مالیات بر ارث چیست؟

اقتصاد۲۴- هدی کاشانیان: در قوانین جدید، اجباری برای تعیین تکلیف تمام دارایی‌ها به صورت یکجا وجود ندارد، ولی برای تعیین مالیات ارثیه وراث، قوانینی هم وجود دارد که وارثان باید از آن تبعیت کنند، چراکه مشمول جریمه و فرار مالیاتی نشوند و براساس درصد مشخص شده مالیات ماترک فرد متوفی را پرداخت نمایند. اما مالیات بر ارث چیست؟ این نوع مالیات یکی از انواع مالیات است که متعلق به ارث و ترکه متوفی بعد از فوت او است.

با فوت هر شخص، اموال و دارایی‌هایی از او باقی می‌ماند که اصطلاحاً «ترکه» یا «ماترک» گفته می‌شود. وراث حق استفاده و تقسیم اموال را ندارند مگر مالیات بر ارث خود را پرداخت کرده باشند.

طبق قانون مالیات بر ارث وارثان قانونی متوفیان به طور کلی به سه دسته زیر تقسیم می‌شوند:

•    وراث طبقه اول شامل: پدر، مادر، زن، شوهر، فرزندان و فرزند فرزندان
•    وراث طبقه دوم شامل: اجداد، برادر، خواهر و فرزندان آن‌ها
•    وراث طبقه سوم شامل: عمو، عمه، دایی، خاله و فرزند آن‌ها

انواع مالیات بر ارث

ماده ۱۷ قانون مالیات‌های مستقیم لیستی از اموالی را اعلام کرده است که مالیات شامل آن‌ها می‌شود و وارثان موظف هستند برای این نوع اموال مالیات بر ارث پرداخت کنند، مانند:

•    سپرده‌های بانکی: مقدار مالیات مقرر شده برای ارث سپرده‌های بانکی، برای وراث دسته اول ۳ درصد است و همانطور که بیان شد برای دسته‌های دیگر، دو تا چهار برابر خواهد بود. اوراق مشارکت نیز توسط امور مالیات ارزش گذاری می‌شود.

•    سود سهام و سهم الشرکه: مالیات به سهام فرد متوفی نیز تعلق می‌گیرد. مقدار این مالیات با بررسی نوع سهام فرد صورت می‌گیرد و برای هر دسته از وراث نیز متفاوت خواهد بود. این میزان مالیات بر ارث برای شرکت‌های بورسی و غیر بورسی نیز متفاوت است.

•    وسایل نقلیه: مقدار مالیات بر خودروی متوفی، بعد از ارزش گذاری به مقدار ۲ درصد از ارزش خودرو برای دسته اول وراث خواهد بود. برای سایر دسته‌ها مقدار مالیات بر ارث خودرو دو تا چهار برابر دسته اول خواهد بود.

بیشتر بخوانید: درآمد دولت از مالیات بر ثروت چقدر است؟

•    سرقفلی و مغازه: این مالیات بر ارزش مغازه‌ها و سرقفلی آن‌ها اعمال می‌شود. نرخ مالیات بر ارث سرقفلی مغازه برای ورثه‌های طبقه اول ۳% ارزش آن است، برای ورثه‌های طبقه دوم ۶% ارزش آن و برای ورثه‌های طبقه سوم ۱۲% ارزش آن است.

•    ملک و آپارتمان مسکونی: مقدار مالیات بر ملک که به مالکیت فرد متوفی است، به این شکل است که اول توسط کمیسیون املاک سازمان امور مالیات ارزش گذاری می‌شود. سپس برای هر دسته از وراث این مالیات اعلام می‌شود. برای دسته اول وراث این مقدار، ۷.۵ درصد خواهد بود. برای سایر دسته‌ها این مقدار بین دو تا چهار برابر دسته اول خواهد بود. 

•    سهم الشرکه و حق‌تقدم داخل بورس: مالیات به سهام فرد متوفی نیز تعلق می‌گیرد. مقدار این مالیات با بررسی نوع سهام فرد صورت می‌گیرد و برای هر دسته از وراث نیز متفاوت خواهد بود. این میزان مالیات بر ارث برای شرکت‌های بورسی و غیر بورسی نیز متفاوت است. برای شرکت‌های غیر بورسی میزان مالیات برای دسته اول وراث، ۶ درصد خواهد بود و برای دو دسته دیگر وراث، ۲ تا ۴ برابر خواهد بود.

درصد مالیات بر ارث 

طبق قوانین مربوط به مالیات مستقیم، درصد‌های خاصی برای اموال مختلف به صورت قراردادی تعیین شده است و درصد مالیات انحصار وراثت با توجه به نوع اموال به جا مانده از متوفی تعیین می‌گردد. به طور مثال اموالی مثل خودرو درصد مالیات بر ارث متفاوتی با املاک دارند؛ در نتیجه درصد مالیات بر ارث برای همه افراد یکسان نیست و باید با توجه به درصد اموال باقیمانده میزان آن را تعیین کرد.

مراحل اداری مالیات بر ارث

مراحل اداری مالیات بر ارث به سه قسمت تقسیم بندی می‎شود:

•    دریافت گواهی انحصار وراثت: در این مرحله وراث بایستی به یکی از دفاتر اسناد رسمی مراجعه کنید تا سهم الارث هریک از وراث به طور رسمی تعیین شود. در دفاتر اسناد رسمی فرم مخصوصی با امضای ۳ شاهد پر میشود؛ که باید این فرم به همراه مدارک شناسایی به دفاتر قضایی تحویل گردد تا گواهی انحصار وراثت صادر شود.

•    پرداخت مالیات: وقتی گواهی دریافت شد، وراث با مراجعه به اداره امور مالیاتی باید مالیات را پرداخت کنند تا برگه مفاصاحساب مالیات ورثه را تحویل بگیرند. 

•    صدور سند تگ‌برگ: وراث باید گواهی و مفاصا حساب را به دفتر اسناد رسمی تحویل دهند تا با دریافت سند تک‌برگ اجازه فروش اموال را داشته باشند. دفترخانه مدارک را به اداره ثبت پست می‌کند تا سند تک برگ به نام وراث صادر شود.

مهلت پرداخت مالیات بر ارث

براساس قوانین ظرف مدت ۶ ماه پس از فوت متوفی اقدامات لازم برای دریافت کردن گواهی انحصار وراثت از طرف وراث قانونی وی انجام شود. در صورتی که وراث متوفی اقدامات مورد نیاز برای انحصار وراثت را انجام ندهند میزان جریمه انحصار وراثت از طرف اداره دارایی برای آن‌ها مشخص خواهد شد. در این صورت جریمه‌ای معادل ده درصد مالیات ارث شامل حال آن‌ها خواهد شد. پرداخت مالیات بر ارث پس از مدت‌زمان ۶ ماه، باعث می‌شود تا جریمه‌ای معادل ۲/۵ درصد مالیات به‌ازای هر ماه به وراث تعلق بگیرد.

مدارک مورد نیاز برای صدور گواهی مالیات بر ارث

۱-    درخواست کتبی
۲-    تنظیم و تسلیم اظهارنامه موضوع ماده ۲۶ قانون مالیات‌های مستقیم
۳-    رونوشت یا تصویر گواهی شده اسناد مربوط به بدهی، مطالبات و حقوق مالی متوفی
۴-    رونوشت یا تصویر گواهی شده کلیه اوراق مثبته حق مالکیت متوفی نسبت به اموال منقول و غیر منقول متوفی
۵-    رونوشت یا تصویر گواهی شده آخرین وصیت نامه متوفی 
۶-    اگر اظهارنامه از طرف وکیل یا قیم داده شود، رونوشت یا تصویر گواهی شده وکالتنامه یا قیم نامه
۷-    تصویر گواهی فوت متوفی
۸-    تصویر شناسنامه و کارت ملی وراث و مرحوم 

آدرس اداره مالیات بر ارث استان تهران

در تهران اداره مالیات بر ارث به شش منطقه تقسیم‌بندی شده است. شما قبل از انجام هرکاری بهتر است بدانید باید به کدام شعبه مراجعه کنید. نکته مهم این است تعیین منطقه مالیاتی با توجه به آدرس آخرین محل سکونت متوفی تعیین می‌شود و ربطی به محل سکونت وراث ندارد.

۱-    اداره مالیات بر ارث شمال تهران: تهران، بلوار میرداماد، جنب مسجد الغدیر
۲-    اداره مالیات بر ارث جنوب تهران: تهران، شهرری، میدان نماز، شهرک گلها، نبش خیابان لاله‌ها
۳-    اداره مالیات بر ارث شرق تهران: تهران، میدان رسالت، ابتدای خیابان نیرو دریایی
۴-    اداره مالیات بر ارث غرب تهران: تهران، خیابان ستاری، روبه روی بق آلستوم، برج سپهر
۵-    اداره مالیات بر ارث مرکز تهران: تهران، خیابان سپهد قرنی، خیابان سپند
۶-    اداره مالیات بر ارث شمیرانات: تهران، بلوار افریقا، خیابان جهان کودک، خیابان ۲۵ گاندی