بررسی دلایل رکود در بورس و بازار‌های دارایی

اقتصاد۲۴- نماگر هم‌وزن که نشانی از اثرگذاری یکسان تمام نماد‌های معاملاتی است و چهره بازار را به نحو مطلوب‌تری از شاخص‌کل نشان می‌دهد، افت ۰.۰۸‌درصدی داشت و در سطح ۷۶۰‌هزار‌واحدی کار خود را به اتمام رساند. در فرابورس نیز شاخص اصلی این بازار، ۰.۰۹‌درصد از ارتفاع خود را از دست داد. همچنین در جریان معاملات روز گذشته بورس تهران، ۲۱۳‌میلیارد‌تومان نقدینگی حقیقی از بازار سهام خارج شد تا برای پنجمین روز متوالی خروج پول از گردونه معاملات سهام ادامه‌دار باشد. ارزش معاملات خرد بازار سهام نیز که شامل سهام و حق‌تقدم می‌شود، رقم ۴‌هزار و ۸۲۵‌میلیارد‌تومان را ثبت کرد. تا زمانی‌که این متغیر ارقام کمتر از ۵‌هزار‌میلیارد‌تومان را ثبت کند، نمی‌توان به تغییر معادلات در بورس تهران امیدوار بود.

معمای رکود در بازار‌های دارایی

بانک‌مرکزی اخیرا آمار و اطلاعات مربوط به معاملات بازار مسکن تهران در آذرماه را منتشر کرده که بررسی جزئیات این گزارش حاکی از رکود ادامه‌دار در بازار مسکن است. براساس اطلاعات خام سامانه ثبت املاک و مستغلات کشور، در ماهی که گذشت، ۳۵۵۰معامله بر روی واحد‌های مسکونی در مناطق ۲۲‌گانه پایتخت انجام شده‌است که این آیتم نسبت به آذر سال‌گذشته، کاهش ۶۵‌درصدی را نشان می‌دهد. این موضوع رکود حاکم بر بازار‌های دارایی را یادآور می‌شود؛ رکود عمیقی که در ۹ماهی که از سال‌جاری سپری شده‌است، گریبانگیر بازار‌های دارایی شده‌است. در سال‌جاری، آرامش حاکم بر صحنه اقتصاد کلان کشور سبب‌شده تا بازار ارز، از ثبات نسبی برخوردار باشد و به‌جز مقطعی کوتاه که در مهرماه به‌خاطر تحولات منطقه‌ای تا سطح ۵۳‌هزار و ۶۵۰‌تومان پیشروی داشت، عمدتا در دو کانال ۴۹ و ۵۰‌هزار‌تومان نوسان داشته‌باشد. همین ثبات ارزی سبب‌شده تا قیمت‌ها در بازار طلا و سکه و مسکن نیز از تحرک خاصی برخوردار نباشد. هم‌راستا با این قضیه، بورس تهران نیز همگام با سایر بازار‌های دارایی در باتلاق رکود غوطه ور شده‌است.

در بازار ارز چه می‌گذرد؟

در هفته‌های اخیر قیمت دلار نیمایی همواره با افزایش ارتفاع همراه شده‌است و این افزایش تدریجی دلار نیما سبب‌شده تا از اختلاف میان نرخ دلار بازار آزاد و دلار نیما کاسته شود. به عقیده برخی از تحلیلگران، این موضوع سبب افزایش عرضه ارز در سامانه نیما خواهد شد. افزون بر این محبوس‌شدن قیمت اسکناس آمریکایی در محدوده‌های ۵۰‌هزار‌تومان نیز سبب‌شده تا بازار‌های دارایی در مدار فرسایشی و رکودی قرار بگیرند.

بیشتر بخوانید: کدام سناریو به واقعیت بورس نزدیک است؟

فروکش‌کردن جو تجدید ارزیابی

بازار در هفته‌های اخیر توانست با جو و فضای روانی مثبتی که از طریق مساله تجدید ارزیابی به بازار مخابره شد، اندکی از فاز نااطمینانی و بدبینی فاصله بگیرد و در همین مسیر پس از مدت‌ها شاخص‌کل بورس تهران توانست کانال ۲‌میلیون و ۲۰۰‌هزار‌واحدی را نیز فتح کند، اما همان‌طور که به کرات در گزارش‌های پیشین «دنیای‌اقتصاد» در شماره‌های پیشین اشاره شده، سهامداران بورس تهران در مقطع کنونی وزن کمتری برای گفتار درمانی و حرف‌درمانی‌های مختلف قائل هستند و این موضوع سبب شد تا بعد از فتح کانال ۲.۲‌میلیون‌واحدی، عطش تقاضا در بورس تهران تعدیل شود و این شاخص مجددا محدوده مذکور را از دست بدهد، اما در ادامه مسیر معاملاتی مطمئنا در همین زمینه تجدید ارزیابی شرکت‌ها، کدال (سامانه جامع اطلاع رسانی ناشران) در تیررس سرمایه‌گذاران قرار خواهد گرفت تا اگر خبری در این زمینه از دل شرکت‌ها بیرون می‌آید، سرمایه‌گذاران از آن غافل نمانند. به‌علاوه گزارش‌های ماهانه شرکت‌ها و صورت‌های مالی سه‌ماهه پاییز نیز در روز‌های آتی منتشر خواهد شد که می‌توان از این گذرگاه نیز برای بازار سهام چشم انداز مثبتی متصور شد.

تشریح دلایل رکود بورس

عوامل مختلفی را می‌توان به‌عنوان دلایلی که سبب‌شده تا بورس تهران در ماه‌های اخیر گرفتار چنین وضعیتی شود، ذکر کرد. اولین عامل به رکود حاکم بر کلیه بازار‌ها بازمی گردد. علاوه‌بر اینکه بورس تهران چنین وضعیتی دارد، اوضاع و احوال دیگر بازار‌ها نیز چندان مناسب نیست. این موضوع از کاهش انتظارات تورمی نشات گرفته است. عامل پیشران در اکثر بازار‌های دارایی ایران، انتظارات تورمی است و هر زمان که انتظارات تورمی در اقتصاد کشور شعله ور می‌شود، بازار‌ها با التهاب همراه می‌شوند و هر زمان که انتظارات تورمی در اقتصاد فروکش می‌کند، شاهد آرامش در بازار‌ها هستیم. نکته‌ای که از رصد اوضاع و احوال این روز‌های بازار‌های داخلی کشور قابل رهگیری است، رکود حاکم بر کلیه بازار‌ها است که تحت‌تاثیر فروکش کردن انتظارات تورمی به‌وقوع پیوسته است؛ در واقع در ماه‌های اخیر اقتصاد کشور، یک آرامش نسبی را در اکثر زمینه‌ها به خود دیده است.

به‌رغم اینکه رشد نقطه به‌نقطه پایه‌پولی همچنان در مقادیر بالایی قرار دارد، شاهد کاهش شتاب رشد نقدینگی هستیم که این موضوع سبب‌شده تا از این ناحیه نیز انتظارات و واکنش‌های مثبتی پیرامون کل‌های پولی شکل بگیرد. به‌علاوه در سال‌جاری حرکات مناسبی در زمینه بهبود روابط منطقه‌ای کشور شکل‌گرفته است. مورد بعدی که وضعیت بورس تهران را در این روز‌ها بحرانی ساخته، زخم کاری تصمیمات خلق‌الساعه نهاد‌های مختلف است که هریک به‌نحوی و طریقی، بخشی از بدنه و پیکر نحیف و رنجور بازار سهام را نشانه‌گیری کرده اند. به‌عبارت دیگر سیاستگذار با تصمیمات خلق الساعه خود، تدوین افق زمانی برای سرمایه‌گذاری را از سرمایه‌گذار سلب کرده‌است.

برای مثال در زمینه موضوعی مثل نرخ خوراک انتقادی که در این زمینه مطرح است، موضوع افزایش یا کاهش نرخ خوراک نیست، بحث قابل‌توجه در این زمینه نحوه اطلاع رسانی اخبار این‌چنینی است، درحالی‌که ماجرای افزایش نرخ خوراک در اواسط اردیبهشت ماه مطرح‌شده بود، انتشار رسمی این خبر ۵۱روز بعد انجام شد. طبیعتا چنین اقداماتی به‌مثابه ضربات و زخم‌های کاری است که بر پیکر اعتماد در بازار سهام نواخته می‌شود و موجب می‌شود بازار سهام هر روز که می‌گذرد با کاهش اقبال از سوی سرمایه‌گذاران حقیقی همراه شود که بخشی از این رخوت نیز به دلیل همان بدبینی‌هایی است که در بازار ایجاد شده‌است.