درآمد واقعی زباله گرد‌ها در ایران چقدر است؟

اقتصاد۲۴-چندی پیش سازمان پسماند شهر تهران تفاهم نامه‌ای با وزارت دادگستری در خصوص برخورد با زباله گردی امضا کرد و قرار است با طرح‌های جدید، زباله گرد‌ها جمع آوری شوند.

در خصوص تغییر قرارداد پیمانکاران، برخورد با زباله گردی، جذب زباله گرد‌ها در شهرداری و ... با رضا محمدی مدیرعامل سازمان مدیریت پسماند شهر تهران به گفتگو نشستیم.

قبلا تعداد پیمانکاران در مناطق ۲۲ گانه شهر تهران بسیار زیاد بود. ما وضعیت قرارداد‌ها را تغییر داده و به یک ساختار واحد رسیده‌ایم.

در گذشته قرارداد‌ها پراکنده و ذی‌نفعان متعدد بودند؛ ما به یک قرارداد واحد رسیده‌ایم تا مشکلات رفت و روب کمتر شود.

در یک منطقه تا زباله به آراد کوه برسد دست ۱۳ پیمانکار رد و بدل می‌شد

به عنوان مثال در منطقه یک ما ۱۰ ناحیه داریم که حدود ۹ پیمانکار جمع‌آوری زباله را برعهده داشت. یک پیمانکار تفکیک داشتیم و یک پیمانکار حمل زباله به آراد کوه، و در آراد کوه هم یک پیمانکار برای پردازش داشتیم. بیش از ۱۴ نفر در این پروسه دست داشتند.

کار‌ها یکپارچه شد/ تمام هم و غم پیمانکاران جمع کردن زباله خشک بیشتر بود

ما در حال حاضر همه را یکپارچه کرده‌ایم. در وضعیت قبلی پیمانکاران با هم رقابت بر سر زباله خشک می‌کردند و دیگر وقتی برای روفت و روب نداشتند تمام هم و غم آن‌ها جمع کردن زباله خشک بیشتر بود.

بیشتر بخوانید:عیارِ نجومیِ آشغال‌های دوست‌داشتنی!/ زباله‌گردان، پیمانکاران و شهرداری؛ مسیر‌های پنهان اقتصاد زباله کجا به هم می‌رسند؟

بخشی از زباله‌های خشک به کانکس می‌رفت؛ برخی هم با سرایدار‌ها به تفاهم می‌رسیدند تا زباله‌ها را از ساختمان‌ها بگیرند. برای هر مخزن حدود ۱۰ آدم داشتند که زباله خشک را جمع می‌کردند و پیمانکاران هم متعدد بود و هر پیمانکار مخصوص یک کار بود و این تعدد باعث شده بود که به جای اینکه کار خوب پیش رود افراد به فکر جمع‌آوری زباله خشک بیشتر برای کسب درآمد بیشتر بودند.

در حال حاضر وضعیت پیمانکاران چطور است؟ در هر منطقه چند پیمانکار وجود دارد؟

اما در حال حاضر ذی‌نفع واحد شده و همه زباله‌ها برای یک پیمانکار است. زباله از در منزل تا آرادکوه دست یک پیمانکار است. خودش می‌داند که زباله را در کدام بخش تفکیک کند. با این کار زباله‌گرد‌ها از مخازن حذف می‌شوند. دیگر زباله‌ها برای یک پیمانکار است. به جای اینکه زباله را در مخزن تفکیک کنند؛ می‌توانند در آرادکوه و یا در ایستگاه میانی این کار را انجام بدهد و یا به هر مدلی که خودش بخواهد مهم خروجی کار است.

نوماند در کاهش آسیب‌های اجتماعی مانند زباله‌گردی مؤثر است

سامانه نوماند را هم داریم که یک نرم‌افزار است و مردم می‌توانند با نصب این سامانه خودشان زباله‌ها را تفکیک و پولش را در جا بگیرند.

نرم‌افزار کاربردی نوماند شروع به کار کرده است. تبلیغات و آموزش چهره‌به‌چهره توسط آموزشگران اداره پسماند انجام شد تا نقاط ضعف و قوت طرح نوماند شناسایی شود. شهروندان تهرانی می‌توانند سوپراپلیکیشن شهرزاد را نصب و با مراجعه به بخش نوماند درخواست خود را برای تحویل و فروش پسماند‌های خشک ثبت و روز و ساعت مراجعه ناوگان دریافت پسماند را طبق زمان‌بندی دلخواه خود اعلام کنند.

جمع‌آوری زباله از طریق سامانه حمل‌ونقل پیمانکاران سازمان پسماند انجام و ثبت سفارش جمع‌آوری زباله خشک در همه مناطق ۲۲گانه شهر تهران توسط سرویس نوماند انجام خواهد شد.

این را هم بگویم که نوماند در کاهش آسیب‌های اجتماعی مانند زباله‌گردی مؤثر است و وقتی که زباله خشک را از شهروندان تحویل بگیریم و وارد مخازن زباله نشود، بحث زباله‌گردی به‌مرور کاهش می‌یابد.

پس به این مرحله رسیدیم که چند راه برای تفیکی زباله داریم؛ یکی از راه‌های نصب سامانه نوماند، ایستگاه میانی و یا ایستگاه پایانی است.

اگر فردی از داخل مخازن زباله را تفکیک کند جریمه سنگین می‌شود

پیمانکاران حق ندارند فردی را به سر مخازن بفرستند و اگر فردی از داخل مخازن زباله را تفکیک کند جریمه می‌شود و ما به ازای هر فردی که ببینیم در حال جمع‌آوری زباله از سر مخزن است پیمانکار را جریمه سنگین می‌کنیم. البته قبلاً هم در قرارداد‌ها این موضوع آمده بود، اما چون بستر کار فراهم نبود کاری نمی‌توانستیم بکنیم.

زباله خشک نباید دفن شود

در طرح جامع پسماند باید زباله کمتری دفن شود و زباله خشک نباید دفن شود. باید زباله‌های خشک تفکیک شود. ما بستر‌ها را فراهم کرده‌ایم و دیگر بهانه‌ای وجود ندارد و تأکید می‌کنم اگر کسی بالای سر مخزن در حال جمع‌آوری زباله باشد ما آن را جریمه می‌کنیم.

با قرارداد جدید دیگر پیمانکاران با هم رقابت ندارند/ با اقدامات جدید دلایل و انگیزه جمع‌آوری زباله از مخازن از بین می‌رود

البته با قرارداد جدید، چون دیگر پیمانکاران با هم رقابت ندارند نیاز نیست که بر سر جمع‌آوری زباله خشک رقابت صورت گیرد. قرارداد فریز شده و به یک پیمانکار واگذار شده است و دیگر دلایل و انگیزه جمع‌آوری زباله از مخازن از بین می‌رود.

بعضی از زباله‌گرد‌ها هیچ رابطه قراردادی با شهرداری ندارند

دقیقاً بعضی از زباله‌گرد‌ها هیچ رابطه قراردادی با شهرداری ندارند افرادی که مافیای زباله‌گردی هستند کودکان کار را استثمار کرده و کارگران ارزان قیمت که بیشتر هم اتباع هستند را تحت پوشش می‌گیرند.

مافیا برای هر گونی زباله ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان به فرد زباله‌گرد می‌دهد/در هر منطقه و خیابان قیمت زباله متفاوت است

آن‌ها زباله‌ها را جمع می‌کنند و به ازای هر گونی پول دریافت می‌کنند و یا در برخی موارد زباله‌گرد‌ها با وانت در حال جمع‌آوری هستند. برای هر گونی زباله ۵۰ تا ۱۰۰ هزار تومان به فرد زباله‌گرد داده می‌شود. البته در هر منطقه و خیابان قیمت متفاوت است و یک فرد متولی کار است.

اجازه نمی‌دهیم دیگر مافیای زباله از کودکان بهره‌کشی کنند

تأکید می‌کنم این افراد ربطی به شهرداری ندارند و کاملاً‌غیرمجاز است. البته در برخی موارد ورود شده و حتی کارت ماشین‌های آن‌ها را گرفته‌اند، اما باز هم به کارشان ادامه می‌دهند. برخورد با این مافیا در دستور کار مدیریت شهری است و اجازه نمی‌دهیم دیگر مافیای زباله از کودکان بهره‌کشی کند.

فروش زباله به ضایعات فروشان

یکسری ضایعات فروشان هم خرید و فروش زباله می‌کنند. زباله‌گرد‌های غیرمجاز ضایعات خود را به این افراد می‌دهند و آن‌ها هم در ازای آن پول می‌دهند.

افرادی که غیرمجاز زباله گردی می‌کنند زباله‌ها را وسط کوچه رها می‌کنند

ببینید این زباله‌گرد‌های غیرمجاز مخازن را خالی می‌کند و وسط کوچه معبر می‌ریزند و بعد جمع نمی‌کنند و باعث آشفتگی می‌شوند وسیله خود را تفکیک و بعد زباله را به حال خود وسط کوچه رها می‌کنن دو می‌روند و همین امر باعث اعتراض شهروندان شده است.

بیشتر بخوانید:زباله گردی ؛ شغل ۱۴ هزار نفر در تهران!

ما مافیای زباله‌گردی داریم که زباله‌دزدی یا زباله‌گردی می‌کنند و طبق قوانین بالادستی و براساس ماده ۱۶ مدیریت پسماند می‌توانیم با آن‌ها برخورد کنیم. این افراد سرشبکه دارند ما چندی پیش تفاهم‌نامه‌ای با قوه قضاییه بستیم تا با موضوع مافیای زباله‌گردی برخورد کنند. این مافیا ابزار دارند و یکی از ابزار‌های آن‌ها کودکان کار و کارگران ارزان قیمت است. ما از پیمانکاران خواسته‌ایم که ابزار این مافیا را از آن‌ها بگیرند.

زباله گردی تبعات اجتماعی هم دارد

زباله‌گرد‌ها تبعات اجتماعی هم دارند ما موضوعات را رصد کرده‌ایم. به عنوان نمونه ما یک نوجوان زباله‌گرد را دیدم که زباله‌ها را جمع می‌کرد و به خانه‌اش می‌برد وقتی به در خانه‌اش رفتیم دیدیم مقدار زیادی زباله جمع کرده و می‌گفت مشکل دارد و نان‌آور خانه است و بابت این زباله ماهیانه ۱۰ میلیون تومان از مافیا حقوق می‌گیرد در حالیکه ارزش زباله بالای ۱۰۰ میلیون تومان بود.

استخدام تمامی زباله‌گرد‌ها در دستور شهرداری تهران است. ما همه زباله‌گرد‌ها را استخدام می‌کنیم؛ و برای پیمانکار هم الزام گذاشته‌ایم که باید از نیروی انسانی ایرانی با حقوق طرح طبقه‌بندی مشاغل بین ۱۲ و نیم تا ۱۵ میلیون تومان با ۸ ساعت کار به این افراد حقوق پرداخت کند.

ما قطعاً با مافیای زباله‌گردی برخورد می‌کنیم. قوه قضاییه هم در این زمینه ورود می‌کند. خیلی از بچه‌هایی که دست این مافیای زباله‌گردی هستند معتاد شدند و در ازای جمع‌آوری زباله به آن‌ها مواد می‌دهند موضوع دیگر فقط مباحث مالی نیست بلکه یک آسیب اجتماعی است.

براساس آمار غیررسمی حدود ۴ هزار و ۲۰۰ تا ۴ هزار و ۷۰۰ زباله‌گرد در تهران داریم و ما اعلام می‌کنیم که توانایی استخدام ۵ هزار زباله‌گرد با حقوق طرح طبقه‌بندی استخدام می‌کنیم.

دفن زباله به صفر نمی‌رسد

هیچ زمانی دفن زباله به صفر نمی‌رسد. مگر با ورود دستگاه زباله‌سوز؛ در حال حاضر با وجود ۶ هزار تن زباله در بهترین شرایط فقط ۳۰ درصد تفکیک و الباقی دفن می‌شود اگر دستگاه زباله‌سوز وارد شود مقدار دفن بسیار کم و می‌توانیم تولید برق کنیم.

قرارداد زباله سوز تا آخر اسفند نهایی می‌شود

پیش‌نویس قرارداد زباله‌سوز تنظیم شده و در اواخر سال اسفند سال جاری نهایی می‌شود این قرارداد با چینی‌ها است و از زمان انعقاد دو سال طول می‌کشد تا کار به مرحله اجرا برسد. البته قرار است ۷۰ درصد هزینه را سرمایه‌گذار و ۳۰ درصد را شهرداری پرداخت کند و در مذاکرات اولیه که هنوز قطعی نشده گفته شده بهره‌برداری به مدت ۱۵ سال به سرمایه‌گذار داده می‌شود.