلام کنند تا تمهیداتی در رابطه با تسریع در تامین ارز و انتقال آن انجام شود. این روند پیچیده اداری و پاسکاری بین نهادی برای تخصیص ارز کالایی که جز ایجاد دردسر برای خانواده ها، مغایر با سیاست‌های فرزندآوری و جوانی جمعیت است، در سخنان روح الامینی، نماینده مجلس نیز بازتاب داشت.

او در بخش دیگری از سخنان خود که در ابتدای گزارش به آن اشاره شد، گفته بود: سازمان غذا و دارو را هم خواستیم و (درباره مشکلات شیرخشک) صحبت هم کردند، اما جرات ندارند که به مجلس بیایند و احضارشان کردیم. این سازمان با تسویه‌حساب ارز‌های قبلی اختلاف دارد و هزار توجیه دیگر که قابل‌قبول نیست و باید یک جایی حل شود. در وزارت بهداشت که رها شده، آقای مخبر معاون اول و آقای رئیس‌جمهور پس چه کاره هستند؟

او ادامه داد: بین وزارت بهداشت، بانک‌مرکزی و تولیدکننده و بقیه اجزا بالاخره یک‌جایی باید حرف آخر را بزنند. مجلس داد بزند. سال‌گذشته استیضاح هم کردیم، آقای رئیس‌جمهور گفتند که به من تا شب‌عید مهلت بدهید. به رئیس‌جمهور در جلسه‌ای گفتم که آنقدر صنم دارید که این یاسمن در آن گم شده‌است. مجلس همراه دولت و خواهان موفقیت آن بوده‌است، اما باید فریاد تعدادی خبرنگار زن که نوزادان شیرخوار دارند به آسمان برسد تا این موضوع دوباره مورد‌توجه قرار بگیرد؟