۳ سناریوی پیش رو در اقتصاد ۲۰۲۴

اقتصاد۲۴- تورم آمریکا در ماه نوامبر مطابق با برآورد‌ها به سطح ۳.۱درصدی کاهش پیدا کرد، در مقابل تورم هسته در سطوح سابق خود، ۴درصد باقی ماند و انتظارات را برای آغاز سیاست‌های انبساطی کاهش داد. نیویورک‌تایمز سه سناریوی احتمالی اقتصاد آمریکا را در سال آتی ارائه کرده است که انتخاب هر یک از این سناریو‌ها می‌تواند مسیر رشد و تورم سال۲۰۲۴ را مشخص کند.

به نظر می‌رسد شرایط اقتصادی مطابق برنامه‌های بانک مرکزی آمریکا پیش می‌رود، با این وجود در جلسه چهارشنبه فدرال‌رزرو احتمالا همه گزینه‌ها درباره نرخ بهره روی میز باقی خواهد ماند. وقتی رئیس بانک مرکزی آمریکا جروم پاول بعد از جلسه چهارشنبه در نشست خبری شرکت می‌کند، سرمایه‌گذاران و بسیاری از آمریکایی‌ها بر یک سوال تمرکز خواهند کرد: فدرال‌رزرو چه زمان کاهش نرخ بهره را آغاز خواهد کرد؟ سیاستگذاران از مارس ۲۰۲۲ تا ژوئیه سال جاری با افزایش شدید نرخ بهره به ۵.۲۵ تا ۵.۵ درصد هزینه استقراض را به اوج ۲۲ ساله خود رساندند تا با آرام کردن اقتصاد، تورم فزاینده را تحت کنترل درآوردند. آن‌ها از ژوئیه افزایش نرخ بهره را متوقف کرده‌اند تا تاثیر سیاست‌های خود را بر شرایط اقتصادی بررسی کنند.

اما همزمان با فروکش کردن تورم و رشد ملایم سطح اشتغال، فعالان وال‌استریت انتظار دارند که فدرال‌رزرو اوایل سال آینده و حتی در سه‌ماه اول ۲۰۲۴، کاهش نرخ بهره را آغاز کند. البته مقامات بانک مرکزی آمریکا تمایلی نداشته‌اند که به زمان احتمالی معکوس کردن سیاست پولی اشاره کنند و حتی حاضر نیستند اعلام کنند که چرخه افزایشی نرخ بهره به پایان خود رسیده است. این احتیاط به این دلیل است که آن‌ها کماکان نگرانند که رشد اقتصادی بازهم شتاب بگیرد یا پیشرفتی که در مهار تورم رخ داده است، متوقف شود. سیاستگذاران نمی‌خواهند که بعد از اعلام پیروزی درنبرد علیه تورم، بار دیگر مجبور به عقب‌نشینی شوند.

بیشتر بخوانید:تورم و رشد اقتصادی ایران چه مسیری را طی می‌کنند؟

اقتصاددانان معتقدند که باتوجه به همه عدم‌قطعیت‌ها، پاول احتمالا این هفته لحن غیرصریحی خواهد داشت. بعد از نشست چهارشنبه، مقامات فدرال‌رزرو گزارش فصلی جدید خود را باعنوان «خلاصه برآورد‌های اقتصادی» منتشر خواهند کرد. این گزارش دیدگاه آن‌ها را درباره وضعیت نرخ بهره درپایان سال ۲۰۲۴ روشن خواهد کرد؛ دیدگاهی که می‌تواند نمایانگر تعداد دفعات موردانتظار برای کاهش نرخ بهره باشد. البته این برآورد‌ها زمان دقیق تغییرات نرخ بهره را مشخص نخواهد کرد. اما از منظر تحلیلگران نیویورک‌تایمز، پیش‌بینی‌های فدرال‌رزرو و انتظارات وال استریت ممکن است یک واقعیت ناخوشایند را پنهان کند: بسته به اتفاقاتی که در چندماه آینده در حوزه اقتصاد روی خواهد داد، احتمالات متعددی درباره نرخ بهره در سال آینده متصور است. از نگاه اقتصاددان ارشد بنک آو آمریکا، فعالان اقتصادی اکنون در «اوج بلاتکلیفی» قرار دارند. به گفته او بعید است که این هفته شاهد اتفاق غافلگیرکننده‌ای باشیم: احتمالا فدرال‌رزرو تغییری در نرخ بهره اعمال نخواهد کرد و گزینه‌های خود را کنار نخواهد گذاشت.

سناریو‌های ممکن

اما او و سایر اقتصاددانان برای سال آینده سه سناریو ممکن را درنظر می‌گیرند که هرکدام از آن‌ها نیازمند تجویز‌های سیاستی متفاوتی خواهد بود. سناریوی اول این است که اقتصاد به سرعت «سرد» شود و کاهش نرخ بهره نیز به زودی آغاز شود. نرخ بهره بالا بازار مسکن را تحت فشار قرار داده، مصرف‌کنندگان را از دریافت وام برای خرید‌های بزرگ منصرف کرده و جذابیت برنامه‌های توسعه کسب‌وکار‌ها را کاهش داده و تاثیرات منفی این شرایط بر اقتصاد رو به فزونی است. اگر در پایان سال و اوایل سال ۲۰۲۴، رشد اقتصادی به‌طور قابل توجهی کند شود، چنین شرایطی می‌تواند فدرال‌رزرو را برآن دارد که نرخ بهره را زودتر کاهش دهد تا از افت شدید رشد اقتصادی و وقوع رکود جلوگیری کند.

تصمیم‌گیری در صورت وقوع این سناریو برای فدرال رزرو آسان خواهد بود: مشخص است که در این شرایط باید نرخ بهره کاهش پیدا کند. البته این سناریویی نیست که اغلب اقتصاددانان انتظار آن را دارند. در سناریوی دوم افت تورم تداوم پیدا می‌کند؛ ولی آهنگ ملایم رشد اقتصادی حفظ می‌شود. اکثر تحلیلگران معتقدند که رشد اقتصادی احتمالا در هفته‌های پایانی سال جاری و همچنین اوایل سال آینده با شتابی کمتر از چند فصل اخیر ادامه خواهد یافت. سردشدن تدریجی اقتصاد می‌تواند به ملایم شدن رشد تورم کمک کند. درصورت وقوع این سناریو، سوال کلیدی پیش‌روی فدرال رزرو این خواهد بود که چه زمان باید کاهش نرخ تورم را شروع کرد. همچنین چرایی تسهیل سیاست پولی نیز مورد تردید قرار خواهد گرفت و این سوال مطرح می‌شود که آیا معقول است وقتی با وجود انتشار داده‌های مناسب اقتصادی، تورم درحال آرام شدن است، هزینه‌های استقراض را کاهش داد؟

پاسخ مقامات بانک مرکزی آمریکا از جمله رئیس فدرال‌رزرو نیویورک جان ویلیامز این است که بله در این شرایط می‌توان هزینه استقراض را کاهش داد. منطق آن‌ها ساده است: وقتی تورم افت می‌کند، نرخ‌های بالا می‌تواند فشار سنگین‌تری به اقتصاد وارد کند. یکی از مقامات فدرال‌رزرو اخیرا گفته است درصورت کاهش تورم می‌توان تنها به این دلیل که تورم افت کرده است، نرخ بهره سیاستی را پایین آورد. درباره زمان احتمالی اتخاذ چنین رویکردی، این مقام ارشد بانکی اشاره می‌کند که ممکن است اتخاذ چنین تصمیمی توسط مقامات چند ماه طول بکشد تا از پیشرفت پیوسته در مهار تورم اطمینان حاصل شود. سناریوی سوم این است که پیشرفت در زمینه مهار تورم متوقف شود یا اقتصاد بیش از حد پررونق شود یا اینکه این دو اتفاق همزمان رخ دهد. تاب‌آوری اقتصاد و رشد همزمان قیمت‌ها از سال ۲۰۲۱ دائما اقتصاددانان را شگفت‌زده کرده است و این اتفاق می‌تواند باردیگر تکرار شود.

اگر اقتصاد و تورم داغ‌تر از انتظار باشند، نسخه تجویزی آسان خواهد بود. مقامات به احتمال زیاد مجبور می‌شوند نرخ بهره را افزایش دهند، و سابقه تصمیم‌گیری آن‌ها بار‌ها نشان داده است که آن‌ها درچنین شرایطی تمایل انجام این کار را خواهند داشت. امکان وقوع سناریو‌های پیچیده‌تر را نیز نمی‌توان نادیده گرفت. مثلا ممکن است حتی با افت تورم، رشد اقتصادی شتاب بگیرد. این شرایط این خطر را ایجاد می‌کند که در فاز بعدی، افزایش تقاضا بتواند منجر به اوج‌گیری مجدد قیمت‌ها شود. اقتصاددان ارشد جی‌پی مورگان براین باور است که در چنین شرایطی، فدرال‌رزرو تمایل کمتری برای کاهش نرخ بهره خواهد داشت. احتمال دیگر این است که حتی با آرام شدن رشد اقتصادی، پیشرفت درمهار تورم متوقف شود. این اتفاق فدرال‌رزرو را مجبور می‌کند که به ریسک وقوع رکود اقتصادی همزمان با تورم بالا فکر کند. با در نظرگرفتن این احتمالات متعدد می‌توان دلیل تمایل کمیته بازار آزاد فدرال‌رزرو را به روی میز نگه داشتن همه گزینه‌ها توضیح داد.