سبقت تورم از قیمت دستوری خودرو

اقتصاد۲۴- بر این اساس بررسی قیمتی یک محصول پرتیراژ خودرویی نشان می‌دهد که از سال۹۶ تاکنون این محصول ۶۲۷درصد رشد قیمت داشته حال آنکه در همین بازه زمانی نهاده‌های تولید ۱۲۴۰درصد و دلار نیز ۱۲۲۵درصد افزایش را تجربه کرده است. با وجود رشد هزینه تولید و دلار، اما خودروساز مجوز تعیین قیمت خودرو بر اساس قیمت تمام‌شده را نداشته است.

طبق آخرین اطلاعات منتشره توسط مرکز آمار ایران، هزینه تولید خودرو در پاییز امسال در سه مقطع فصلی، نقطه‌به‌نقطه و سالانه رشد کرده، با‌این‌حال این روند برای کل صنعت کاهشی بوده است. مرکز آمار ایران به‌تازگی تورم تولیدکننده در بخش صنعت را به تفکیک صنایع مختلف مربوط به پاییز ۱۴۰۲ منتشر کرده است. مرکز آمار در این بررسی خود که بر مبنای سال پایه ۱۳۹۵ است، تورم تولیدکننده پاییز و تابستان سال جاری را مقایسه کرده است. طبق این آمار و اطلاعات تورم فصلی، نقطه‌به‌نقطه و سالانه در سومین فصل از سال نسبت به تابستان برای خودروسازان افزایشی بوده است. تورم تولیدکننده به هزینه‌هایی می‌پردازد که به بخش تولید تحمیل می‌شود.

همچنین «دنیای اقتصاد» برای بررسی جزئیات تورم خودرو، بهای تعدادی از نهاده‌های اصلی تولید خودرو را زیر ذره‌بین قرار داده است که نشان از رشد قابل‌توجه بهای این نهاده‌ها دارد. این در شرایطی است که خودرو همگام با قیمت‌گذاری دستوری تاثیری از تورم نهاده‌های تولید نداشته است. آمار و اطلاعات دیگر مانند شامخ که توسط اتاق بازرگانی ایران منتشر می‌شود هم رشد هزینه خودروسازان را تایید می‌کند.

رشد هزینه تولید در حالی اتفاق افتاده که عموما تورم با کمی وقفه منجر به تورم مصرف‌کننده می‌شود، اما در مورد خودرو موضوع متفاوت به نظر می‌رسد؛ چراکه قیمت گذاری دستوری، ناهماهنگی بین هزینه‌های تولید و قیمت محصولات ایجاد کرده است. اما آخرین قیمت‌گذاری رسمی خودرو مربوط به اردیبهشت‌ماه امسال است و به نظر نمی‌رسد که تا پایان سال جاری خبری از رشد قیمت کارخانه‌ای خودرو باشد.

این در صورتی است که رشد قیمت محقق‌شده در اردیبهشت امسال نیز بر پایه تورم شهریورماه سال ۱۴۰۱ بوده است. هزینه‌های تولید خودرو در پاییز امسال نسبت به پاییز ۱۴۰۱، یعنی بعد از بازه زمانی که شورای رقابت تورم آن را معیار قیمت‌گذاری خود قرار داده بود، ۴۱.۳درصد رشد پیدا کرده است. در چنین شرایطی آمار منتشر‌شده توسط مرکز آمار ایران نشان می‌دهد خودروسازان حتی نسبت به تابستان امسال با افزایش هزینه‌های ناشی از تورم مواجه بوده‌اند. از طرف دیگر صورت‌های مالی تولیدکنندگان خودرو درحالی رشد هزینه را به خود می‌بینند که زیان انباشته آن‌ها تا پایان آذرماه به ۱۷۴هزار میلیارد تومان رسیده بود. همچنین بدهی خودروسازان به تولیدکنندگان قطعه تقریبا به یک بحران بدل شده و حتی پای وزیر صمت هم برای پرداخت بخشی از بدهی ۶۰هزار میلیارد تومانی مذکور به این مساله باز شد. به نظر می‌رسد که بدهی، زیان و تورم ساختار مالی خودروسازان را کاملا از کار انداخته است، اما در این شرایط گویا برخی همچنان معتقدند که قیمت رسمی خودرو که فاصله قابل‌توجهی با قیمت بازار دارد همچنان ثابت بماند و حتی کاهش پیدا کند.



چنین وضعی را می‌توان نتیجه سال‌ها استمرار در اشتباهات سیاستگذاری دانست. قیمت‌گذاری دستوری و سرکوب قیمتی موضوعی است که باعث شده قیمت محصولات خودروسازان هرگونه ارتباط منطقی خود را با شاخص‌های اقتصاد کلان کشور از جمله تورم از دست بدهد. از طرف دیگر حتی مصرف‌کنندگان خودرو از این روند تصمیم‌گیری و قیمت‌گذاری منتفع نشده‌اند، چراکه خرید خودرو به قیمت کارخانه منوط به صف‌های بسیار طولانی شده و مصرف‌کنندگان برای رسیدن به آن باید از هفت خوان بگذرند؛ بنابراین بسیاری از آن‌ها مجبور به خرید خودرو از بازار هستند که نه‌تن‌ها متناسب با تورم افزایش پیدا کرده، بلکه در نتیجه تقاضای کاذبی که ایجاد شده، خودرو به یک کالای سرمایه‌ای تبدیل شده است. حضور دلالان نیز در فضای خلا اتفاق نیفتاده بلکه می‌توان این ادعا را داشت که سرکوب قیمتی در مبدا، فضای بازار خودروی کشور را به سمت واسطه‌گری هدایت کرده است و قطعا زمانی که سیاستگذار با تصمیم‌گیری‌های نادرست این فضا را ایجاد کرده، نمی‌توان به سوداگری دلالان در این بازار خرده‌ای گرفت.

جزئیات رشد تورم تولید خودرو

در گزارشی که مرکز آمار ایران از تورم تولیدکننده صنایع مختلف، از جمله خودرو و قطعات، در پاییز امسال منتشر کرده، در بخشی تورم فصلی تولیدکننده بررسی شده است. بر اساس این آمار شاخص قیمت تولیدکننده در پاییز امسال نسبت به تابستان برای بخش «ساخت وسایل نقلیه موتوری، تریلر و نیمه‌تریلر» ۴.۹ درصد است. این در حالی است که این رقم در تابستان ۳ درصد بوده است. شاخص قیمت تولید‌کننده در کل بخش صنعت در بازه زمانی مذکور با کاهش همراه بوده است. این رقم برای سه ماهه سوم امسال ۲.۳ درصد است، اما در تابستان به ۷.۱ درصد رسیده بود؛ بنابراین رشد تورم خودرو در شرایطی است که کل صنایع به طور میانگین با کاهش تورم همراه بوده‌اند.

بیشتر بخوانید:  چرا مهلت ثبت‌نام سامانه یکپارچه تمدید می‌شود؟

بخش دیگری از این گزارش تورم نقطه‌به‌نقطه را مورد بررسی قرار داده که قیمت تولیدکننده در پاییز و تابستان امسال را با بازه زمانی مشابه سال گذشته مقایسه می‌کند. در این بخش نیز به رغم کاهش تورم کل صنعت باز هم آمار مربوط به شاخص قیمت وسایل نقلیه با رشد همراه بوده است. بنابر این آمار، تورم نقطه‌به‌نقطه خودرو در پاییز سال جاری ۴۵.۵ درصد است. این رقم نسبت به آمار تورم ۴۴.۴ درصد تابستان با کمی رشد همراه بوده است. در مقابل شاخص کل صنعت تورم نقطه‌به‌نقطه تولید از ۳۷.۶ درصد با ۲.۶ درصد کاهش به ۳۵ درصد رسیده است. همچنین گزارش مرکز آمار ایران در بخش سوم بررسی‌های خود تورم سالانه تولید صنایع مختلف را رصد کرده است. تورم سالانه صنعت خودرو نیز با رشد قابل‌توجهی همراه بوده است؛ به طوری که از ۳۵.۸ درصد در تابستان امسال به ۴۱.۳ درصد رسیده است که نشان از رشد ۵.۵ درصدی آن دارد. تورم سالانه قیمت نهاده‌های تولید را در چهار فصل منتهی به بازه مورد بررسی رصد می‌کند.

افت و خیز بهای نهاده‌های تولید

«دنیای‌اقتصاد» برای بررسی دقیق‌تر میزان رشد هزینه خودروسازان برای تهیه نهاده‌های تولید، تغییرات قیمتی چند مورد از آن‌ها را زیر ذره‌بین قرار داده و تغییرات آن را با پژو پارس به عنوان یک محصول نمونه که تیراژ بالایی داشته و تقاضای قابل توجهی هم دارد، مقایسه کرده است. اساسا هزینه خودرو به دو عامل قیمت نهاده‌ها و قیمت ارز وابسته است که هر دوی این موارد طی سال‌های اخیر با رشد همراه بوده است. یکی از این نهاده‌ها ورق سرد است که بهای آن از ابتدای سال ۹۶ تاکنون هزار و ۲۰۰ درصد رشد را تجربه کرده و از ۲۵ هزار و ۴۳۴ ریال در فروردین ۹۶ به ۳۳۰ هزار و ۷۲۱ ریال در انتهای آذر ۱۴۰۲ رسیده است. همچنین این رقم نسبت به شهریورماه سال گذشته که قیمت‌های آن هنوز مبنای قیمت‌گذاری خودرو است، ۱۰۷ هزار و ۴۴۸ ریال معادل ۴۸ درصد رشد را تجربه کرده است.

نهاده دیگری که سراغ آن می‌رویم آلومینیوم است. این مورد نیز در آذرماه امسال کیلویی یک‌میلیون و ۶۹ هزار و ۹۸۳ ریال قیمت داشت. این در صورتی است که شهریور‌ماه سال ۱۴۰۱ این رقم ۷۰۳ هزار و ۳۲ ریال بود؛ بنابراین از شهریور‌ماه سال گذشته خرید آلومینیوم برای خودروسازان با ۳۶۶ هزار و ۹۵۱ ریال، معادل ۵۲ درصد، هزینه بیشتری داشته است. همچنین بهای خرید این کالا برای خودروسازان از ابتدای سال ۹۶ تا آذرماه امسال هزار و ۲۴۸ درصد رشد را نشان می‌دهد.

وضعیت در مورد مس کاتدی نیز چندان بهتر نیست. بهای این نهاده تولید خودرو در شهریور ۱۴۰۱ کیلویی دو‌میلیون و ۲۴۹ هزار و ۹۰۱ ریال بوده و قیمت سه‌میلیون و ۳۱۲ هزار و ۲۵ ریالی آذرماه امسال افزایشی معادل یک‌میلیون و ۶۲‌هزار و ۱۲۴ ریالی و ۴۷.۲ درصدی را نشان می‌دهد و نسبت به ابتدای سال ۹۶ نیز بهای آن هزار و ۳۶۶ درصد افزایش داشته است. شهریورماه سال ۱۴۰۱ قیمت مواد پلیمری که خودروسازان خریداری می‌کنند به ازای هر کیلوگرم ۵۱۵ هزار و ۸۸۴ ریال بود، اما آذرماه امسال قیمت آن به ۶۰۴ هزار و ۳۴۶ ریال رسیده که حاکی از رشد ۱۷ درصدی آن است. بهای این نهاده تولید نیز نسبت به ابتدای سال ۹۶ رشد ۷۸۸ درصدی را نشان می‌دهد.

عامل تاثیرگذار دیگر بر هزینه‌های خودروسازان دلار است که این مورد نیز در آذرماه امسال ۵۰ هزار تومان بود. این در شرایطی است که شهریور سال گذشته این رقم ۲۹ هزار و ۶۰۰ تومان بود؛ بنابراین در این مدت بهای دلار نیز ۲۰ هزار و ۴۰۰ تومان معادل ۶۹ درصد رشد را ثبت کرده است. از ابتدای سال ۹۶ بهای دلار افزایشی معادل هزار و ۲۲۵ درصد داشته است. حال برای درک بهتر شکاف هزینه و درآمد خودروسازان بهای پژو پارس را نیز در همین بازه زمانی مورد بررسی قرار می‌دهیم. در آذرماه امسال بهای کارخانه‌ای این خودرو ۲۷۵ میلیون تومان بوده است که نشان می‌دهد بهای آن از ابتدای سال ۹۶ تاکنون ۶۲۷ درصد رشد داشته است.