خطراتی که بازار خودرو ایران را تهدید می‌کند

اقتصاد۲۴-  دقیقا در برهه‌ای که آمار‌های رسمی از کاهش تولید خودرو در سایت‌های مختلف خودروسازان پرده‌برداری می‌کند، ایرانخودرو با محصولی به اسم شاین‌مکس پا به میدان رقابت خودرو‌های وارداتی گذاشته و آنطرف سایپا زودتر از چیزی که تصور می‌کردیم، چانگان‌های چینی را به ایران آورد. براساس آمار‌های رسمی می‌توانیم ادعا کنیم، زیر سایه کم کاری‌های خودروسازان داخلی از هر پنج سواری که در کشور تولید می‌شود، یکی چینی و مونتاژی است. بررسی‌های فرارو مشخص می‌کند در حدفاصل مهرماه پارسال تا امسال که سرعت مونتاژ خودرو‌های چینی تقریبا دوبرابر شده، قیمت مدلی مثل تیبا به‌عنوان یکی از ارزان‌ترین گزینه‌های داخلی و صفرکیلومتر در بازار آزاد ۷۰ درصد جهش داشته است. اتفاقی که از یک طرف می‌تواند توجیهی برای رونق بازار خودرو دست‌دوم باشد و از یک طرف دیگر تهدیدی مثل فرسوده‌شدن خودرو‌های موجود در خیابان را در پی داشته باشد.

غلبه چینی‌ها بر تولید داخل

آمار تولید خودرو در هفت‌ماه ابتدایی امسال از رشد معنادار تولید سواری‌های چینی درمقایسه با پارسال حکایت دارد. جدولی که اوایل آبان امسال تحت عنوان آمار تجمیعی خودروسازان خصوصی و دولتی منتشر شده، نشان می‌دهد ظرف هفت‌ماه ابتدایی سال سرعت مونتاژ خودرو‌های سواری چینی درمقایسه با دوره مشابه پارسال تقریبا دوبرابر شده است.

آمار تولید سواری‌های مونتاژی که از چین به ایران می‌آیند، در بازه‌ای که گفتیم از حدود ۷۲ هزار دستگاه به بیش از ۱۴۱ هزار دستگاه رسیده و برای اینکه تصویر بهتری از این اتفاق داشته باشید، باید بگوییم حالا از هر پنج سواری که در این مملکت تولید می‌شود، یکی چینی است. احتمالا به‌همین خاطر در خیابان‌ها هم تا چشم کار می‌کند، شاهد عبور و مرور انواع و اقسام شاسی‌بلند‌های چینی هستیم. موضوعی که ذاتا نمی‌تواند ایراد بزرگی برای بازار خودرو ایران باشد، اما در این مدتی که پای ماشین‌های چینی به کشور باز شده، همیشه خدا به‌چیز‌هایی مثل کیفیت ضعیف قطعات، خدمات محدود پس از فروش، قیمت بالا و ... متهم شدند.

قطحی ماشین‌رنگی در خیابان

انتشار تصویری از خیابان‌های دهه ۵۰ تهران در اینستاگرام، در روز‌های گذشته مورد توجه کاربران فضای مجازی قرار گرفته است. ماجرا بیشتر از هر چیز دیگری به تفاوت رنگ ماشین‌های آن دوره با الان ارتباط دارد و یک نفر در قسمت کامنت‌ها گفته: حیف نیست از رنگ گوجه‌ای و این همه ماشین‌رنگی محروم شیم و همه مدلا سفید و مشکی باشن.

تغییر رنگ خودرو‌ها البته تا حدود زیادی به سبک‌وسلیقه خریداران ارتباط دارد. مثلا سال گذشته که ایرانخودرو در مراحل مختلف مدلی مثل تارا سبز را به بورس کالا برد، رسما متحمل شکست شد و عمده متقاضیان برای مدل‌های مشکی ثبت‌نام کردند. آذر پارسال برای خرید ۵۰ دستگاه تارا سبزی که در بورس کالا عرضه شد، فقط ۴۲ نفر اقدام کردند، اما به‌ازای ۱۰۰ دستگاه تارا مشکی، ۳۱۹ نفر صف بستند.

بیشتر بخوانید: وزیر صمت: خودروی ۲۰ هزار دلاری برای عامه مردم قابل خرید است

بالارفتن سن خودرو‌های فعلی

افزایش قیمت خودرو بدون هیچ شک‌وشبهه‌ای در قدرت خرید و آرایش بازار تاثیر گذاشته است. برخلاف بازار مسکن هیچوقت آمار دقیقی از میزان معاملات خودرو وجود ندارد و نمی‌دانیم در برهه‌ای که براساس داده‌های رسمی فقط روزی ۱۰۰ خانه در تهران معامله می‌شود، تعداد معاملات بازار خودرو دقیقا چقدر است. با این حال مقایسه قیمت خودرو از رشد چشمگیر مدل‌های داخلی و مونتاژی درمقایسه با پارسال حکایت دارد و مثلا قیمت تیبا که جزو ارزان‌ترین گزینه‌ها در بازار است درعرض یک سال از حدود ۲۰۰ به ۳۴۰ میلیون تومان رسیده.

از دید نمایشگاه‌داران و فعالان بازار همین اتفاق تا حدود زیادی در روند و حجم خریدوفروش‌ها تاثیر داشته است و احتمالا خیلی‌ها به همین خاطر عطای خرید خودرو صفرکیلومتر را به لقای آن می‌بخشند. افزایش سن خودرو‌های فعلی زمانی نگران‌کننده می‌شود که متوجه شویم به مدل‌های بالای ۱۵ سال به‌حکم قانون برچسب فرسوده می‌زنند و شرکت‌های بیمه بعد از ۱۵ سال، تخفیف‌هایی که قبلا به شکل پله‌ای ارائه کرده بودند را پس می‌گیرند. همه این حرف‌ها می‌تواند راز رونق خریدوفروش خودرو دست‌دوم را توجیه کند.

خطراتی که بازار خودرو ایران را تهدید می‌کندسرعت مونتاژ سواری‌های چینی ظرف هفت‌ماه ابتدایی امسال درمقایسه با دوره مشابه پارسال تقریبا دوبرابر شده است

مراجعه به بازار خودرو‌های دست‌دوم

خریدوفروش خودرو دست‌دوم تاحدود زیادی از حجم معاملات مدل‌های صفرکیلومتر پیشی گرفته است. برای اثبات این ادعا فقط کافی است سری به مراکز تعویض پلاک بزنیم، ولی همین اتفاق می‌تواند مصائب خاص خودش را داشته باشد. به‌عنوان مثال کسی که الان برای خرید پراید دست‌دوم مدل ۹۰ سراغ آگهی‌های آنلاین می‌رود، ممکن است بابت مدل‌هایی که سالی ۱۰ هزار کیلومتر راه رفتند، با بازه ۱۵۶ تا ۱۶۸ میلیون روبرو شود.

قیمت پراید دست‌دوم مدل ۹۰ با همین شرایط یعنی سالی ۱۰ هزارکیلومتر کارکرد، پارسال در چنین روز‌هایی حول‌وحوش ۱۰۰ میلیون تومان تخمین زده می‌شد که به‌معنی رشد حداقل ۵۰ درصدی است. افزایش قیمت خودرو دست‌دوم فقط یکی از معضل‌هاست و اگر حداقل یکبار تجربه خریدوفروش خودرو دست‌دوم را داشته باشید، ممکن است با شنیدن عبارت نقل‌وانتقال سند خودرو و فکر کردن به دنگ‌وفنگ‌های بعدی تن و بدنتان بلرزد.

مصائب خریداران خودرو‌های وارداتی

عرضه خودرو‌های وارداتی آرام آرام سروشکل جدی‌تری پیدا می‌کند، اما همزمان کارشناسان بازار به‌خاطر نبود خدمات پس از فروش و قطعات مصرفی به خریداران این مدل ماشین‌ها هشدار می‌دهند. آن‌ها اعتقاد دارند بهتر است خرید خودرو وارداتی از نمایندگی‌های رسمی فعال همان کشور انجام شود. چون خدمات پس از فروش و اینجور کار‌ها فقط از پس همین مراکز فروش رسمی برمی‌آید، اما با سازوکاری که الان وجود دارد، ممکن است وارد‌کننده برای بالا بردن سود فروش سراغ قطعات غیراصلی و بی‌کیفیت برود.

از یک طرف دیگر نباید فراموش کنیم که اساسا بحث واردات خودرو، یک سال قبل با اسم آوردن از مدل‌های اقتصادی مطرح شد، اما فعلا شاهد عرضه مدل‌های میلیاردی هستیم و همین اتفاق یک ایراد دیگر به روند عرضه خودرو‌های وارداتی محسوب می‌شود.

ایرانخودرو و سایپا در مسیر واردات

ایرانخودرو و سایپا بی‌سروصدا از صف اول منتقدان واردات خودرو کنار رفتند و حالا اسشمان را در جمع شرکت‌های واردکننده می‌بینیم. در مقطعی که به‌گواه آمار‌های رسمی خبر کاهش تولید خودرو در سایت‌های مختلف خودروسازان منتشر می‌شود، ایرانخودرو با عرضه شاین‌مکس در سامانه خودرو‌های وارداتی پا به میدان گذاشته و سایپا هم زودتر از این حرف‌ها دست‌به‌کار شده است.

چانگان CS ۳۵ پلاس که با دو تیپ مختلف به ایران آمده و زودتر از هر محصول وارداتی دیگر وارد بازار شده، کار سایپاست. تیپ ۲ چانگان CS ۳۵ پلاس توسط سایپا یک میلیارد و ۱۴۳ میلیون و چانگان CS ۳۵ پلاس تیپ ۳ که آپشن‌های بیشتری دارد، یک میلیارد و ۲۷۵ میلیون فروخته می‌شود. قیمت شاین‌مکس ایرانخودرو هم علی‌الحساب یک میلیارد تومان اعلام شده تا بعدا شورای رقابت تکلیف آن را روشن کند.

چالش استاندارد‌های ۸۵ گانه

استاندارد‌های ۸۵ گانه یکسری مدل‌های قدیمی را از رده خارج می‌کند. اگر اهل اخبار حوزه خودرو هستید، احتمالا می‌دانید که اخیرا ایرانخودرو به‌شکل رسمی با پلتفرم پژو ۴۰۵ خداحافظی کرده و قصد عرضه جایگزین دیگری به‌اسم سورن پلاس با موتور XU ۷ p را دارد. بخش عمده این اتفاق به‌خاطر سختگیری‌های سازمان ملی استاندارد در قالب استاندارد‌های ۸۵ گانه است که از امسال برای خودروسازان اجباری شده.

استاندارد‌های ۸۵ گانه ذاتا اتفاق میمون و مبارکی است، اما تاثیر آن حداقل تا الان به شکل غیرمنصفانه‌ای قیمت تمام‌شده محصولات داخلی در کارخانه را بالا برده. طوریکه قیمت ساینا S در کارخانه با اعمال استاندار‌های ۸۵ گانه حدود ۳۰ درصد ارتقا پیدا کرده و پژو ۲۰۷ به‌خاطر اضافه شدن آپشن‌هایی که سازمان ملی استاندارد اصرار دارد، ۴۰ درصد گران شده است.